Al-Bireh

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Denne artikkelen handlar om landsbyen i Palestina. For byen i Libanon, sjå Al-Bireh i Libanon.
al-Bireh
البيرة, al-Bira
kommune
Våpenskjold
Namneopphav: Palassbrunnen[1]
Land  Dei palestinske territoria
Guvernement Ramallah og al-Bireh guvernement
Koordinatar 31°54′18.51″N 35°12′53.85″E / 31.9051417°N 35.2149583°E / 31.9051417; 35.2149583
Areal 22,4 km²
Folketal 38 202  (2006)
Borgarmeister Umar Hammayil
Kart
Al-Bireh
31°54′19″N 35°12′54″E / 31.905141666667°N 35.214958333333°E / 31.905141666667; 35.214958333333
Wikimedia Commons: Al-Bireh

Al-Bireh, al-Birah eller el-Bira (arabisk البيرة) er ein palestinsk by like ved Ramallah, sentralt på Vestbreidda, 15 km nord for Jerusalem.[2] Han ligg på ein sentral rygg som går gjennom Vestbreidda, 860 meter over havet.

På grunn av plasseringa ligg al-Bireh i den økonomiske overgangen mellom nord og sør, og langs karavaneruta mellom Jerusalem og Nablus. I følgje Palestinsk statistisk sentralbyrå (PCBS) hadde byen eit folketal på kring 39 202 i 2007.[3]

Historie[endre | endre wikiteksten]

Al-Bireh krossfararkyrkje i 1880.

Edward Robinson identifiserte Al-Bireh tidleg på 1800-talet som den bibelske Be'eroth,[4].

Krossfararane erobra og kalla byen Birra. Han vart òg kalla Castrum Mahomeria, Magna Mahomeria eller Mahomeria Major.[5] Han var ein av 21 landsbyar gjeven av kong Godfrey som eit len til Den heilage grav-kyrkja.[6] I 1114 vart gåva stadfesta av Baldwin I av Jerusalem.[7]

I 1156 sverga 92 menneske frå Mahomeria truskap til Den heilage grav-kyrkja, og seinare 50 namn til dei neste tre tiåra. Det er derfor estimert at den totale frankiske folkesetnaden på denne tida var 500-700.[5][8]

Krossfararane bygde ei borg,[9] kyrkje og herberge der.[5][10][11] Dei to sistnemnde bygningane vart bygde av tempelriddarar i 1146 og høyrte til Den heilage grav-kyrkja. Ajjubidane under Saladin dreiv bort krossfararane frå Birra, då dei erobra dei indre områda av Palestina etter slaget ved Hittin i 1187, og øydela byen fullstendig. Yaqut al-Hamawi nemner å ha sett ruinane nokre få gonger under reisene sine i området.[12] Nær slutten av styret til ajjubidane, i 1280, var den moderne byen al-Bireh ein busett landsby. Ajjubidane bygde ein moské i byen tileigna Umar ibn al-Khattab like ved ruinane av kyrkja.[13]

Osmansk tid[endre | endre wikiteksten]

Al-Bireh vart, som resten av Palestina, ein del av Det osmanske riket i 1517, og i skattelistene frå 1596 vart landsbyen kalla Bira al-Kubra i Al-Quds nahiya i Al-Quds liwa. Han hadde eit folketal på 45 hushaldningar, alle muslimar, og betalte skatt for kveite, bygg, oliventre, frukttre, tilfeldige inntekter, bikubar og/eller geiter.[14]

Etter arabaropprøret i Palestina i 1834, kalla dei osmanske styresmaktene mange menn frå Al-Bireh inn som soldatar. I 1838, då Robinson vitja staden, hadde 60 vorte tekne bort som soldatar av ein folkesetnad på 700.[4]

Då den franske oppdagaren Victor Guérin vitja landsbyen i 1863, hadde han 800 innbyggjarar.[15] I 1883 skildra Palestine Exploration Fund i Survey of Western Palestine Bireh som ein ganske stor landsby, med «ganske velhaldne» hus.[16]

Fram til 1917 var byen eit politisk og administrativ senter i Det osmanske riket.{{treng kjelde

Det britiske mandatet[endre | endre wikiteksten]

I folketeljinga i 1922 hadde Al-Bireh eit folketal på 1 479; 1 407 muslimar, og 72 kristne,[17] og dette auka i folketeljinga i 1931 til 2 292, 2044 muslimar og 248 kristne, i 541 hus.[18]

I 1945 var folketalet i byen 2 920, der byområdet var på 967 mål og landsbygda 22 045 mål, i følgje ei offisiell landmåling.[19] Av dette var 5 162 mål var plantasjar og irrigert land, 11 226 nytta for korn,[20] medan 759 mål var utbygd (urbant) land.[21]

Etter 1948[endre | endre wikiteksten]

Etter den arabisk-israelske krigen i 1948, og etter våpenkvileavtalen i 1949, kom Al-Bireh under Jordan sitt styre. Den 6. juni 1967 tok israelske soldatar kontrollen over byen frå jordanarane i seksdagarskrigen. I 1994 vart det sivile styret av byen overført til Den palestinske sjølvstyresmakta som følgje av Osloavtalen. Al-Bireh er det nest største senteret for palestinsk administrasjon etter Gaza. Utanom hovudkvarteret til guvernøren, ligg fleire statlege, ikkje-statlege og private organisasjonar her.

Venskapsbyar[endre | endre wikiteksten]

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

  1. ↑ Palmer, 1881, s. 292
  2. ↑ Al Bireh City, arkivert frå originalen 5. april 2012, henta 22. september 2015 
  3. ↑ 2007 PCBS Census. Palestinsk statistisk sentralbyrå. s. 114.
  4. ↑ 4,0 4,1 Robinson and Smith, 1841, s. 130 - 133
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Pringle, 1993, s. 161 - 165
  6. ↑ Conder og Kitchener, 1883, SWP III, s. 11
  7. ↑ de Roziére, 1849, s. 263, sitert i Röhricht, 1893, RRH, s. 16 - 17, No 74
  8. ↑ de Roziére, 1849, s. 242 -244, sitert i Röhricht, 1893, RRH, s. 77 - 78, No 302
  9. ↑ Pringle, 1997, s. 35
  10. ↑ Conder og Kitchener, 1883, SWP III, s. 88
  11. ↑ Pringle, 2009, s. 259 - 266
  12. ↑ le Strange, 1890, s. 423
  13. ↑ Sharon, 1999, s. 236-239
  14. ↑ Hütteroth and Abdulfattah, 1977, s. 116
  15. ↑ Guérin, 1869, s. 7-13
  16. ↑ Conder og Kitchener, 1883, SWP III, s. 8-9
  17. ↑ Barron, 1923, s. 16
  18. ↑ Mills, 1932, s. 48
  19. ↑ Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Sitert i S. Hadawi, Village Statistics, 1945. PLO Research Sentral, 1970, s. 64
  20. ↑ Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Sitert i S. Hadawi, Village Statistics, 1945. PLO Research Sentral, 1970, s. 111
  21. ↑ Government of Palestine, Department of Statistics. Village Statistics, April, 1945. Sitert i S. Hadawi, Village Statistics, 1945. PLO Research Sentral, 1970, s. 161

Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]

Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Al-Bireh&oldid=3490798»