Arbel
| Arbel | |||
| אַרְבֵּל | |||
| landsby | |||
 Ruinar av ei gammal synagoge.
| |||
| Land |  Israel
| ||
|---|---|---|---|
| Distrikt | Nord distrikt | ||
| Kommune | Nedre Galilea regionale kommune | ||
| Koordinatar | 32°48′44″N 35°28′57″E / 32.81222°N 35.48250°E | ||
| Folketal | 571 (2011)[1] | ||
| Grunnlagd | 1949 | ||
| - Grunnlagd av | Demobiliserte soldatar | ||
 Arbel 32°48′44″N 35°28′57″E / 32.812222222222°N 35.4825°E | |||
  | |||
| Wikimedia Commons: Arbel (moshav) | |||
Arbel (hebraisk אַרְבֵּל) er ein moshav nord i Israel. Han ligg på Har Arbel ved Genesaretsjøen nær Tiberias og høyrer til Nedre Galilea regionale kommune. I 2011 hadde han eit folketal på 571.[1]
Arbel vart grunnlagd i 1949 av demobiliserte soldatar på landområdet til den avfolka arabiske landsbyen Hittin. Innbyggjarane der flykta eller vart drivne bort under den arabisk-israelske krigen i 1948.[2] Staden var opphavleg ein moshav shitufi (som nytta den økonomiske strukturen til ein kibbutz, men den sosiale strukturen til ein moshav), men vart ein moshav ovdim (ei fellesbusetjing) i 1959.
Historie[endre | endre wikiteksten]
Staden var busett alt under tida til Det første tempelet som Beit Arbel (Hosea 10:14), truleg på ein tell nord for dagens moshav.[treng kjelde] Ein har funne keramikk frå sein romersk og bysantinsk tid.[3]
På tida til Det andre tempelet var landsbyen Arbel heimstaden til vismannen Nittai av Arbela, som i følgje Mishnah sa: «Hald deg borte frå dårlege grannar, ikkje ver med dei vonde, og ikkje sørg over gjengjelding» (Avot 1:7).[4] I følgje Josefus var Arbel òg åstad for eit slag med styrkane til Herodes den store und erobringa av landområdet frå Antigonus II Mattathias.[5]
I 1047 evt. var Nasir Khusraw på pilegrimsreise gjennom Palestina, og skreiv at han kom til landsbyen Irbil, etter Hittin, på veg til Tabariyyah. Han skreiv vidare at «på sørsida av [Irbil] stig eit fjell, og på fjellet er det ei inngjerding, med fire graver - gravene til sønene til Jakob - som var brør av Josef. Og vidare kom eg til ein ås, og under åsen låg ei grotte, som var grava til mor til Moses.»[6]
I 1517 vart landsbyen ein del av Det osmanske riket i lag med resten av Palestina, og i 1596 stod Irbid oppført i osmanske skattelister som ein del av Tabariyya nahiya under Safad liwa' (distrikt). Han hadde to hushaldningar, begge muslimar. Dei betalte skatt for kveite, bygg, sommaravlingar, bomull, geiter og/eller bikubar, olivenoljepresse og/eller ei presse for druesirup.[7]
I 1875 vitja den franske oppdagaren Victor Guérin ruinane,[8] og i 1881 omtalte Palestine Exploration Fund i Survey of Western Palestine «Kh. Irbid[9] som «viktige ruinar» med «spor av ein arabisk landsby».[10]
I 1948 høyrte landområdet til den palestinske landsbyen Hittin, som vart avfolka i den arabisk-israelske krigen i 1948.[2]
Gammal synagoge[endre | endre wikiteksten]
Arbel er kjend for ruinane av ei gammal synagoge som ligg her. Det er ein av dei eldste synagogene i verda og står midt i ruinane av den antikke jødiske landsbyen, på vestsida av moshaven. Døra til synagogen står framleis, og vart skoren ut i ein massiv kalkstein.[11]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Arbel» frå Wikipedia på engelsk, den 2. mars 2015.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Conder, Claude Reignier; Kitchener, H. H. (1881). The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archeology 1. London: Committee of the Palestine Exploration Fund.
- Dauphin, Claudine (1998). La Palestine byzantine, Peuplement et Populations, Vol. III : Catalogue. BAR International Series 726. Oxford: Archeopress.
- Hütteroth, Wolf-Dieter; Abdulfattah, Kamal (1977), Historical Geography of Palestine, Transjordan and South Syria in the Late 16th Century, Erlanger Geographische Arbeiten, Sonderband 5. Erlangen, Tyskland: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft
- Khalidi, Walid (1992), All That Remains: The Palestinian Villages Occupied and Depopulated by Israel in 1948, Washington D.C.: Institute for Palestine Studies, ISBN 0-88728-224-5
- Nasir-I-Khusrau; et al. (1897). Vol IV. A journey through Syria and Palestina (1047 evt.). The pilegrimage of Saewolf to Jerusalem. The pilegrimage of the Russlandn abbot Daniel. London: Palestina Pilgrims' Text Society.
- Guérin, Victor (1880). Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine. Vol 3, Galilea, pt. 1.
- Palmer, E. H. (1881). The Survey of Western Palestine: Arabic and English Name Lists Collected During the Survey by Lieutenants Conder og Kitchener, R. E. Transliterated and Explained by E.H. Palmer. Committee of the Palestine Exploration Fund.
- ↑ 1,0 1,1 «Locality File». Israelsk statistisk sentralbyrå. 2011. Arkivert frå originalen (XLS) 23. september 2013. Henta 9. oktober 2014.
- ↑ 2,0 2,1 Khalidi, 1992, s. 523
- ↑ Dauphin, 1998, s. 718-719
- ↑ http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/jødedom/The_Temple.html[daud lenkje]
- ↑ Josefus Flavius, omsetjing av G.A Williamson, The Jewish War, Penguin Books Ltd, 1959, s.62 - 63
- ↑ Khusraw, 1897, s.16
- ↑ Hütteroth and Abdulfattah, 1977, s. 190
- ↑ Guérin, 1880, s. 198-201
- ↑ "The ruin of Irbid», according to Palmer, 1881, s. 128
- ↑ Conder and Kitchner, 1881, s. 396-400
- ↑ Ancient Synagogues in the Land of Israel, Mordechai Aviam, Israel natur- og parktilsyn, 1997, s. 16