Det buddhistiske livshjulet
Livshjulet er eit bilete innan buddhismen som viser mønsteret for samsara, det forgjengelege jordelivet. Hjulet er særleg kjend frå tibetansk buddhisme. Det kan òg kallast dharmahjulet, lovhjulet, gjenfødingshjulet, samsarahjulet eller lidingshjulet. Det blir òg kalla chakra, frå sanskritordet som tyder 'hjul'.
Oppbygging[endre | endre wikiteksten]
Sjølve hjulet blir halde opp av Jama, dødsguden, som har makt over alt som lever. I dei to øvre hjørna sit alltid to figurar eller symbol, til dømes ein måne, ein buddha eller ein bodhisattva.
Ytre sirkel: Tolv ledd[endre | endre wikiteksten]
Den ytre sirkelen viser ein kjede med tolv ledd som viser årsaka til at me lever eit liv fylt av karma og dermed òg samsara.
Dei tolv ledda er
- uvit, symbolisert av ein blind mann
- gjerningar, symbolisert av ein pottemakar
- medvit, uttrykt gjennom ein apekatt
- kropp og hug, symbolisert av to eller fleire folk i ein båt
- dei fem sansane og hugen, vist som eit hus med fem vindauge og ei dør
- kontakt mellom sansane og det ein kan sansa, uttrykt av eit elskande par
- kjensler, her i form av ein mann med ei pil i auget
- tørste, symbolisert av ein mann som drikk
- griping, vist med ein mann som plukkar frukt frå eit tre
- tilbliing, uttrykt gjennom ei gravid kvinne eller eit par i ei seng
- fødsel
- alderdom og død, vist gjennom ein gammal mann eller eit lik
Nest ytst: Dei seks rika[endre | endre wikiteksten]
Innanfor dette finst framtredande framstillingar av dei seks sfærane (rika) der dei ulike skapningane høyrer heime: Gudane, halvgudane, menneska, dyra, dei svoltne spøkelsa, og demonane. Ein boddhisattva passar på kvart rike.
Nest inst: Dei to karmavegane[endre | endre wikiteksten]
Det finst to karmavegar, ein svart til høgre som viser korleis dårleg karma fører til gjenføding på eit lågare nivå, og ein kvit til venstre som viser korleis god karma fører til gjenføding på eit høgare nivå.
Den inste sirkelen[endre | endre wikiteksten]
I midten av livshjulet jagar ein gris, ein hane og ein slange etter kvarandre. Desse dyra står for negative eigenskapar som dannar grunnlaget for karma og dermed bind oss til livet på jorda: uvit, attrå og hat.
