Distrikt på New Zealand

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Distrikt eller Territorial authorities er det nest øvste nivået av lokalstyreNew Zealand, etter regionane (Regional Councils). Det er 73 distrikt: 16 bydistrikt (Cities), 56 district council, og Chatham Islands Council. I fire av distrikta (Nelson City Council, Gisborne, Tasman, og Marlborough) utøver det styrande organet også funksjonane til eit regionstyre, områda med dette styresettet vert på engelsk kalla unitary authorities, einskapleg forvalting eller territoriale regionar. Distrikta er ikkje eintydige underinndelingar innanfor regionane, etter som fleire av dei ligg under meir enn ein region. Taupo District Council utmerkjer seg ved å liggja innanfor grensene til fire ulike regionar (sjå under). Regionane baserer seg på nedslagsfelt til vassdrag, medan distrikta er avgrensa etter lokale tilhøve som samfunnsutbygging og kommunikasjonstilgang, til dømes tilgang til vegnettet. Regionane har ansvar for administrasjonen av mange miljøaktivitetar og offentleg transport, medan distrikta administrer det lokale vegnettet og friområde, avløp, byggeløyve, bruk av landområde og lokale sider ved resursstyring og andre lokalsaker.

Distrikt[endre | endre wikiteksten]

Nordøya[endre | endre wikiteksten]

Namn Sete Areal (km2)[1] Folketal Folketettleik (/km2) Region(ar) Merknader
Far North District Kaikohe 000000000007505.00000000007 505 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal57 900 000000000000007.71000000007,71 Northland
Whangarei District Whangarei 000000000003314.00000000003 314 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal78 200 000000000000023.600000000023,60 Northland
Kaipara District Dargaville 000000000003122.00000000003 122 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal18 600 000000000000005.96000000005,96 Northland
Rodney District Orewa 000000000002497.00000000002 497 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal96 400 000000000000038.610000000038,61 Auckland Vert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Auckland City Auckland 000000000001059.00000000001 059 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal438 100} 000000000000413.6900000000413,69 Auckland Omfattar Waiheke Island, Great Barrier Island og dei fleste andre øyene i Haurakigolfen.
Vert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
North Shore City Takapuna 000000000000130.0000000000130 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal223 000 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal1 715,38 Auckland Vert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Waitakere City Henderson 000000000000367.0000000000367 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal221 400 000000000000548.7700000000548,77 Auckland Vert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Manukau City Manukau 000000000000551.0000000000551 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal362 000 000000000000656.9900000000656,99 Auckland Vert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Papakura District Papakura 000000000000123.0000000000123 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal48 300 000000000000392.6800000000392,68 Auckland Vert innlemma i eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Franklin District Pukekohe 000000000002190.00000000002 190 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal63 200 000000000000028.860000000028,86 Waikato (60,18%)
Auckland (39,82%)
Vert delt mellom eit nytt Auckland territorial authority og Waikato District i 2010.
Thames-Coromandel District Thames 000000000003193.00000000003 193 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal26 800 000000000000008.39000000008,39 Waikato
Hauraki District Paeroa 000000000001186.00000000001 186 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 750 000000000000014.970000000014,97 Waikato
Waikato District Ngaruawahia 000000000003189.00000000003 189 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal46 800 000000000000014.680000000014,68 Waikato Vil omfatta ein del av det noverande Franklin District etter danninga av eit nytt Auckland territorial authority i 2010.
Matamata-Piako District Matamata 000000000001755.00000000001 755 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal31 400 000000000000017.890000000017,89 Waikato
Hamilton City Hamilton 94 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal138 500 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal1 473,40 Waikato
Waipa District Te Awamutu 000000000001473.00000000001 473 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 700 000000000000030.350000000030,35 Waikato
South Waikato District Tokoroa 000000000001814.00000000001 814 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal22 800 000000000000012.570000000012,57 Waikato
Otorohanga District Otorohanga 000000000002063.00000000002 063 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 220 000000000000004.47000000004,47 Waikato
Waitomo District Te Kuiti 000000000003551.00000000003 551 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 600 000000000000002.70000000002,70 Waikato (94,87%)
Manawatu-Wanganui (5,13%)
Taupo District Taupo 000000000006955.00000000006 955 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal33 500 000000000000004.82000000004,82 Waikato (73,74%)
Bay of Plenty (14,31%)
Hawke's Bay (11,26%)
Manawatu-Wanganui (0,69%)
Western Bay of Plenty District Greerton, Tauranga City 000000000002120.00000000002 120 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 400 000000000000020.940000000020,94 Bay of Plenty
Tauranga City Tauranga 168 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal110 500 000000000000657.7400000000657,74 Bay of Plenty
Opotiki District Opotiki 000000000003098.00000000003 098 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 060 000000000000002.92000000002,92 Bay of Plenty
Whakatane District Whakatane 000000000004441.00000000004 441 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal34 400 000000000000007.75000000007,75 Bay of Plenty
Rotorua District Rotorua 000000000002614.00000000002 614 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal68 000} 000000000000026.010000000026,01 Bay of Plenty (61,52%)
Waikato (38,48%)
Kawerau District Kawerau 22 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal7 050 000000000000320.4500000000320,45 Bay of Plenty
Gisborne District Gisborne 000000000008351.00000000008 351 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal45 900 000000000000005.50000000005,50 Unitary authority
Wairoa District Wairoa 000000000004124.00000000004 124 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal8 480 000000000000002.06000000002,06 Hawke's Bay
Hastings District Hastings 000000000005218.00000000005 218 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal73 800 000000000000014.140000000014,14 Hawke's Bay
Napier City Napier 106 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal56 900 000000000000536.7900000000536,79 Hawke's Bay
Central Hawke's Bay District Waipawa 000000000003324.00000000003 324 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal13 300 000000000000004.00000000004,00 Hawke's Bay
New Plymouth District New Plymouth 000000000002225.00000000002 225 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal71 800 000000000000032.270000000032,27 Taranaki
Stratford District Stratford 000000000002161.00000000002 161 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 100 000000000000004.21000000004,21 Taranaki (68,13%)
Manawatu-Wanganui (31,87%)
South Taranaki District Hawera 000000000003577.00000000003 577 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal26 700 000000000000007.46000000007,46 Taranaki
Ruapehu District Taumarunui 000000000006730.00000000006 730 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal13 650 000000000000002.03000000002,03 Manawatu-Wanganui
Rangitikei District Marton 000000000004476.00000000004 476 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal14 950 000000000000003.34000000003,34 Manawatu-Wanganui (86,37%)
Hawke's Bay (13,63%)
Wanganui District Wanganui 000000000002372.00000000002 372 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal43 400 000000000000018.300000000018,30 Manawatu-Wanganui
Manawatu District Feilding 000000000002628.00000000002 628 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal29 300 000000000000011.150000000011,15 Manawatu-Wanganui
Palmerston North City Palmerston North 337 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal79 300 000000000000235.3100000000235,31 Manawatu-Wanganui
Tararua District Dannevirke 4637 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 750 000000000000004.06000000004,06 Manawatu-Wanganui (98,42%)
Wellington (1,58%)
Horowhenua District Levin 000000000001066.00000000001 066 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal30 600 000000000000028.710000000028,71 Manawatu-Wanganui
Masterton District Masterton 000000000002298.00000000002 298 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal23 100 000000000000010.050000000010,05 Wellington
Kapiti Coast District Paraparaumu 733 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal48 400 000000000000066.030000000066,03 Wellington
Carterton District Carterton 000000000001181.00000000001 181 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal7 360 000000000000006.23000000006,23 Wellington
South Wairarapa District Martinborough 000000000002452.00000000002 452 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 190 000000000000003.75000000003,75 Wellington
Upper Hutt City Upper Hutt 542 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal40 200 000000000000074.170000000074,17 Wellington
Porirua City Porirua 182 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal51 000 000000000000280.2200000000280,22 Wellington
Hutt City Lower Hutt 377 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal101 600 000000000000269.5000000000269,50 Wellington
Wellington City Wellington 289 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal192 800 000000000000667.1300000000667,13 Wellington
  • Folketala er eit estimat for juni 2008.

Sørøya[endre | endre wikiteksten]

Namn Sete Areal (km2)[1] Folketal Folketettleik (pr km2) Region(ar) Merknader
Tasman District Richmond 000000000009786.00000000009 786 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal46 500 000000000000004.75000000004,75 Sameint styresmakt
Nelson City Nelson 445 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 700} 000000000000100.4500000000100,45 sameint styresmakt
Marlborough District Blenheim 000000000012484.000000000012 484 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal44 500 000000000000003.56000000003,56 sameint styresmakt
Buller District Westport 000000000007950.00000000007 950 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal9 950 000000000000001.25000000001,25 West Coast
Grey District Greymouth 000000000003516.00000000003 516 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal13 650 000000000000003.88000000003,88 West Coast
Westland District Hokitika 000000000011870.000000000011 870 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal8 760 000000000000000.74000000000,74 West Coast
Kaikoura District Kaikoura 000000000002050.00000000002 050 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal3 760 000000000000001.83000000001,83 Canterbury
Hurunui District Amberley 000000000008661.00000000008 661 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal10 850 000000000000001.25000000001,25 Canterbury
Selwyn District Rolleston 000000000006557.00000000006 557 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal37 500 000000000000005.72000000005,72 Canterbury
Waimakariri District Rangiora 000000000002216.00000000002 216 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal46 100 000000000000020.800000000020,80 Canterbury
Christchurch City Christchurch 000000000001610.00000000001 610 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal368 900 * 000000000000229.1300000000229,13} Canterbury
Ashburton District Ashburton 000000000006208.00000000006 208 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal28 700 000000000000004.62000000004,62 Canterbury
Mackenzie District Fairlie 000000000007442.00000000007 442 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal3 950 000000000000000.53000000000,53 Canterbury
Timaru District Timaru 000000000002726.00000000002 726 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal43 900 000000000000016.100000000016,10 Canterbury
Waimate District Waimate 000000000003577.00000000003 577 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal7 450 000000000000002.08000000002,08 Canterbury
Waitaki District Oamaru 000000000007212.00000000007 212 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal20 700 000000000000002.87000000002,87 Canterbury (59,61%)
Otago (40,39%)
Queenstown-Lakes District Queenstown 000000000009368.00000000009 368 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal26 400 000000000000002.82000000002,82 Otago
Central Otago District Alexandra 000000000009966.00000000009 966 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 700 000000000000001.78000000001,78 Otago
Dunedin City Dunedin 000000000003340.00000000003 340 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal122 900 000000000000036.800000000036,80 Otago
Clutha District Balclutha 000000000006406.00000000006 406 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal17 350 000000000000002.71000000002,71 Otago
Southland District Invercargill 000000000032605.000000000032 605** Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal29 100 000000000000000.89000000000,89 Southland Omfattar òg Stewart Island/Rakiura (sjå nedanfor) og Solander Islands.
Gore District Gore 000000000001251.00000000001 251 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal12 250 000000000000009.79000000009,79 Southland
Invercargill City Invercargill 491 Feil i uttrykket: Uventa talFeil i uttrykket: Uventa tal51 600 000000000000105.0900000000105,09 Southland
  • Folketala er eit estimat for juni 2008.
  • * Totalt for dei samla areala til Christchurch City og Banks Peninsula.
  • **Omfattar òg Stewart Island, som er oppført separat nedanfor.

Stewart Island/Rakiura[endre | endre wikiteksten]

Namn Sete Areal (km2) Folketal Region
Southland District Invercargill, South Island 1746 402 Southland

Chatham Islands[endre | endre wikiteksten]

Andre øyer[endre | endre wikiteksten]

Der er ei rekkje andre øyer styrt spm distrikt (territorial authority) av Ministeriet for lokalstyre (Minister of Local Government). To av dei har «permanent busetjing og/eller permanente bygningar og konstruksjonar». Dei største øyene er opprekna nedanfor med folketal frå folketeljinga i 2001 i parentes:

I tillegg ligg sju av dei ni øygruppene i New Zealand outlying islands utanfor distriktsstyra:

Kart over distrikt på New Zealand. Bydistrikt (Cities) er skrivne med store og utheva bokstavar. Regionane er viste med fargar.

Lokalstyrereformene i 1989[endre | endre wikiteksten]

I mange tiår fram til lokalstyrereformene i 1989 kunne ein busetnad med meir enn 20 000 menneske få status som city. Grensene til distrikta følgde gjerne utkantane i dei utbygde områda, og det vart gjort liten skilnad mellom det urbane området og og det lokalstyrte distriktet.

Inndelinga av lokalstyrte einingar på New Zealand vart omfattande endra i 1989 då nesten 700 distrikt og særskilde område vart slegne saman for å danna 87 nye lokalstyrte einingar. Talet på regionar vart redusert frå 20 til 13, territorial authorities (city/district councils) frå 200 til 75, og særskilde område frå meir enn 400 til 7[2]. Dei nye by- og landdistrikta vart generelt mykje større, og dei fleste omfatta betydelege område, både urbane og rurale. Mange stader som før var styrte av byråd vart no lagde administrativt under eit distriktsstyre.

Eit resultat av dette var at nemninga city etter kvart vart brukt i to tydingar.

«City» kom i bruk som ei mindre formell nemning i omtale av større urbane område uavhengig av dei lokale grensene. Denne uformelle bruken vert sterkt halden i hevd lokalt. Til dømes held Gisborne fast på å vera den første byen (city) i verda som opplevde det nye milleniet. Gisborne er administrert som eit distrikt, medan statusen som city generelt sett ikkje vert diskutert.

Under det noverande regelverket er det minste folketalet i ein ny by (city) 50 000.

Endringar etter 1989[endre | endre wikiteksten]

Etter reorganiseringane i 1989 gjennomførte av Lokalstyrekommisjonen (Local Government Commission), har det vore få større reorganiseringar eller endringar av status i lokalstyret. Ufullstendig oversikt:

  • 1991: Invercargill fekk på nytt status som city.
  • 1992: Ved ei endring i lokalstyrelovene vart regionen Nelson-Marlborough Regional Council oppheva. Kaikoura District vart overført til regionen Canterbury, og Nelson City, Tasman og Marlborough distrikt vart unitary authorities.
  • 1995: Chatham Islands County vart oppløyst og rekonstituert, etter ei spesifikk Parlamentslov, som Chatham Islands Territory, med liknande styresett som distrikt, og med somme funksjonar som for regionane[3].
  • 2004: Tauranga vart city att 1. mars.
  • 2006: Banks Peninsula District vart slege saman med Christchurch City som resultat av ei folkeavrøysting i 2005.

Rapportar om gjennomførte reorganisasjonsforslag sidan 1999 er tilgjengelege på Lokalstyrekommisjonen (Local Government Commission) si side (lenkje nedanfor).

2007–2009 Royal Commission on Auckland Governance[endre | endre wikiteksten]

Den 26. mars 2009 tilrådde Royal Commission on Auckland Governance (Den kongelege kommisjon over styreforma i Auckland) at Rodney, North Shore, Waitakere, Auckland City, Manukau, Papakura, Franklin og Auckland Regional Councils skulle oppløysast, og at heile regionen Auckland skulle bli samanslått til ein «supercity»[4]. Området vil bestå av eit byråd (city council) (med sete for tre maori rådsmedlemmer), i tillegg fire urbane og to rurale lokalstyre:

  • Rodney local council skulle mista Orewa, Dairy Flat, og Whangaparaoa, men få tillagt den attverande delen av det noverande Rodney District. Dei delte områda med tillegg av noverande North Shore City skulle danna eit Waitemata local council.
  • Waitakere local council skulle bestå av den noverande Waitakere City i tillegg til Avondale area.
  • Tamaki Makaurau skulle omfatta Auckland City (utanom det sentrale forretningsstroket) og Otahuhu
  • Manukau local council skulle setjast saman av dei urbane delane av det noverande Manukau City og Papakura District.
  • Hunua local council skulle omfatta heile Franklin District, der mykje no ligg i regionen Waikato, i tillegg til rurale område av det noverande Papakura District og Manukau City.
  • Heile Papakura District skulle delast mellom urbane og rurale lokalstyre.

Framlegget har vore til høyringar, og den noverande regjeringa har i hovudsak gått inn for det, men vil ikkje reservera sete for maori rådsmedlemmer i det første valet, og vil heller ikkje ha lokale utøvande councils i den nye superbyen, men ei rekkje utval med mindre formell mynde. Distriktsvis har framlegget fått blanda mottaking, og opposisjonsleiaren, Philip Bruce Goff frå Arbeidarpartiet, ønskjer ei folkeavrøysting over framlegget[5].

Sjå òg[endre | endre wikiteksten]

Referansar[endre | endre wikiteksten]

  1. 1,0 1,1 Living Density: Table 1 Arkivert 2007-11-28 ved Wayback Machine., Housing Statistics, Statistics New Zealand. Henta 6. juni 2009. Areala er baserte på grensene i 2001. Sjøar og vatn større enn 15 hektar er ikkje medrekna.
  2. Local Government Reform in New Zealand Wallis, J.and Dollery, B. (2000) Local Government Reform in New Zealand. Working Paper Series in Economics, No 2000-7,May 2000, ISBN 1-86389-682-1, University of New England School of Economic Studies, Armidale NSW 2351 Australia. Copyright © 2000 by Joe Wallis and Brian Dollery.
  3. Chatham Islands Council Act 1995 Arkivert 2012-07-12 ved Archive.is, Parliament of New Zealand, 1995, Statute No 041, Commenced: 1 November 1995. Henta 6. juni 2009
  4. Thompson, Wayne (28. mars 2009). «Super-city tipped to save $113m a year». New Zealand Herald. Henta 7. juni 2009. 
  5. Let Auckland decide on local government changes – pressemelding frå New Zealand Labour Party fredag 24. april 2009

Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]