Hellisøy fyrstasjon
 | |||
| Fylke | Vestland | ||
|---|---|---|---|
| Kommune | Fedje | ||
| Funksjon | Kystfyr | ||
| Oppretta | 1855 | ||
| Koordinatar | 60°45.1295′N 4°42.6242′E / 60.7521583°N 4.7104033°E | ||
| Fyrtårn | |||
| Høgd | 32,3 | ||
| Form | Raudt med to kvite belte | ||
| Byggjemateriale | Støypejarn og teglstein | ||
| Fyrlys | |||
| Lyskarakter | Kvitt med ein blink kvart 30. sekund | ||
| Lysstyrke | 960 000 cd | ||
| Lyshøgd | 46,5 moh. | ||
| Lysvidde | 18,8 nm | ||
| Status | |||
| Eigar | Kystverket | ||
| Automatisert | 1992 | ||
| Vernestatus | Freda 2000 etter Kulturminnelova | ||
 Hellisøy fyrstasjon 60°45′08″N 4°42′39″E / 60.752139°N 4.710722°E | |||
Hellisøy fyrstasjon ligg på den vesle øya Hellesøyna på sørvestsida av Fedje i Vestland. Fyret blei tent første gong 15. oktober 1855 og var det andre støypejarnstårnet i Noreg. Det er eit 32,3 meter høgt raudmåla tårn med to kvite belte. Fyret er bygt med 1-toms jernlater og fora med 35 000 murstein,[1] dei to nedste etasjane er på det næraste fylt med gråstein. Fyret er støypt i akkurat dei same formene som Eigerøy fyr, det første støypejarnstårnet i landet.[2] Den nedste delen var levert av Bærums Verk og den øvre delen frå Horten Mekaniske Verksted.[1]
Fyret blei automatisert i 1992 og fyrstasjonen freda i 2000. I dag vert det drive utleige av fyrvaktarbustaden.
Sjølve øya Hellisøy ligg sør for Rongesundet lengst nord i Øygarden.
Lyset[endre | endre wikiteksten]
Fyret hadde lenge ei 2. ordens Frensel roterande linse.[3] Lyskarakteren var først eit fast lys med blink som varte 12 sekund. Seinaret vart blinken 5 sekund. Den første tida vart det nytta oljebrennar. Seinare vart fyret elektrifisert med eige aggregat. I dag er lampa er eit 3. ordens apparat, med ein styrke på 960 000 candela. Lyset er 46,5 meter over havet og har ei rekkevidd på 18,8 nautiske mil. Det lyser fast kvitt med ein blink kvart 30. sekund.
Historie[endre | endre wikiteksten]
Fyrkommisjonen av 1828 gjorde opphavleg framlegg om å byggje fyr i innseglinga til Bergen på Holmengrå nord for Fedje. Etter ei synfaring i 1851 vart derimot Hellisøy vurdert som ei betre plassering, både som kystfyr og innseglingsfyr. Fyrdirektøren var likevel skeptisk til plasseringa og sa «...viss ikke man skulle træffe på en ualmindelig god sommer, byr den på så mange vanskligheter, at jeg ennu ikke har sett den make i de år jeg har vært i fyrvæsenets tjeneste». Bygginga var eit stort prosjekt og opptil 95 mann arbeidde på anlegget i byggeperioden.[1].
Det vart òg bygt bustadhus for fyrvaktaren, familien hans og fyrvaktarassistenten. Denne bustaden brann ned under eit torevêr i 1902. Huset vart bygt opp att året etter, og det vart då samstundes bygt hus til assistenten. I mange år heldt fyrvaktaren nokre kyr og sauer på holmen.
Fyret vart elektrifisert i 1954 med straum frå land. Samstundes vart drifta lagt om slik at fyrvaktaren ikkje lenger budde på fyrstasjonen. I 1968 vart husa ombygd, restaurert og innreidd med hyblar. Fyret vart automatisert i januar 1989, men på grunn av vêrstasjonen vart det ikkje nedbemanna før i 1992.[1]
12. januar 2007 gjekk frakteskipet «Server» på grunn på holmen fyrstasjonen står på og forårsaka eit stort oljeutslepp.
Klima[endre | endre wikiteksten]
Meteorologisk institutt hadde ein vêrstasjon på Hellisøy fyr frå august 1867 til juli 2005. I dag har trafikksentralen på Fedje overteke stasjonen. Stasjonen låg 20 meter over havet.
| Jan | Feb | Mar | Apr | Mai | Jun | Jul | Aug | Sep | Okt | Nov | Des | År | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Temperatur (°C) | 2,5 | 2,1 | 3,0 | 4,9 | 8,5 | 11,0 | 12,8 | 13,4 | 11,4 | 9,1 | 5,6 | 3,7 | 7,3 |
| Nedbør (mm) | 110 | 86 | 95 | 70 | 62 | 72 | 81 | 110 | 159 | 161 | 159 | 139 | 1310 |
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Birger Bjørkhaug og Sven Poulsson: Norges fyr, bind 1. Oslo 1986
- Nordhordland reiselivslag
Kjelder i teksten[endre | endre wikiteksten]
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Hellisøy fyrstasjon i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren