Kızılırmak

Kızılırmak
elv
Kızılırmak i İskilip (Taybi Ovası)
Land	Tyrkia
Lengd	1 350 km
Kjelde	Aust-Anatolia
- høgd	2 000 moh.
- koordinatar	39.8°N 38.3°E / 39.8; 38.3
Munning	Svartehavet
- koordinatar	41.72°N 35.95°E / 41.72; 35.95
Kızılırmak 39.853277777778°N 38.407388888889°E / 39.853277777778; 38.407388888889
Wikimedia Commons: Kızılırmak River

Kızılırmak (tyrkisk Kızılırmak, Raudelva), òg kalla Halys (gammalgresk Ἅλυς), er den lengste elva i Tyrkia av elvane som berre renn innfor dei tyrkiske landegrensene. Elva er utbygd for vasskraft og vert ikkje nytta til skipsfart.

Geografi

Kart over Anatolia som syner Kızılırmak og sideelvane hennar.

Kızılırmak har ei lengd på 1150 kilometer. Ho spring ut i Aust-Anatolia og renn først vestover og sørvestover, før ho dannar ein vid boge, Halyssvingen, der ho snur nordvestover. Ho renn her nordaust for Tuzsjøen, så mot nord og nordaust, der ho mottar den store sideelva si Delice Irmağı (i antikken kalla Kappadox). Ho svingar seg nordvestover til ho renn saman med Devrez-elva og så mot nordaust der ho mottar Gökırmak før ho munnar ut i Svartehavet. Av demningar i elva finn ein Boyabat, Altınkaya og Derbent.

Historie

Hittitane kalla ho Maraššantiya. Ho dannar vestgrensa for Hatti, kjernelandet i Hittittriket. I antikken var ho grensa mellom Vesleasia og resten av Asia, samt grensa mellom Pontos og Paflagonia. Som åstad for slaget ved Halys eller solformørkingsslaget den 28. mai 585 fvt., ho var grensa mellom Lydia i vest og Mediariket i aust fram til Kroesos av Lydia kryssa ho for å angripe Kyros den store i 547 fvt. Han vart slått og Persia ekspanderte til Egearhavet.

Jordbruk

Vatnet frå elva vert nytta til å dyrke ris.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Kızılırmak River» frå Wikipedia på engelsk, den 10. august 2012.

Bakgrunnsstoff

• Livius.org: Halys - bilete
• "Where East meets West" project