Kauri
- For kauritre, sjå slekta Agathis
Kauri er namnet på skal av porselenssniglar, særleg Cypraea moneta, som har ei lang historie brukt som pynt, pengar og til spel i Afrika og Eurasia. Namnet «kauri» stammar frå hindi/urdu kauri. På engelsk er skjela kjende som cowry eller cowrie.[1]
Dei fleste kaurisniglar høyrer til slekta Cypraea, som er talrik i Indiahavet. Den vanlegaste arten brukt som betalingsmiddel var Cypraea moneta, som har eit rimeleg einsfarga, gulkvitt skal. Skjela blei mellom anna sanka i store mengder på Maldivane, og var utbreidde langs kystane til havet og vidare inn i landet.
Kineserarar brukte kauriskjel som betalingsmiddel allereie for tre tusen år siden. Under kolonitida i Afrika var kauriskjel betalingsmiddel der.
Kauriskjel kan også brukast til slumpkast, Dei er mellom anna tradisjonell terning i ulike indiske brettspel som stigespel og patsjisi (opphavet til ludo). Ein bruker dei ved å kasta ei viss mengd skjel på bakken og få ein viss verdi ut frå kor mange som landar med opningen opp. Fleire stader finst også tradisjon for å bruka skjela til å spå med.
Nordisk kaurisnigel (Trivia arctica) er ein kauriart som finst i norske farvatn. Skalet blir ca. 1 cm langt.
Bilete[endre | endre wikiteksten]
-
Ulike kauriskjel. -
-
Hovudpryd av kauriskjel laga av samofolk frå Mali/Burkina Faso. -
Maske laga av sentralafrikanske kubafolk pynta med kauriskjel. -
Kaurismykke frå Kenya. -
Kaurismykke frå Fiji.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- «Games of Chance», asiasociety.org
- «Kauri» i Caplex
- Sømme, Lauritz S. «Kauri» (2012, 11. november), Store norske leksikon. Fri artikkel henta 11. september 2014.
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
Denne samfunnsartikkelen som har med økonomi og biologi å gjere, er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.