Krossfararstatane
Krossfarerstatane var føydalstatar oppretta av krossfararar under krosstoga frå 1000- til 1200-talet. Statane var styrte av vesteuropearar, og fanst hovudsakleg i det austlege middelhavsområdet.
Kronologi[endre | endre wikiteksten]
Reconquista, 'gjenerobringa' av den iberiske halvøya frå maurarane, føre til opprettinga av mange mindre katolske rike. Bortsett frå kongedømet Valencia blir ikkje desse kalla krossfararstatar.
Første krosstoget[endre | endre wikiteksten]
Like etter det første krosstoget blei det oppretta fire krossfarerstatar i Levanten:
- Grevskapet Edessa, grunnlagd i 1098; fall i 1144 til den islamske fyrsten av Mosul og Aleppo. Fallet gav støyten til det andre krosstoget.
- Fyrstedømet Antiokia, grunnlagd i 1098, fall i 1268 til sultanen av Egypt.
- Kongeriket Jerusalem, grunnlagd i 1099; eksisterte også etter at Jerusalem fall i 1187; tok slutt då Akko fall i 1291.
- Grevskapet Tripoli, grunnlagd i 1104 som vassalstat til Jerusalem, fall i 1289.
Tredje krosstoget[endre | endre wikiteksten]
Under det tredje krosstoget blei Kongedømet Kypros oppretta. Rikard Løvehjerte erobra Kypros mens han var på veg til Det heilage landet, og øya blei styrt av etterkomarane av kongane av Jerusalem heilt til 1489.
Fjerde krosstoget[endre | endre wikiteksten]
Under det fjerde krosstoget blei delar av det bysantinske riket delt i fem statar:
- Det Latinske Riket som tvinga den greske keisaren til å residera i Nikea; bestod frå 1204 til 1261.
- Kongedømet Thessaloniki, bestod frå 1205 til 1222.
- Hertugdømet Athen, bestod frå 1205 til 1458.
- Fyrstedømet Akhaia, bestod frå 1205 til 1428.
- Hertugdømet Naxos, bestod frå 1210 til 1566.
Det fjerde krosstoget hadde erobringa av Konstantinopel som mål, for å endra tilknytinga til byen frå ortodoks til katolsk kristendom. Før dette blei gjennomført blei dei erobra av Keisarriket Nikea i 1261. Dei andre krossfararstatane blei erobra av Det osmanske riket. I tillegg oppretta venetianarane Hertugdømet Arkipelaget i Egearhavet etter fjerde krosstoget. Thessaloniki og Det latinske imperiet blei teke av bysantinarane. Etterkomarar av krossfararane styrte Athen og Peloponnes/Morea inntil 1400-talet, då området blei teke av osmanarane.
Nordlege krosstog[endre | endre wikiteksten]
Under dei nordlege krosstoga oppretta Den tyske ordenen ein stat som seinare blei til Preussen.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Krossfararstatane» frå Wikipedia på bokmål, den 27. desember 2008.