Osebergskipet

Osebergskipet
Karriere
Type:	Vikingskip
Ferdigbygd:	ca. 820
Sett i teneste:	820
Status:	Skipet vart hauglagt i Oseberghaugen år 834, utgrave 1904 og plassert i Vikingskipshuset 1926
Generelle eigenskapar
Lengd:	21,5 m
Dekkbreidde:	5 m m

Osebergskipet er eit vikingskip datert til 820 e.kr. Det vart funne i Oseberghaugen ved Tønsberg i Vestfold den 10. august 1903. Skipet vart brukt som gravskip, truleg i år 834. Det er det eldste skipet som vi sikkert kan seie hadde mast og segl. Dendrokronologisk gransking tyder på at skipet vart bygt på Vestlandet.

Konstruksjon

Skipet har ei lengd på 21,5 m og ei breidd på 5,0 m, med 12 bordgangar. Den øvste bordgangen har 15 årehol. Det vart ikkje funne segl i skipet, men truleg har mastehøgda vore omlag 9 m. Storleiken på seglet har vore uviss. Oseberg-kopien «Saga Oseberg» har, med hell, vorte segla med eit 9,5m breidt og 8,5m høgt ullsegl.

Samanlikna med dei eldre roskipa, har Osebergskipet ein sterkare og meir utvikla kjøl. Dei første bordgangane er brattare ned mot kjølen. Dette gir mindre avdrift og betre retningsstabilitet ved segling. På Osebergskipet er banda surra til båtborda med tæger, som går gjennom klampar i band og bord. Kjølen har vore skøytt.

Banda sluttar ved vasslinja. For å støtte skipet har det vorte sett inn bjelkar på tvers av skipet lenger oppe. Dei er festa med krumgrodde kne på båe sider oppom banda.

Den 10. bordgangen er særleg kraftig og sterkt. Det er i overgangen mellom botn og side, og vert kalla Meginhufr. Borda er tilhogne av kløyvde eikestammer. Skipet har tiljedekk, noko som ein ikkje finn på eldre skip.

To kraftige eikebjelkar, kjerringa og mastefisken, støttar masta.

Osebergskipet er kjend for utskjeringane, særleg på stamnane. Av framstamnen vart det funne så mange delar at ein veit oppbygginga er lik originalen. Bakstamnen har vorte forma ut frå framstamnen sin utsjånad.

Gravgods

I tillegg til skipet, og ein del skipsutstyr, vart det i gravhaugen funne eit rikt gravgods, mellom anna ei praktvogn og fem såkalla dyrehovudstolpar med rik og særmerkt treskurd.

Utgraving

Haugen vart grave ut i 1904, under leiinga til arkeologane Gabriel Gustafson og Haakon Shetelig. Skipet vart først bygd opp igjen i Oslo sentrum i ein av universitetsbygningane. I 1930 vart det flytta på jernbaneskinner til Bygdøy, der det fekk eit eige hus, Vikingskipshuset. Her kan ein i dag sjå skipet og dei andre funna, i tillegg til Gokstadskipet og Tuneskipet.

Kopiar

Det har vorte bygd kopiar av Osebergskipet i full storleik:

• «Dronningen»/«Oseberg» vart bygd på Bjørkedalen og sjøsett april 1987. «Dronningen» vart tinga og bygd for å vere med i eit filmprosjekt. Dette vart det ikkje noko av, og det vart skaffa kapital ti båtbygginga frå anna hald. Skipet fekk då namnet «Oseberg». Det vart rigga med mast og segl. Under prøvesigling gjekk skipet ned. Det vart heva og forbetra. «Oseberg» totalforliste i Middelhavet 3. mai 1992.

• «Saga Oseberg» vart bygd i Tønsberg 2011–2012 av Stiftelsen Nytt Osebergskip, og sjøsett 20. juni 2012. Bygginga var basert på nye oppmålingar og tolkingar av originalskipet, etter at «Dronningen» av 1987 hadde openbare feil.

Galleri

• 
  Skipet sett framanfrå.
• 
  Framstamnen på Osebergskipet.
• 
  Skipet og vogna frå Oseberggrava.
• 
  Osebergskipet har tiljedekk.
• 
  Utskjeringar på skipet.
• 
  Skipet sett på skrå framanfrå.
• 
  Detalj frå bygging av kopien «Saga Oseberg» syner klampane i bordinga som band, kne og bete vart surra i.

Litteratur

• Arne Emil Christensen: Forfedrenes farkoster Norsk skipsbyggerkunst fra de eldste tider, PAX FORLAG A/S, OSLO 2022, ISBN 978-82-530-4310-4

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Osebergskipet

• Oseberg i Vikingtidsmuseet.
• Osebergskipet i Vikingtidsmuseet.
• Vikingenes vakre verden i norgeshistorie.no
• Oseberghaugen ved nettstaden til Vestfold fylkeskommune.

Denne historieartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.