Samanliknande politikk

Samanliknande eller komparativ politikk er ei faggrein innan statsvitskapen, som er særmerkt ved sin bruk av samanliknande metode. Forskarane Seymour Martin Lipset og Stein Rokkan er med sine vitskaplege arbeid rekna som nokre av grunnleggjarane av denne faggreina. Oftast er faggreina underlagd meir ålmenn statsvitskap, men på Rokkans eige universitet, Universitetet i Bergen, har dei eit Institutt for samanliknande politikk, der dette vert undervist i som eit eige fag.

Den eldste studien i samanliknande politikk

Aristoteles stod attom det som somtid vert kalla den eldste studien i samanliknande politikk, Politikken (Πολιτικα). Han samla inn informasjon om statsskipnaden i over 150 greske bystatar i samtida, og kategoriserte funna etter variablane kor mange som styrde, éin, få eller mange og om styresettet var godt eller dårleg, det vil seia om styret var meint å tena til alle sitt beste eller ei. Denne kategoriseringa gjev eit oversyn over seks slag bystatar:

Talet på styrande	Tener alle sitt beste	Tener ikkje alle sitt beste
Éin	Monarki	Tyranni
Få	Aristokrati	Oligarki
Mange	Politeia	Demokrati

Merk at Aristoteles kallar pøbelveldet eller fleirtalsdiktaturet for demokrati, medan politeia er ordet han nyttar om det som ligg nærast det me i dag brukar kalla demokrati: Eit fleirtalsstyre som søkjer tena alle sitt beste.

Sentrale spurdagar i nyare tid

I nyare tid har ein sette større fokus på kva som utgjer eit demokratisk styresett, og korso det vert til. Forsking innan samanlikande politikk freistar til dømes å svara på:

• Korso definerer ein eit land som demokratisk? Vil til dømes alle land som har folkerøystingar vera demokratiske?
• Er det ein samanheng mellom økonomisk utvikling og demokratisk styresett?
• Er det ein samanheng mellom religionar og kulturar og demokratisk styresett?
• Produserer føderalstatar meir stabile politiske system enn sentraliserte statar?

Kjelder

Denne samfunnsartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.