Store krigsøya
44°50′N 20°26′E / 44.833°N 20.433°E
| Store krigsøya | |||
| øy | |||
 | |||
| Land |  Serbia
| ||
|---|---|---|---|
| Areal | 2,11 km² | ||
| Folketal | 0 | ||
 Store krigsøya 44°50′00″N 20°26′00″E / 44.833333333333°N 20.433333333333°E | |||
| Wikimedia Commons: Great War Island | |||
Store krigsøya eller Veliko ratno ostrvo (serbisk Велико ратно острво) er ei elveøy (ada) i Serbia der elva Sava munnar ut i Donau. Ho er ikkje busett, men er rekna som ein del av Beograd, hovudstaden i Serbia.
Øya ligg relativt nær breidda, på det næraste om lag 200 meter frå land. Sør for øya ligg restane av den tidlegare større Vesle krigsøya.
Geografi og dyreliv[endre | endre wikiteksten]
Store krigsøya er hovudsakleg forma som ein trekant og dekkjer eit område på 2,11 km². Ho er låg, myrlendt og ofte overflauma av Donau. På øya er bygd ein kanal, Veliki Galijaš, som etter kvart har vorte fylt att i endane av Donau og omgjort til ein 0,24 km² stor innsjø, som vert nytta som hekkeplass av fuglar i området. I langvarige, tørre periodar tørkar innsjøen heilt inn og skapar problem for det lukka økosystemet rundt innsjøen. I dag er 2/3 av øya eint naturreservat for 196[1] fugleartar, mange av dei utryddingstruga. Ei av strendene i Beograd, Lido, ligg nord på øya.
Stundom vert det fjerna avleiringar frå nordenden av øya, slik at øya ikkje vert landfast.[2]
Av planter på øya finn ein typisk myrfauna, som siv og sverdliljer, men òg tre som svartpoppel, ask, hyllebær, hagtorn og eitt og anna bartre.[1]
Historie[endre | endre wikiteksten]
Øya har vore militært viktig gjennom historia som eit strategisk punkt for erobring eller forsvaring av Beograd. I 1521 var til dømes Beograd omleira av tyrkiske styrkar, og dei fleste åtaka mot byen starta frå øya. I frigjevinga av Beograd i 1806 nytta opprørsarmeen òg øya, denne gongen med serbisk artilleri som bombarderte festninga Kalemegdan. Under offensiven til Austerrike-Ungarn mot Beograd i 1915, starta dei austerriksk-ungarske styrkane åtaka sine frå øya.
Då ein starta å byggje Novi Beograd i 1948 avgjorde styresmaktene at øya skulle øydeleggjast ved å ta sand og jord frå her til å dekkje over myrene i Srem, der ein ny by skulle byggjast. Donau førte derimot med seg så mykje avleiringar at øya aldri forsvann. I staden for nytta ein sand og jord frå Vesle krigsøya, som nesten vart øydelagd i prosessen.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Great War Island» frå Wikipedia på engelsk, den 7. februar 2009.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Miloš Bobić. «Beograd na moru:Veliko ratno ostrvo» (på serbisk). Vreme.
- «Zbogom, oazo!» (på serbisk). Kurir. 23. mai 2006.
- Beoinfo (8. april 2005). «Prirodno dobro "Veliko ratno ostrvo” stavljeno pod zaštitu Skupštine grada» (på serbisk). Ekoforum.
- Dragan Simic (2003). «Birdwatch Belgrade». birdtours.co.uk.