Umm al-Fahm
| Umm al-Fahm | |||
| אֻם אל-פַחְם, أم الفحم | |||
| by | |||
 Umm al-Fahm
| |||
| Namneopphav: Mor av trekol[1] | |||
| Land |  Israel
| ||
|---|---|---|---|
| Distrikt | Haifa distrikt | ||
| Koordinatar | 32°31′10″N 35°09′13″E / 32.51944°N 35.15361°E | ||
| Areal | 22,3 km² | ||
| Folketal | 48 500 (2011)[2] | ||
| Borgarmeister | Khaled Aghbariyya | ||
 Umm al-Fahm 32°30′57″N 35°09′09″E / 32.515833333333°N 35.1525°E | |||
  | |||
| Wikimedia Commons: Umm al-Fahm | |||
Umm al-Fahm (arabisk أمّ الفحم; hebraisk אֻם אל-פַחְם Um el-Faḥem) er ein by som ligg 20 km nordvest for Jenin i Haifa distrikt i Israel med eit folketal i 48 500,[2] nesten alle arabarar.[3] Byen ligg på ryggen Umm al-Fahm der det høgaste punktet er Iskander (522 moh), oppom Wadi Ara. Umm al-Fahm er det sosiale, kulturelle og økonomiske senteret for innbyggjarar i Wadi Ara og Triangelet.
Historie[endre | endre wikiteksten]
Namnet tyder «Mor av trekol» på arabisk[1] og landsbyen var omgjeve at naturleg skog som vart nytta til å produsere trekol. Fleire arkeologiske funn kring byen daterer busetnader til jernalderen, i tillegg til muslimsk, romersk og hellenistisk tid.[treng kjelde]
I 1265, etter Baybars erobra området frå krossfararane, vart inntektene frå Umm al-Fahm gjeven til Na'ib al-Saltana av Syria, Jamal al-Din al-Najibi.[4] I 1517 vart landsbyen ein del av Det osmanske riket i lag med resten av Palestina, og i 1596 stod han oppført i skattelistene som ein del av Sara nahiya i Lajjun liwa. Han hadde då 24 hushaldningar, alle muslimar, som betalte skatt for kveite, bygg, sommaravlingar, oliventre, tilfeldig inntekter, geiter og/eller bikubar, og ei presse for olivenolje eller druesirup.[5]
I 1838 skreiv Edward Robinson om Umm al-Fahm på reisene sine,[6] medan den franske reisande Victor Guérin i 1870 skreiv at han hadde 1800 innbyggjarar og var omgjeve av vakre hagar.[7]
I 1883 skildra Palestine Exploration Fund i Survey of Western Palestine Umm al-Fahm som ein by med kring 500 innbyggjarar, av desse 80 kristne. Staden var velbygd i stein, og landsbybuarane vart skidlra som eit folk med mykje kyr, geiter og hestar. Han var den viktigaste staden i området, etter Jenin. Landsbyen var delt i fire bydelar, el Jebarin, el Mahamin, el Mejahineh og el Akbariyeh, kvar med sin eigen sjeik. Ein muqam for ein sjeik Iskander vart notert på ein ås oppom byen.[8]
I folketeljinga i 1922, utført av dei britiske mandatstyresmaktene, hadde Umm al-Fahm eit folketal på 2 191; 2 183 muslimar og 8 kristne,[9] og dette auka i 1931 til 2443, med 2427 muslimar og 16 kristne, i 488 busette hus.[10]
I 1948 var det 4 500 innbyggjarar, hovudsakleg bønder, i Umm al-Fahm-området. Etter den arabisk-israelske krigen 1948, gav Lausanne-konferansen i 1949 heile Det vesle Triangelet til Israel, som ønskte området av tryggleiksårsaker. Den 20. mai 1949 signerte leiarane i byen ein truskapseid til Staten Israel. Etter byen vart ein del av Israel, voks folketalet raskt. I 1960 fekk Umm al-Fahm lokal kommunestatus av den israelske regjeringa. I 1965-1985 vart han styrt av eit valt kommunestyre. I 1985 fekk Umm al-Fahm offisiell bystatus.
I oktober 2010 støytte ei gruppe på 30 høgreaktivistar leia av Kach-rørsla saman med demonstrantar i Umm al-Fahm.[11] Mange politifolk og demonstrantar vart skadde i samanstøyten.[12]
Økonomi[endre | endre wikiteksten]
Sidan opprettinga av Israel, har Umm al-Fahm gått frå å vere ein landsby til eit urbant senter for dei kringliggande landsbyane. Mange arbeider i anleggsverksemda.[13]
Idrett[endre | endre wikiteksten]
Byen har fleire fotballklubbar. Maccabi Umm al-Fahm spelar på det andre nivået i Israel, Hapoel Umm al-Fahm på det tredje eller fjerde nivået og Bnei Umm al-Fahm spelar på det femte nivået.
Sjå òg[endre | endre wikiteksten]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Umm al-Fahm» frå Wikipedia på engelsk, den 7. april 2015.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Barron, J. B., red. (1923). Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922 (PDF). Government of Palestine.
- Conder, Claude Reignier; Kitchener, H. H. (1882). The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology 2. London: Committee of the Palestine Exploration Fund.
- Guérin, Victor (1875). Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine (på fransk). 2: Samarie, pt. 2. Paris: L'Imprimerie Nationale.
- Hadawi, Sami (1970). Village Statistics of 1945: A Classification of Land and Area ownership in Palestine. Palestine Liberation Organization Research Center.
- Hütteroth, Wolf-Dieter; Abdulfattah, Kamal (1977). Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria i Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten, Sonderband 5. Erlangen, Tyskland: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft.
- Mills, E., red. (1932). Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas (PDF). Jerusalem: Government of Palestine.
- Palmer, E. H. (1881). The Survey of Western Palestine: Arabic and English Name Lists Collected During the Survey by Lieutenants Conder and Kitchener, R. E. Transliterated and Explained by E.H. Palmer. Committee of the Palestine Exploration Fund.
- Petersen, Andrew (2001). A Gazetteer of Buildings in Muslim Palestine (British Academy Monographs in Archaeology) I. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-727011-0.
- Robinson, Edward; Smith, Eli (1841). Biblical Researches in Palestine, Mount Sinai and Arabia Petraea: A Journal of Travels i year 1838 3. Boston: Crocker & Brewster.
- ↑ 1,0 1,1 Palmer, 1881, p.154
- ↑ 2,0 2,1 «Statistical Abstract of Israel 2012 - No. 63 Subject 2 - Table No. 15». .cbs.gov.il. Arkivert frå originalen 20. oktober 2013. Henta 7. august 2013.
- ↑ Zafrir, Rinat (3. desember 2007). «Green Cities / Wasting away». Haaretz. Henta 30. mars 2015.
- ↑ Ibn al-Furat, ed. Lyons and Lyons, I, 101, II, 80; Sitert i Petersen, 2001, s. 308-309
- ↑ Hütteroth and Abdulfattah, 1977, p. 160
- ↑ Robinson and Smith, 1841, vol. 3, pp. 161, 169, 195
- ↑ Guérin, 1875, p. 239
- ↑ Conder & Kitchener, 1882, SWP II, p.46
- ↑ Barron, 1923, Table IX, Sub-district of Jenin, p. 30
- ↑ Mills, 1932, p. 71
- ↑ «Riot police called in as Arabs and extremists face off i Israel». Heraldsun.com.au. Henta 7. august 2013.
- ↑ , Esther. «إثر مسيرة استفزازية نفذها العشرات من أنصار اليمين». Al-Arabiya. Henta 27. oktober 2010.
- ↑ Prince-Gibson, Eetta (8. november 2007). «Land (Swap) for Peace?». The Jerusalem Post. Henta 30. mars 2015.
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- www.um-elfahem.net Arkivert 2014-03-06 ved Wayback Machine.
- Velkomen til Umm al-Fahm
