Antoine de Saint-Exupéry
 | Denne artikkelen kan ha godt av ein språkvask |
 | Opprydding: Denne artikkelen kan ha godt av ei opprydding. Sjå korleis du redigerer ei side og stilmanualen for hjelp. |
| Antoine de Saint-Exupéry | |
 | |
| Fødd | 29. juni 1900 Lyon |
| Død |
31. juli 1944 (44 år) |
| Yrke | flygar, lyrikar, romanforfattar, sjølvbiograf, barnebokforfattar, essayist, skribent, journalist, illustratør, filosof, flymekaniker |
| Språk | fransk |
| Sjanger | roman, fortelling, spekulativ fiksjon, drama, dokumentar, dikt |
| Far | Jean Marc de Saint-Exupéry |
| Mor | Marie Louise Andrée Boyer de Fonscolombe |
| Ektefelle | Consuelo de Saint-Exupéry |
| Signatur | 
|
| Antoine de Saint-Exupéry på Commons | |
Antoine de Saint-Exupéry[1] (29. juni 1900–31. juli 1944) var ein fransk aristokrat, forfattar og flygar. Han mottok fleire av Frankrikes fremste litterære prisar og fekk òg den amerikanske nasjonale bokprisen. han er best hugsa for sin lange novelle Den lillle prinsen (Le Petit Prince) der han særleg viser sin humanistiske filosofi.[2] Den populære barneboka Den lille prinsen, utgjeve med forfattarens eigne teikningar i 1943, verta òg lese, eller kanskje især, av vaksne. Boka har vorte omsett til ei lang rekkje språk, og kom på norsk i Inger Hagerups omsetjing i 1962. Fleire av bøkene er utgjeven posthumt.
Biografi[endre | endre wikiteksten]
Saint-Exupéry var ein vellukka kommersiell flygar før den andre verdskrigen, flaug luftpostrutene i Europa, Afrika og Sør-Amerika. Ved utbrotet av krigen gjekk han inn det franske flyvåpenet (Armée dei l'Air), flaug rekognoseringoppdrag fram til Frankrike gjekk med på våpenstillstand med Nazi-Tyskland i 1940.
Etter å ha vorte demobilisert frå flyvåpenet, reiste han til USA for å bidra til å overtala den amerikanske regjeringa å gå til krig mot Nazi-Tyskland. Etter opphaldet på 27 månader i Nord-Amerika, der han skreiv tre av dei viktigaste verka sine, melde han seg inn i Force d' Aériennes Françaises Libres (FAFL), Det frie franske flyvåpenet i Nord-Afrika, skjønt han var langt over maksimalalderen for slike pilotar og med skrantande helse. Saint-Exupérys rekognoseringsfly, ein amerikansk F-5B-1-LO, forsvann over Middelhavet under eit alliert rekognoseringstokt den 31. juli 1944. Han vart truleg observert av ein tysk kompanisjef frå fjelltoppen Tête de Chien overfor Monaco. I år 2000 vart vrakrestane av flyet funne av dykkarar utanfor Marseille.
Før krigen hadde Saint-Exupéry vorte berømt i Frankrike som flyvar. Hans litterære verk, blant dem Den lille prinsen, omsett til over 250 språk og dialektar, fremja hans omdømme etter hans død til nasjonalhelt i Frankrike.[3][4] Han fekk ytterlegare ry med dei mange omsetjingane av sine andre tekster. Hans filosofiske memoarer Terre des homme vart namnet på ei betydeleg humanitær gruppe, og vart òg nytta for å skapa det sentrale temaet (Terre des homme— Menneskets Verd) for den mest vellukka verdsutstillinga på 1900-talet, Expo 67 i Montréal i Canada.[5]
Bibliografi[endre | endre wikiteksten]
- 1925: Manon, danseuse et autres textes inédits – utgitt i 2007, fransk ISBN 2070119297
- 1926: L'évasion de Jacques Bernis eller L'aviateur, fragmenter som skal brukes i Courrier sud
- 1929: Courrier sud, fransk ISBN 2070360806
- 1931: Vol de nuit, fransk ISBN 2070256588 – norsk oversettelse ved Henrik Groth: Flyvere i natten (1932)
- 1939: Terre des hommes, fransk ISBN 2070256596 – norsk oversettelse ved Andreas Hoell: Sand, vind og stjerner (1952)
- 1942: Pilote de guerre, fransk ISBN 2070105016 – norsk oversettelse ved Haakon Bugge Mohrt: Speiding over Arras (1945)
- 1944: Lettre à un otage, fransk ISBN 2070256618
- 1945 (fyrst gjeven ut i 1943 i New York): Le Petit Prince, fransk ISBN 2070116271 – norsk omsetjing ved Inger Hagerup: Den lille prinsen (1962), norsk ISBN 9788203247163
- 1948: Citadelle – filosofisk roman, fransk ISBN 2070256634
- 1953: Lettres de jeunesse, 1923-1931, fransk ISBN 2070256642 – utgitt på nytt i 1976 med tittelen Lettres de jeunesse à l'amie inventée, 1923-1931, fransk ISBN 2070368548
- 1953: Carnets, fransk ISBN 2070256642 – full utgave i 1975, fransk ISBN 2070406121
- 1955: Lettres à sa mère, fransk ISBN 2070702669
- 1956: Un sens à la vie, fransk ISBN 2070256677
- 1962: Pages choisies, fransk ISBN 2070256685
- 1982: Écrits de guerre 1939-1944, fransk ISBN 2070258939
Spesialsamlinger og andre utgjevingar[endre | endre wikiteksten]
- 1953: Œuvres : Courrier Sud – Vol de nuit – Terre des hommes – Pilote de guerre – Lettre à un otage – Le Petit Prince – Citadelle, fransk ISBN 2070105032
- 1980: Cahiers Saint-Exupéry (№ 1), fransk ISBN 2070207102
- 1981: Cahiers Saint-Exupéry (№ 2), fransk ISBN 2070258394
- 1994: Œuvres complètes, Tome I : Textes de jeunesse. Romans et récits : L'Aviateur – Courrier Sud – Vol de nuit – Terre des hommes. Écrits de circonstance : Articles – Reportages – Préfaces. Écrits personnels : Carnets – Correspondance, fransk ISBN 2070113108
- 1994: Œuvres complètes, Tome II : Écrits de guerre – Œuvres littéraires : Pilote de guerre, Le Petit Prince – Testament posthume : Citadelle – Écrits personnels : Correspondance privée – Appendice : Saint-Exupéry et le cinéma, fransk ISBN 2070113116
- 1998: En røst fra århundrets samvittighet – utval av skriftene til Antoine de Saint-Exupéry, norsk ISBN 9788203178108
- 1999: Cher Jean Renoir – filmprosjekt lest av Antoine de Saint-Exupéry i 1941, fransk ISBN 2070754618
- 1999: Saint-Exupéry raconte Terre des hommes à Jean Renoir – filmprosjekt lese av Antoine de Saint-Exupéry i 1941 (CD)
Prisar (utval)[endre | endre wikiteksten]
- 1931 – Prix Femina
Referansar[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Fødselsattesten og andre offentlege franske dokument skriv namnet Antoine Jean-Baptiste Marie Roger de Saint Exupéry, utan bindestrek.
- ↑ «1939 Book Awards Given by Critics: Elgin Groseclose's 'Ararat' is Picked as Work Which Failed to Get Due Recognition», The New York Times, 14. februar 1940, s. 25. via ProQuest Historical Newspapers: The New York Times (1851–2007).
- ↑ Shattuck, Kathryn (3. april 2005): «A Prince Eternal», The New York Times.
- ↑ Mun-Delsalle, Y-Jean (mars 2011): «Guardians of the Future» Arkivert 2012-05-02 ved Wayback Machine. (PDF), The Peak Magazine, s. 63.
- ↑ Berton, Pierre (1967): The Last Good Year.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Antoine de Saint-Exupéry» frå Wikipedia på bokmål, den 16. oktober 2018.
Litteratur[endre | endre wikiteksten]
- Chevrier, Pierre (psevdonym for Hélène (Nelly) dei Vogüé) (1950): Antoine de Saint-Exupéry. Montreal, Quebec, Canada: La librairie Gallimard dei Montréal.
- Migeo, Marcel (1960): Saint-Exupéry. New York: McGraw-Hill.
- Peyre, Henri (1967): French Novelists of Today. New York: Oxford UP.
- Robinson, Joy D. Marie (1984): Antoine dei Saint Exupéry (Twayne's World Authors serie sin: French literature). Boston: Twayne Publishers, s. 120–142.
- Rumbold, Richard & Stewart, Lady Margaret (1955): The Winged Life: A Portrait of Antoine de Saint-Exupéry, Poet and Airman. New York: D. McKay.
- Smith, Maxwell A. (1956): Knight of the Air: The Life and Works of Antoine de Saint-Exupéry. New York: Pageant Press.