Østfold fylke

Østfold fylke
fylke
Fylkesvåpen
Land	Noreg
Adm.senter	Sarpsborg
Areal	4 182 km²
- land	3 922 km²
- vatn	260 km²
Målform	bokmål
Statsforvaltar	Anne Enger
Fylkesordførar	Ole Haabeth (Ap)
Fylkesnummer	01
Østfold fylke 59°19′0″ N 11°19′0″ E
Wikimedia Commons: Østfold
Nettstad: www.ostfold-f.kommune.no

Østfold fylke, stundom kalla Austfold, er eit tidlegare fylke i Noreg. Fylket var det søraustlegaste i landet og låg på den austre sida av Oslofjorden, med grense til Akershus i nord og vest og til Sverige og dei svenske fylka Värmlands län og Västra Götalands län i aust. Østfold blei del av nye Viken fylke den 1. januar 2020.

Østfold hadde seks byar: Askim, Mysen, Fredrikstad, Halden, Moss og Sarpsborg.

Historie

I vikingtida var området ein del av Vingulmark, som i sin tur var ein del av Viken og inkluderte Båhuslen. Det var delvis under svensk styre fram til Harald Hårfagre si tid.

Seinare, då Noreg var under dansk styre, delte den danske kongen området inn i mange len.

Namn

Det gamle namnet til Oslofjorden var Fold, og tydinga til Østfold vert då 'fylket aust for Oslofjorden'. Dette namnet har røter attende til 1543. I mellomalderen var namnet på fylket Borgarsysla 'fylket til byen Borg (i dag Sarpsborg)'.

Seinare (under dansk styre) vart fylket kalla Smaalenenes Amt.

Klima

Vêret i Østfold er prega av ei viss terrengskjerming mot aust og at det ligg ope til mot Skagerrak og Oslofjorden i sør og vest. Den herskande vinden er frå nord til nordaust om vinteren og frå sør til sørvest om sommaren.

Middeltemperaturen varierer frå -3 til -5 °C i januar til 16–17 °C i juli. Om vinteren vil temperaturen ved kysten som regel kome opp kring –1 °C.

Årsnedbøren er stort sett 700–800 mm, med seinsommaren og hausten som den våtaste tida. På grunn av det høgareliggande terrenget i aust, fell det lite snø om vinteren, i tillegg til at mild luft frå sjøen ofte fører til smelting.

Fylket har ein god del tåke, særleg på hausten og vinteren, på grunn av nærleiken til sjøen.

Kommunar

Nr.	Namn	Adm.senter	Folkemengd	Flatevidd km²	Målform	Distrikt
0101	Halden	Halden		642	bokmål	Haldenregionen
0104	Moss	Moss		63	nøytral	Mosseregionen
0105	Sarpsborg	Sarpsborg		406	bokmål	Nedre Glomma
0106	Fredrikstad	Fredrikstad		288	bokmål	Nedre Glomma
0111	Hvaler	Skjærhalden		90	bokmål	Nedre Glomma
0118	Aremark	Fosby		319	bokmål	Haldenregionen
0119	Marker	Ørje		413	bokmål	Indre Østfold
0121	Rømskog	Rømskog		183	bokmål	Indre Østfold
0122	Trøgstad	Skjønhaug		204	bokmål	Indre Østfold
0123	Spydeberg	Spydeberg		142	bokmål	Indre Østfold
0124	Askim	Askim		69	bokmål	Indre Østfold
0125	Eidsberg	Mysen		236	bokmål	Indre Østfold
0127	Skiptvet	Meieribyen		101	bokmål	Indre Østfold
0128	Rakkestad	Rakkestad		435	bokmål	Indre Østfold
0135	Råde	Karlshus		119	bokmål	Mosseregionen
0136	Rygge	Rygge		74	bokmål	Mosseregionen
0137	Våler	Kirkebygda		257	bokmål	Mosseregionen
0138	Hobøl	Elvestad		140	nøytral	Indre Østfold
Totalt	Østfold	Sarpsborg	'	000000000004182.00000000004 182	bokmål	Østfold

Kjelder

• «Østfold – klima» av Petter Dannevig i Store norske leksikon, snl.no.

Bakgrunnsstoff

• Østfold fylkeskommune internettportal Arkivert 2017-08-03 ved Wayback Machine.
• Fylkesmannen i Østfold
• Kulturnett Østfold Arkivert 2015-07-21 ved Wayback Machine.