Østfold fylke

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
(Omdirigert frå Austfold)
Østfold fylke
fylke
Fylkesvåpen
Land Flag of Norway.svg Noreg
Adm.senter Sarpsborg
Areal 4 182 km²
 - land 3 922 km²
 - vatn 260 km²
Målform bokmål
Statsforvaltar Anne Enger
Fylkesordførar Ole Haabeth (Ap)
Fylkesnummer 01
Map
Østfold fylke
59°19′0″ N 11°19′0″ E
Wikimedia Commons: Østfold
Nettstad: www.ostfold-f.kommune.no

Østfold fylke, stundom kalla Austfold, er eit tidlegare fylke i Noreg. Fylket var det søraustlegaste i landet og låg på den austre sida av Oslofjorden, med grense til Akershus i nord og vest og til Sverige og dei svenske fylka Värmlands län og Västra Götalands län i aust. Østfold blei del av nye Viken fylke den 1. januar 2020.

Østfold hadde seks byar: Askim, Mysen, Fredrikstad, Halden, Moss og Sarpsborg.

Historie[endre | endre wikiteksten]

I vikingtida var området ein del av Vingulmark, som i sin tur var ein del av Viken og inkluderte Båhuslen. Det var delvis under svensk styre fram til Harald Hårfagre si tid.

Seinare, då Noreg var under dansk styre, delte den danske kongen området inn i mange len.

Namn[endre | endre wikiteksten]

Det gamle namnet til Oslofjorden var Fold, og tydinga til Østfold vert då 'fylket aust for Oslofjorden'. Dette namnet har røter attende til 1543. I mellomalderen var namnet på fylket Borgarsysla 'fylket til byen Borg (i dag Sarpsborg)'.

Seinare (under dansk styre) vart fylket kalla Smaalenenes Amt.

Klima[endre | endre wikiteksten]

Vêret i Østfold er prega av ei viss terrengskjerming mot aust og at det ligg ope til mot Skagerrak og Oslofjorden i sør og vest. Den herskande vinden er frå nord til nordaust om vinteren og frå sør til sørvest om sommaren.

Middeltemperaturen varierer frå -3 til -5 °C i januar til 16–17 °C i juli. Om vinteren vil temperaturen ved kysten som regel kome opp kring –1 °C.

Årsnedbøren er stort sett 700–800 mm, med seinsommaren og hausten som den våtaste tida. På grunn av det høgareliggande terrenget i aust, fell det lite snø om vinteren, i tillegg til at mild luft frå sjøen ofte fører til smelting.

Fylket har ein god del tåke, særleg på hausten og vinteren, på grunn av nærleiken til sjøen.

Kommunar[endre | endre wikiteksten]

Nr. Namn Adm.senter Folkemengd Flatevidd km² Målform Distrikt
0101 Halden kommune Halden Halden 642 bokmål Haldenregionen
0104 Moss kommune Moss Moss 63 nøytral Mosseregionen
0105 Sarpsborg kommune Sarpsborg Sarpsborg 406 bokmål Nedre Glomma
0106 Fredrikstad kommune Fredrikstad Fredrikstad 288 bokmål Nedre Glomma
0111 Hvaler kommune Hvaler Skjærhalden 90 bokmål Nedre Glomma
0118 Aremark kommune Aremark Fosby 319 bokmål Haldenregionen
0119 Marker kommune Marker Ørje 413 bokmål Indre Østfold
0121 Rømskog kommune Rømskog Rømskog 183 bokmål Indre Østfold
0122 Trøgstad kommune Trøgstad Skjønhaug 204 bokmål Indre Østfold
0123 Spydeberg kommune Spydeberg Spydeberg 142 bokmål Indre Østfold
0124 Askim kommune Askim Askim 69 bokmål Indre Østfold
0125 Eidsberg kommune Eidsberg Mysen 236 bokmål Indre Østfold
0127 Skiptvet kommune Skiptvet Meieribyen 101 bokmål Indre Østfold
0128 Rakkestad kommune Rakkestad Rakkestad 435 bokmål Indre Østfold
0135 Råde kommune Råde Karlshus 119 bokmål Mosseregionen
0136 Rygge kommune Rygge Rygge 74 bokmål Mosseregionen
0137 Våler kommune Våler Kirkebygda 257 bokmål Mosseregionen
0138 Hobøl kommune Hobøl Elvestad 140 nøytral Indre Østfold
Totalt Østfold fylke Østfold Sarpsborg ' 000000000004182.00000000004 182 bokmål Østfold

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]