Hopp til innhald

Beograd

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
(Omdirigert frå Belgrade)
Beograd • Београд
ungarsk Belgrád
latin Singidunum
by
Luftfoto av Beograd
Flagg
Våpenskjold
Land  Serbia
Region Sentral-Serbia
Høgd 117 m
Areal 359,96 km²
Folketal 1 681 405  (2022[1])
Grunnlagd 260 f.Kr.
 •  Byrettar 150 e.Kr.
Postnummer 11000
Retningsnummer (+381) 11
Bilnummer BG
Kart
Beograd
44°49′04″N 20°27′25″E / 44.817777777778°N 20.456944444444°E / 44.817777777778; 20.456944444444
Kart som viser Beograd.
Kart som viser Beograd.
Kart som viser Beograd.
Wikimedia Commons: Belgrade

Beograd er hovudstad og største by i Serbia. Byen ligg der Sava munnar ut i Donau, og der Den pannoniske sletta og Balkanfjella. Han er òg den fjerde største byen i Søraust-Europa etter Istanbul, Aten og Bucuresti.

Beograd har status som ei eining på nivå med distrikta i Serbia med eit sjølvstyrt bystyre.[2] Byområdet er delt inn i 17 bydelskommunar, som kvar har sitt eige kommunestyre.[3] Beograd blir òg rekna som ein eigen statistisk region. Byområdet dekkjer 3,6 % av Serbia og 24 % av alle innbyggjarane i landet lever her.[4] Beograd er det økonomiske senteret i Serbia og hovudstaden for serbisk kultur, utdanning og vitskap.

Namnet til byen er sett saman av to delar: Beo- kjem av belo og betyr kvit, hrád er slavisk for borg.

I Beograd sit ein serbisk-ortodoks patriark og ein romersk-katolsk erkebiskop.

Beograd er ein av dei eldste byane i Europa med arkeologiske spor som går tilbake til 500-talet f.Kr.[5] Byen vart oppdaga av grekarar,[6] og grunnlagd av keltarar.[7] Han fekk byrettar av romarane[8] før han vart permanent busett av serbarar frå 600-talet og framover. Med den strategiske plasseringa har byen vorte kjempa om over 140 gonger sidan antikken.[9] I mellomalderen høyrte han til Austromarriket, Frankarriket, Kongedømet Ungarn og serbiske herskarar. I 1521 vart Beograd erobra av Det osmanske riket og vart sete for Pashaluken Beograd, som den viktigaste osmanske byen i Europa[10] og av dei største europeiske byane.[11] Serbarane fekk igjen kontroll over byen i 1841 etter den serbiske revolusjonen. Det nordlege Beograd vart likevel verande ein austerriksk utpost fram til Austerrike-Ungarn braut saman i 1918. Den samla byen vart då hovudstad i fleire utgåver av Jugoslavia, fram til 2006, då Serbia igjen vart ein eigen sjølvstendig stat. Etter dette har byen opplevd stor kulturell og økonomisk vekst.[12][13]

Bydelskommunar

[endre | endre wikiteksten]
Bydelskommunane i Beograd

Beograd er delt inn i 17 bydelskommunar som dels er bydelar i byområdet til Beograd, dels er forstader.

Namn Areal (km²) Folketal 2002 Folketal 2011 Folketal 2022 Status
Barajevo 213 24 641 27 110 26 431 Forstad
Čukarica 156 168 508 181 231 175 793 Bydel og forstad
Grocka 289 75 466 83 907 82 810 Forstad
Lazarevac 384 58 511 58 622 55 146 Forstad
Mladenovac 339 52 490 53 096 48 683 Forstad
Novi Beograd 41 217 773 214 506 209 763 Bydel
Obrenovac 411 70 975 72 524 68 882 Forstad
Palilula 451 155 902 173 521 182 624 Bydel og forstad
Rakovica 31 99 000 108 641 104 456 Bydel
Savski Venac 14 42 505 39 122 36 699 Bydel
Sopot 271 20 390 20 367 19 126 Forstad
Stari Grad 5 55 543 48 450 44 737 Bydel
Surčin 285 38 814 43 819 45 452 Forstad
Voždovac 148 151 768 158 213 174 864 Bydel og forstad
Vračar 3 58 386 56 333 55 406 Bydel
Zemun 154 152 831 168 170 177 908 Bydel og forstad
Zvezdara 32 132 621 151 808 172 625 Bydel
Total 3 227 1 576 124 1 659 440 1 681 405
Kjelde: Statistical Office of the Republic of Serbia[14]

Sjølve byområdet til Beograd hadde i 2022 1 197 714 innbyggjarar[15], fordelt slik på bydelskommunane:[14]

Namn Totalt Forstad Bydel
Barajevo 26 431 26 431
Čukarica 175 793 37 606 138 187
Grocka 82 810 82 810
Lazarevac 55 146 55 146
Mladenovac 48 683 48 683
Novi Beograd 209 763 209 763
Obrenovac 68 882 68 882
Palilula 182 624 68 741 113 883
Rakovica 104 456 104 456
Savski Venac 36 699 36 699
Sopot 19 126 19 126
Stari Grad 44 737 44 737
Surčin 45 452 45 452
Voždovac 174 864 18 955 155 909
Vračar 55 406 55 406
Zemun 177 908 11 859 166 049
Zvezdara 172 625 172 625
Total 1 681 405 483 691 1 197 714

Befolkningsutvikling

[endre | endre wikiteksten]

Folketalet ved folketeljingane etter den andre verdskrigen for kommunen (regionen) Beograd og for sjølve byområdet.[14]

Historiske folketal
År Kommune Byområdet
1948 634 003 397 678
1953 731 837 477 942
1961 942 190 657 302
1971 1 209 360 899 004
1981 1 470 073 1 087 804
1991 1 602 226 1 168 409
2002 1 576 124 1 119 523
2011 1 659 440 1 166 763
2022 1 681 405 1 197 714

Busetnader

[endre | endre wikiteksten]

Dei største busetnadene i regionen Beograd er:[14]

Bydelskommune Folketal 2002 Folketal 2011 Folketal 2022
Beograd 1 119 523 1 166 763 1 197 714
Borča Palilula 35 150 46 086 51 862
Kaluđerica Grocka 22 248 26 904 28 483
Lazarevac Lazarevac 22 732 26 006 27 635
Obrenovac Obrenovac 23 929 25 429 25 380
Mladenovac Mladenovac 22 114 23 609 22 346
Surčin Surčin 14 292 18 205 20 602
Sremčica Čukarica 18 450 21 001 19 434
Ugrinovci Zemun 7 199 10 807 11 859
Leštane Grocka 8 492 10 473 10 454
Ripanj Voždovac 10 741 11 088 10 084
Barajevo Barajevo 8 325 9 158 8 967
Vrčin Grocka 8 667 9 088 8 601
Padinska Skela Palilula 9 836 9 263 8 519
Grocka Grocka 8 338 8 441 8 154
Dobanovci Surčin 8 247 8 503 7 705
Vinča Grocka 5 819 6 779 6 924
Barič Obrenovac 6 586 6 918 6 610
Jakovo Surčin 5 949 6 393 6 534
Boleč Grocka 5 750 6 410 5 955
Zvečka Obrenovac 6 138 6 350 5 846
Umka Čukarica 5 292 5 272 4 985

Byområdet til Beograd fordelt på bydelar:

Folketal 2002 Folketal 2011 Folketal 2022
Novi Beograd 217 773 214 506 209 763
Zvezdara 132 621 151 808 172 625
Zemun 145 632 157 363 166 049
Voždovac 132 747 138 352 155 909
Čukarica 132 055 141 551 138 187
Palilula 103 261 110 637 113 883
Rakovica 99 000 108 641 104 456
Vračar 58 386 56 333 55 406
Stari Grad 55 543 48 450 44 737
Savski Venac 42 505 39 122 36 699
Beograd 1 119 523 1 166 763 1 197 714

Beograd ligg sentralt til og er derfor eit av dei travlaste transportknutepunkta i Europa. Byen er kjent for å vere den mest livlege i regionen og ber på utrykket «der alt skjer». Beograd har eit livleg nattelivet og mange kjem hit i helgene.

Beograd vart kåra som framtida sin europeisk by i Aust-Europa av Foreign Direct Investment. I ei undersøking har òg The New York Times kåra Beograd til ein av dei beste europeiske hovudstadane.

Kjende personar frå Beograd

[endre | endre wikiteksten]

Referansar

[endre | endre wikiteksten]
  1. «Укупан број становника, по насељеним местима / Total population, by settlements» (xlsx). Републички завод за статистику (Statistikkontoret for Republikken Serbia). Henta 30. september 2024. 
  2. Assembly of the City of Belgrade, Official website, henta 21. mars 2009 
  3. Urban Municipalities, Official website, henta 10. juli 2007 
  4. 2005 Municipal indicators of Republic of Serbia, Statistical Office of the Republic of Serbia, arkivert frå originalen 12. februar 2009, henta 17. mai 2007 
  5. Discover Belgrade; Beograd, hovudstad Arkivert 2008-03-13 ved Wayback Machine.
  6. http://p104.ezboard.com/Skordiski/fistorijabalkanafrm27.showMessage?topicID=209.topic[daud lenkje]
  7. http://www.qtours.dk/index.php?option=com_content&task=view&id=54&Itemid=97
  8. The City in Late Antiquity av John Rich
  9. http://www.timesonline.co.uk/tol/travel/holiday_type/music_and_travel/article4385812.ece
  10. arkivkopi, arkivert frå originalen 24. januar 2015, henta 21. mars 2009 
  11. http://www.beograd.rs/cms/view.php?id=201251
  12. http://www.beobuild.rs/projects.php
  13. arkivkopi, arkivert frå originalen 12. juli 2010, henta 21. mars 2009 
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 «"Упоредни преглед броја становника 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, 2011. и 2022. године Comparative overview of the number of population in 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, 2011. and 2022.. stat.gov.rs. Statistical Office of the Republic of Serbia. Henta 30. september 2024. 
  15. «Ethnicity: Data by municipalities and cities» (PDF). Републички завод за статистику (Statistikkontoret for Republikken Serbia). Henta 2. oktober 2024. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Commons har multimedium som gjeld: Beograd