Hønsegås
| Hønsegås | |
 Bilete frå Maria Island, Tasmania, Australia. Foto: JJ Harrison
| |
| Utbreiing og status | |
Status i verda:  Livskraftig Utbreiinga av hønsegås | |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Ryggstrengdyr Chordata |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Fuglar Aves |
| Orden: | Andefuglar Anseriformes |
| Familie: | Andefamilien Anatidae |
| Slekt: | Cereopsis |
| Art: | Hønsegås C. novaehollandiae |
| Vitskapleg namn | |
| Cereopsis novaehollandiae | |
Hønsegås (Cereopsis novaehollandiae) er den einaste arten i den biologiske slekta Cereopsini i andefamilien. Hønsegåsa er ei stor gråfarga gås med eit lite hovud i tilhøve til kroppen, kort nebb med ein stor gulgrøn cere på oversida. Ho er blant dei mest konsekvente blant gjæsene i å beite på land og flyttar seg ut på vatn berre for å komme unna farer.[1] Hønsegjæser hekkar berre på øyane utanfor sørkysten av Australia, lever i sørlegaste Australia og er introdusert til New Zealand.
Skildring
[endre | endre wikiteksten]Hønsegjæser har ei kroppslengd på 75–91 centimeter og vengespennet er 137–162 centimeter.[2] Kjønna er like, men hannane er litt tyngre. I ein dyrehage vog gassane i gjennomsnitt 5,2 kg, hoene derimot berre 3,5 kilo.[1]
Fjørdrakta er oskegrå med små svarte flekker på vengefjørene, i flukt ser ein svarte vengetuppar og svart bakkant i vengene. Halen er svart. Beina har bleikrosa farge og føtene er svarte. Det korte, svarte nebbet har ein særeigen gulgrøn nasecere. Auga er hasselbrune.[3] Oversida av hovudet er lyst, resten av hovudet og nakken er bleikgrå. Dei går gjennom ei komplett myting etter hekkesesongen.
Utbreiing
[endre | endre wikiteksten]Ein kan finne hønsegjæser på avgrensa stader i sørlegaste Australia og på Tasmania, hekkehabitata ligg på øyar, særleg på øyar med grasmarker og våtmarker i Bassundet og i Spencergolfen. Dessutan på øyar i Recherche-øygruppa på sørkysten av Vest-Australia. Utanom hekkesesongen kan dei trekke inn på fastlandet i Australia, dette skjer i den australske sommaren. Streiffuglar når så langt som til New Zealand, og mange har rømt frå fangenskap på New Zealand og er etablert som ville bestandar ved Waikanae og i sørlege Canterbury.[4]
Fram til 1960 var arten jakta. I 1965 var populasjonen på berre ca. 6000 individ. Etter at vern vart innført er populasjonen gjenvunnen, slik at arten ikkje lenger er klassifisert som truga.[1] Bestanden er estimert til ca. 16 000 til 18 000 individ og er stabil.[5]
Føde
[endre | endre wikiteksten]Dietten består av primært av gras og små frø. Dei føretrekker gras med høgt nitrogeninnhald og kan difor ofte observerast på vatna jorde, gjødsla beitemarker og langs kantar av våtmarker.[6]
Hekking
[endre | endre wikiteksten]Hekkesesongen er i den australske vinteren, i vekstperioden av gras. Hekkinga byrjar vanlegvis mellom mai og juli. Hekketerritoria kan variere i storleik frå 0,3 til 0,5 hektar.[7] Reiret blir lagt i skjul av gras og buskar. Hoa legg mellom fire og sju kremfarga egg med raude flekker. Ruginga startar etter at første egget er lagt. I løpet av hekkesesongen vil hoa bruke omtrent sytti prosent av tida si på reiret. Ho taper om lag 20 prosent av kroppsvekta under ruginga.[8] Rugeperioden er på ca. 35 dagar, og ungane er vanlegvis flygedyktige på byrjinga av våren.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Hühnergans» frå Wikipedia på tysk, den 9. mars 2013.
- Wikipedia på tysk oppgav desse kjeldene:
- T. Bartlett: Ducks And Geese - A Guide To Management. The Crowood Press, 2002, ISBN 1-85223-650-7.
- Janet Kear (Hrsg.): Ducks, Geese and Swans. Oxford University Press, 2005, ISBN 0-19-854645-9.
- Hartmut Kolbe: Die Entenvögel der Welt. Ulmer Verlag, 1999, ISBN 3-8001-7442-1.
- P. J. Higgins (Hrsg.): Handbook of Australian, New Zealand & Antarctic Bird. Band 1. Ratites to Ducks. Oxford University Press, Oxford 1990, ISBN 0-19-553068-3.
- Del Hoyo, J.; Elliot, A.; Christie D., red. (1992). Ostrich to Ducks. Handbook of the Birds of the World. Band 1. Barcelona: Lynx edicions. ISBN 84-87334-10-5.
- Barrie Heather og Hugh Robertson, The Field Guide to the Birds of New Zealand (revised edition), Viking, 2005
- BirdLife International (2013) Species factsheet: Cereopsis novaehollandiae Arkivert 2012-10-20 ved Wayback Machine.. Henta frå http://www.birdlife.org den 9. mars 2013.
- Referansar
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- (no) hønsegås hos Artsdatabanken
- (en) hønsegås – oversikt og omtale av artane i WORMS-databasen
- (en) hønsegås i Encyclopedia of Life
- (en) hønsegås i Global Biodiversity Information Facility
- (en) hønsegås hos ITIS
- (en) hønsegås hos NCBI
- (en) Kategori:Cereopsis novaehollandiae – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- (en) Cereopsis novaehollandiae – galleri av bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons
- Cereopsis novaehollandiae – detaljert informasjon på Wikispecies
