Cyathea dealbata
| Cyathea dealbata | |
 Cyathea dealbata | |
| Systematikk | |
| Rike: | Planteriket Plantae |
| Rekkje: | Karsporeplanter Pteridophyta |
| Klasse: | Bregnar Polypodiopsida |
| Underklasse: | Polypodiidae |
| Orden: | Cyatheales |
| Familie: | Cyatheaceae |
| Slekt: | Cyathea |
| Art: | C. dealbata |
| Vitskapleg namn | |
| Cyathea dealbata | |
Cyathea dealbata er ei ei middelstor trebregne som er stadeigen (endemisk) på New Zealand. Bregna er nasjonalplanten til New Zealand.
Cyathea dealbata kan heita silver-fern ('sølvbregne') eller silver tree fern ('sølvtrebregne') på engelsk og kaponga eller ponga på maori.[1]
Synonym[endre | endre wikiteksten]
- Polypodium dealbatum G. Forster, 1786
- Cyathea tricolor Colenso, 1883
- Alsophila tricolor (Colenso) Tryon, 1970
Utsjånad[endre | endre wikiteksten]
Planten kan veksa seg over ti m høg (men kan ein sjeldan gong opptre som krypplante). Kruna er tett, og bregneblada kan verta om lag fire m lange. Dei har ein sølvkvit farge på undersidene og lysare grøn på oversidene. Denne klåre, sølvaktige fargen har gjort dei nyttige som markørar langsetter stiar, så ein kan sjå å gå i mørke. Skjella er mørkt brune, og er ofte vridde og glinsande.
Utvikling og vokster[endre | endre wikiteksten]
Cyathea dealbata kom til New Zealand relativt seint, under pliocen[2] (kring 5-1,8 millionar år sidan). Bregna finst på dei newzealandske øyene og på Chatham Islands i aust, mest i nærleiken av tørrare skogar og i open krattskog. Ho er kjend for å veksa godt i vel drenert humus, og når ho først har slått rot, greier ho gjerne tørrare vokstervilkår. Ho veks best i ly frå vind, og bør vernast mot frost. Sølvbregna veks ikkje på skogbotnen under dei tette krunene til utvaksen skog.
Sølvbregna i bruk[endre | endre wikiteksten]
- Sølvbregna vert brukt som eit emblem på klede og i marknadsføring av fleire sportsgreiner. Ho er best kjend som logo for det newzealandska landslaget i rugby, All Blacks, og Black Caps, cricketlandslaget.
- Silver Ferns er namnet på landslaget i nettball, verdsmeistrane frå meisterskapet i 2003 på Jamaica.
- Sølvbregna har også fått eit politisk bruksområde, ho finst på logoen til New Zealand Progressive Party (Jim Anderton's Progressive Party) og United Future New Zealand.
- «The Silver Fern» er namnet på eit passasjertog.
- Korusymbolet som finst i maorikunst er rekna for å vera inspirert av unge bladskot på ponga.
- Blad frå sølvbregna finst på det newzealandske riksvåpenet.
- Fleire alternative newzealandske flagg, som til dømes silver fern flag, brukar sølvbregna.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Maoriordet ponga (IPA:'poŋa) er eit låneord i newzealandsk engelsk som ei uspesifikk nemning på trebregner. Engelsktalande uttalar vanlegvis ordet som punga (IPA:'pʌŋə).
- ↑ Stuart Parsons; et al. (2006). Biology Aotearoa. Pearson Education New Zealand. ISBN 1 877268 00 3.
- Large, M.F. & J.E. Braggins (2004). Tree Ferns. Timber Press, Inc., s. 120-121. ISBN 0-88192-630-2
- The International Plant Names Index: Cyathea dealbata
- Denne artikkelen bygger på «Cyathea dealbata» frå Wikipedia på engelsk, den 1. september 2008.
