De Havilland DH 82 Tiger Moth
 | Denne artikkelen kan ha godt av ein språkvask |
 | Opprydding: Denne artikkelen kan ha godt av ei opprydding. Sjå korleis du redigerer ei side og stilmanualen for hjelp. |
De Havilland DH 82 Tiger Moth, er eit britisk todekker skulefly konstruert av dei Havilland. Det vart blant brukt av det britiske flyvåpen, Royal Air Force (RAF), som skulefly. Det vart verande i teneste hos RAF fram til 1950, då mange av flya vart seld til sivile eigarar. Fleire er enno i bruk som veteranfly.
Historie og utvikling[endre | endre wikiteksten]
Prototypen av Tiger Moth var utvikla frå dei Havilland DH 60 Gipsy Moth. Den hadde ein dei Havilland Gipsy III 120 hk motor og flaug første gong 26. oktober 1931. RAF bestilte 35 Tiger Moth I som fekk nemninga DH 60T. Ein påfølgjande ordre på 50 fly, utstyrt med dei Havilland Gipsy Major I 130 hk motor, fekk nemninga DH 82A Tiger Moth II.
Tiger Moth vart teken i bruk av Rafs Central Flying School i februar 1932. Ved utbrotet av andre verdskrig hadde RAF 500 eksemplar av flyet og ei stort mengd sivile fly vart rekvirert for å møta behovet for treningsfly.
Ved slutten til krigen hadde meir enn 7 000 Tiger Moth vorte bygd; 4 005 Tiger Moth II vart bygd i løpet av krigen for RAF. Nesten halvparten vart bygd av Morris Motor Company. Ytterlegare 151 vart bygd i Noreg, Sverige og Portugal, og 2 949 vart bygd i andre land i Det britiske samveldet. Canada bygde 200 Tiger Moth for USAs luftvåpen som gav den nemninga PT-24.
I jordbruksland som New Zealand og Sør-Afrika vart Tiger Moth ombygget til landbruksføremål for spreiing av kunstgjødsel og insektmiddel. Detta innebar at passasjerplassen måtte vika for ein held på med kunstgjødsel eller insektmiddel. Seinare vart Tiger Moth erstatta med meir moderne og føremålstenlege maskiner. Dei overflødige Tiger Moth vart seld til flyentusiaster.
Det vart òg bygd ein radiostyrt versjon av Tiger Moth II til bruk som målfly. Flyet slepte etter seg ein seildukspose i ei lang line slik at luftvernartilleriet kunne driva skyteøvelser mot denne.
Galleri[endre | endre wikiteksten]
Spesifikasjonar[endre | endre wikiteksten]
- Besetning: 2 (instruktør og elev)
- Lengd: 7,34m
- Vengespenn: 8,94m
- Høgd: 2,68m
- Vingeflate: 22,2 m²
- Tomvekt: 506 kg
- Vekt lasta: 828 kg
- Motor: 1 dei Havilland Gipsy Major 4-sylindret, 130 hk (100 kW)
Yting[endre | endre wikiteksten]
- Toppfart: 175 km/t ved 300 m
- Rekkjevidd: 486 km
- Marsjhøgde: 4 145 m
Sammenlignbare fly[endre | endre wikiteksten]
- Boeing-Stearman Ksaydet
- Bücker Bü 131 Jungmann
- Fleet Finch
- Focke-Wulf Fw 44
- Gotha Go 145
- Stampa SV.4
- Polikarpov Po-2
Tiger Moth i Noreg[endre | endre wikiteksten]
37 Tiger Moth og 10 Standard (Metal) Moth-variantar vart bygd på lisens ved flyfabrikken på Kjellar i perioden 1928 til 1940. Av i alt 13 DH60M frå Kjellar vart seks selt til Widerøes Flyveselskap som nytta flytypen i åra 1935–39. I 2016 vart arbeidd med gjenoppbygging av ein DH60M fullført av Kjellar Flyhistoriske Samskipnad. Vraket av denne 1929-modellen vart kjøpt frå Australia i 2006 (ex VH-UKC c/n 711, no LN-KFM) og den framstår no som i fabrikkny stand etter å ha vore lagra heilt sidan eit havari i mai 1930. Dette vert då det eldste flygande flyet i Noreg.
Det finst i tillegg fem luftdyktige Tiger Moth i Noreg; LN-MAX, LN-BDM, LN-KFT (alle tre grøne), LN-KAY (sølv) og LN-ADC (raud og sølv). Alle fem har base på Kjellar flyplass.
LN-MAX 127 og LN-BDM 145 er ått og vert operert av NRF Veteranflygruppen – som er i idrettsallianse med Nedre Romerike Flyklubb (NRFK).
LN-KFT 189 er einaste Kjellerbygde Tiger Moth som er luftdyktig i Noreg. Det vart gjenoppbygd i perioden 1997–2006 av Kjellar Flyhistoriske Samskipnad (KFF).
LN-KAY 171 hadde første flyging på 20 år i 2015 etter gjenoppbygging på Skedsmokorset. Flyet vart same år floge tur/retur Kjellar til Woburn Abbey i England.
LN-VYG er ein havarert Tiger Moth på Rygge. Flyet kan gjenoppbygges.
Kjellerbygde Tiger Moth merkte 151 i Flyvåpenet til hæren som i nærare 30 år var utstilt ved Forsvarsmuseet på Akershus festning er flytta for å gje plass til andre utstillingar. Flyet er ått av Stiftelsen Militærhistorisk Forum Austlandet (SMFØ) og er for tida ikkje utstilt.
Luftforsvarsmuseet i Bodø har ein Tiger Moth merkt 141 utstilt. Dette er eit britisk fly som aldri har vore brukt av Flyvåpenet til hæren før annan verdskrig.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «De Havilland DH 82 Tiger Moth» frå Wikipedia på bokmål, den 24. september 2018.