Diakon
Diakon er ei kyrkjeleg stilling som det finst ulike ordningar for i fleire kristne tradisjonar. I den katolske kyrkja, ortodokse kyrkjer og den anglikanske kyrkja er diakonane ordinerte, medan dei protestantiske kyrkjene varierer i om dei ordinerer eller berre utnemner diakonar. Diakongjerningen er berre open for menn i den katolske og ortodokse kyrkja, men kan òg tillata kvinner i den anglikanske og i protestantiske kyrkjer. Tidlegare vart kvinnelege diakonar kalla «diakonisser».
Det er lang tradisjon for at diakonane har eit spesielt ansvar for hjelp til fattige og trengande. Denne hjelpen i ein kristen kyrkjelyd vert ofte omtalt som diakoni.
Historie[endre | endre wikiteksten]
Ordet diakon kjem frå gresk diakonos (διάκονος), som tyder 'tenar'. Ordet vert i Apostelgjerningane (kap. 6) brukt om sju menn som vart utvalde for å ta seg av hjelp til medlemmer i kyrkjelyden og administrative oppgåver. Ordet «degn» har same avleiing.
Ordningar i ulike kyrkjer[endre | endre wikiteksten]
Den katolske kyrkja[endre | endre wikiteksten]
I Den katolske kyrkja er diakonane ordinerte, og berre menn kan bli ordinerte.
Det finst to typar katolske diakonar: «Vanlege» og permanente. Vanlege diakonar er prestestudentar som vert vigsla til diakonar ei viss tid før prestetenesta. Somme avstår prestevigsla, og desse kan helde fram i tenesta som permanente diakonar. Gifte menn kan bli ordinerte til permanente diakonar, men ein mann som er ordinert til diakon kan ikkje seinare gifte seg.
Diakonane har eigne oppgåver i liturgien, der dei hjelper presten ved alteret. Dei har ein egen liturgisk drakt, dalmatika, og ber tradisjonelt stola skrått over brystet i staden for hengande rett ned slik prestane har den. Dei kan forrette ved ektevigsel og dåp, men kan ikkje ta imot skriftemål eller konfirmere.
Ortodokse kyrkjer[endre | endre wikiteksten]
Hovudoppgåva til diakonar er liturgiske funksjonar, som å assistere presten ved alteret og å leie kyrkjelyden i bøn.
Gifte menn kan bli ordinerte, men ordinerte diakonar kan ikkje seinare gifte seg.
Den anglikanske kyrkja[endre | endre wikiteksten]
Det anglikanske diakonembetet er svært likt det katolske, og anglikanske diakonar er i stor grad engasjerte i arbeidet for naudstilte.
Dei kan vere gifte, og kan òg gifte seg etter ordinasjonen, som dei anglikanske prestane.
Protestantiske kyrkjer[endre | endre wikiteksten]
Det varierer mellom kyrkjesamfunna om diakonane er ordinerte eller om dei berre er utnemnde av kyrkjesoknet.
I Den norske kyrkja er diakonane tilsette av sokna gjennom kyrkjeleg fellesråd, og dei er vanlegvis vigsla. Reglementet seier at ein kan bli diakon om ein oppfyller eitt av følgjande krav:
- Mastergrad med bachelor i helsefag, sosialfag eller pedagogikk og mastertillegget i diakoni
- Teologisk embetseksamen og praktisk-kyrkjeleg utdanning med hovudvekt på diakoni
- Anna jamgod utdanning eller praksis
I Noreg har det vore drive diakonutdanning ved Diakonhjemmet i Oslo sidan 1890. I dag finst det diakonale utdanningstilbod også ved Universitetet i Oslo, Menighetsfakultetet, Lovisenberg diakonale høgskole, Høyskolen Diakonova og Diakonissehjemmets høgskole.
