Diskusjon:Søvn hjå dyr

God artikkel

Medalje

Denne artikkelen er blitt diskutert og røysta fram til ein god artikkel på Wikipedia. Under kan du sjå den arkiverte diskusjonen om artikkelen.

Søvn hjå dyr

Kommentarar

For meg ser dette ut som eit solid artikkel, men eg må legga til at eg ikkje kjenner dette fagfeltet. Sigmundg 8. januar 2009 kl. 18:23 (CET)

Eg synst definisjonane i artikkelen er litt uklare. Dersom ein må ha eit nervesystem for å kunne sova, bør vel det stå i punktlista over kriterium for å kalla åtferd søvn? Det hadde kanskje vore riktigare å skriva at tydeleg søvnåtferd berre er observert hjå organismar med nervesystem, utan at eg har noko vidare til oversikt over kva slags forskning som er gjort på emnet. Avsnittet "Forsking på søvn si rolle i læring og minne viser motstridige resultat.[6][7] Likevel veit ein at somme dyr som vert hindra frå å sove, døyr etter circa to veker.[8]" er dessutan litt misvisande då det gjev inntrykk av at siste setninga har noko med den førre å gjera - det er fullt mogleg å leva godt og vel utan å ha evne til læring og minne.

For virvellause dyr generelt er emnet særs tynt dekka, men det kjem nok heller av at det er gjort lite forskning på svevn hjå desse. Nokre formuleringar heng litt i lause lufta. Kvifor er bananflugene rekna som så særskild enkle? Kvifor er det vanskeleg å studera virvellause dyr elektrofysiologisk? Avsnittet kunne elles like gjerne døypast om til "søvn hjå leddyr", sidan det ikkje tek opp nokon andre slags organismar.

I underkapittelet om fisk og krypdyr er eg misnøgd med formuleringa "meir avanserte dyr"; karpefisk er godt tilpassa miljøet sitt og er ikkje særskild primitive korkje sett i høve til andre fisk, dyr generelt eller til virveldyr. "Krypdyr" er dessutan eit upresist omgrep å bruka, då ein ikkje kan definera gruppa etter moderne systematiske prinsipp utan å ta med fuglar i ho.

Når ein kjem ned til pattedyra ser ein igjen eit liknande problem som hjå fisken; ein snakkar om "meir høge pattedyr". Dette er misvisande; sjølv om kloakkdyra er den eldste gruppa pattedyr tyder ikkje det at evolusjonen har stoppa opp - dei kloakkdyra som lever i dag har både primitive (det vil seie opphavlege) og avanserte (det vil seie nyutvikla) trekk; og søvnmønstra deira kan vera begge delar.

Avsnitta om sjøpattedyr kan gje inntrykk av at dette er ei naturleg gruppe; noko ho ikkje er. Selane høyrer til rovpattedyra medan kvalane har oppstått innanfor klauvdyra. Skilnadar mellom gruppene i søvn kjem av liknande levesett heller enn lik avstamming, noko som ikkje kjem tydeleg fram av artikkelen.

Heilt til slutt saknar eg ein støtteartikkel om dvale. Dette er fysiologi og noko eg ikkje er særleg flink til sjølv, i motsett fall hadde eg skrive ho for lenge sidan.

For å oppsummera er hovudproblemet til artikkelen det utdaterte synet at dyr kan klassifiserast i "høgare" og "lægre" dyr. Dette inneber subjektive verdivurderingar og høyrer såleis ingenstads heime i ein vitskapsartikkel. Trass i kritikken vil eg likevel trekka fram artikkelen som særs god sett i høve til andre artiklar på nynorsk wikipedia; ein av dei beste generelle biologiartiklane me har. Det trengs lite anna enn eit par nye formuleringar her og der før han vert stempla som god i mi bok.

Med venleg helsing Gunnar 8. januar 2009 kl. 19:15 (CET), sjølvutnemnd djevelens advokat.

Kommentarar til kritikken frå Gunnar:

• "Det hadde kanskje vore riktigare å skriva at tydeleg søvnåtferd berre er observert hjå organismar med nervesystem" -> Ser det ikkje som eit problem at det manglar, men det er omskrive.
• "Forsking på søvn si rolle i læring og minne viser motstridige resultat.[6][7] Likevel veit ein at somme dyr som vert hindra frå å sove, døyr etter circa to veker.[8]" --> Omskrive
• I underkapittelet om fisk og krypdyr er eg misnøgd med formuleringa "meir avanserte dyr"; --> Omskrive, men skulle gjerne lest «avanserte dyr».
• "Krypdyr" er dessutan eit upresist omgrep å bruka, då ein ikkje kan definera gruppa etter moderne systematiske prinsipp utan å ta med fuglar i ho. --> Krypdyr er sikkert vitskapleg upresist, men er det relevant for eit allmennleksikon?
• Sjøpattedyr: "Skilnadar mellom gruppene i søvn (hjå havpattedyr) kjem av liknande levesett heller enn lik avstamming, noko som ikkje kjem tydeleg fram av artikkelen" --> Skjønar ikkje problemet, kan legge inn: "Ettersom sjøpattedyr ikkje er ei naturleg gruppe er det heller ikkje overraskande at dei har løyst problemet med søvn på ulike måtar."
• Støtteartikkel om dvale. -> Ser det ikkje som eit problem at det manglar, vi kan begynne med ei enkel utgåve.

Artikkelen har meir og betre innhald enn det ein kan vente å finne i eit leksikon som er skriven for allmenta. --Roar 15. januar 2011 kl. 14:33 (CET)

Røysting

For--Sigmundg 8. januar 2009 kl. 18:23 (CET)

Imot----Gunnar 8. januar 2009 kl. 19:15 (CET)

For --Roar 15. januar 2011 kl. 14:33 (CET)

For -- Knut 15. januar 2011 kl. 14:43 (CET) Merk spesielt det eksemplariske noteapparatet!

For Kritikken frå Gunnar er imøtegått. --Ranveig 16. januar 2011 kl. 15:51 (CET)

For Fleinn 17. april 2011 kl. 01:42 (CEST)

Endre · Overvak framlegg · Overvak artikkel · Framlegghistorikk · Artikkelhistorikk · Diskusjonssida til artikkelen · Sjå berre underside

Søvnmengde

Kva meinast med «dette kan ikkje forklarast kun ved genetikk»? Er det slik at kva søvnmengde ein treng er hundre prosent avhengig av miljøet organismen lever i? Artikkelen elles gjev inntrykk av at søvn er adaptivt eller ei miljøtilpassing; at søvnbehovet til ulike dyr i stor grad kjem an på kva slags levesett dyret er tilpassa. Det er nettopp via genetikk ein kan forklara korleis slike tilpassingar oppstår - utan arvbare eigenskapar kan det ikkje foregå nokon evolusjon. Dette går imot påstanden om at dette ikkje kan forklarast kun ved genetikk.

At dyr i nær slekt har ulikt søvnbehov går ikkje imot ein reint genetisk forklaringsmodell. Dei genetiske skilnadane kan ha oppstått etter at dei to nærskylde artane skilde lag. Ei betre setning ville kanskje vore «dette kan ikkje forklarast berre ut frå evolusjonshistoriske grunnar. Samanliknande undersøkingar syner at det heller er artane sine levesett som i stor grad avgjer søvnbehovet deira.»

Dette vert riktig, men sidan eg ikkje er sikker på om det er dette som skal kommuniserast, let eg vera å redigera det inn.--Gunnar 21:57, 16 april 2008 (CEST)

«kva søvnmengde ein treng er hundre prosent avhengig av miljøet organismen lever i» er vel å lese noko i den setninga som ikkje står der, tykkjer eg. Kun = utelukkande. Men so er det også tidsperspektivet: genetikk / levesett / miljø påverkar einannan over tid.

Men eg har ikkje så mykje investert i seiemåten; eg har mest setje om. Eg kan vel spørje Nitramus, forfattaren av stykket. --Hordaland 06:04, 17 april 2008 (CEST)

Eg er framleis ikkje nøgd. Ingenting i biologien bortsett frå arv kan forklarast utelukkande ved genetikk; så godt som alle trekk med ein gitt organisme er eit produkt av arv kombinert med miljø. Difor vert det litt tullete å trekka det fram nett her, medan artiklane om til dømes hjarte og mobbeåtferd ikkje skriv noko slikt. Dette er såpass innlysande greier at det (i det minste for meg) ikkje gjev meining å nemna det bortsett frå i ein eventuell genetikk-artikkel.

Det er klart at genetiske faktorar spelar ei stor rolle i spørsmålet om søvn. Dette er ein annan måte å skriva at søvnbehov går i arv. At dette er adaptivt i høve til levesettet til organismen forandrar ikkje det faktum at det framleis er genetikk med i biletet.--Gunnar 09:34, 17 april 2008 (CEST)

Det är lite slarvigt formulerat av mig kanske; det är i vilket fall inte Hordalands fel, eftersom jag skriver likadant i ursprungsartikeln. Vad jag menar är, att det inte är så att ju närmare besläktade två djurarter är desto mer lika är deras sömnbehov. Det blir alltså vanskligt att tala om "däggdjurs sömnbehov" eller "fåglars sömnbehov" eller liknande. Men jag tror att du har hittat en svaghet i min formulering faktiskt, och att artikeln blir bättre, eller åtminstone lite mindre förvirrande, utan just den meningen. Jag tar därför bort den. Tack för din uppmärksamhet, och förlåt att jag skriver på svenska men tro mig: ni hade haft ännu svårare att förstå mig om jag hade försökt skriva på nynorsk :) Vänliga hälsningar! 81.231.161.63 18:45, 21 april 2008 (CEST)

Takk, Nitramus. Godt å sjå at du fylgjer med her! Løysinga di er nærmast elegant. Eg vonar at også Gunnar er nøgd. --Hordaland 23:35, 21 april 2008 (CEST)