Eigedomsskatt

Eigedomsskatt er ein skatt som vert betalt på grunnlag av eit takstmessig verdeanslag på fast eigedom. Det er eigedomen som er gjenstand for beskatning, og den økonomiske situasjonen til grunneigaren ut over den antekne verdien til eigedomen har ikkje tyding for utmåling av skatten.

Føremål

Føremålet med eigedomsskatt kan variera etter stad. Dei vanlegaste føremåla er auka inntekter til styresmaktene og utjamning av økonomisk ulikskap hjå innbyggarane i kommunen.

Auka offentlege inntekter

Skattlegging av eigedom vil kunna gje den skattleggjande styresmakta (lokal, regional, eller statleg) eit stabilt auka inntektsgrunnlag. Inntekter som kan brukast anten til å nedbetala gjeld eller til å betre offentlege velferdsgode.

Utjamning av økonomisk ulikskap

Fleire studium har vist at økonomisk ulikskap er eit aukande sosialt problem, noko som har negative effektar på ei rekkje område inkludert helse, kriminalitet, økonomisk vekst og sosialt fellesskap.

Sidan eigedomsskatten berre treff dei som eig éin eller fleire eigedomar vil den, med nokre unntak, berre gjelda dei rikaste segmenta av samfunnet, ikkje dei fattigaste. Nokre kommunar bygger òg opp ressursgrunnlaget sitt for å møte dårlegare tider.

Fleire kommunar utnyttar òg berekningssystemet for eigedomsskatt, ved å sjølv taksera eigedomane høgt over reell marknadsverdi.

Eigedomsskatt i Noreg

Historie

Eigedomsskatten er i prinsippet ein av dei eldste skatteformene i Noreg. Ei form for eigedomsskatt vart innført i 1661 i samband med tildeling av matrikkelskuld for eigedomar «på landet». Til samanlikning vart arveavgifta innført i 1792 og skatt på inntekt frå 1882 – til kommunen, frå 1892 – til staten. Matrikkelskulda for dei enkelte eigedomane vart revidert fleire gonger, seinast ved «matrikkellova» av 1886. Matrikkelskulda skulle spegla eigedomane si avkastning, og var i realiteten ei form for inntektsskatt. Bykommunane hadde ikkje ein slik form for skattlegging.

Etter at inntektsskatten vart innført i 1882 og 1892, forsvann i praksis matrikkelskatten (og dermed eigedomsskatten).

I ny skattelov frå 1911 vart det høve til å krevja inn eigedomsskatt på alle utbygde bustadseigedomar som var i «bymessige strøk» i bykommunane, og på «verk og bruk» (i praksis forretningar og industriføretak). I landkommunane var det berre høve til å krevja inn eigedomsskatt på «verk og bruk». Ved tilleggslov av 1960 vart skiljet mellom by- og land utviska, slik at det òg i deler av landkommunar som var utbygd på «bymessig vis» kunne utskrivast eigedomsskatt. Grunngjevinga for denne forma for skattlegging var at ein rekna med at samfunnet i «bymessige strøk» hadde etablert tilleggstenester (fast vegdekke, gatelys, fellesfinansiert vass- og kloakksystem, fellesfinansiert kollektivtransport m.v.) som innbyggjarane i slike strøk burde vera med å dela kostnadane til.

Ved lovendring den 16. juni 2006 nr. 25, vart det gjeve høve til å krevja inn eigedomsskatt for alle eigedomar i kommunen, sjølv om eigedomane ikkje har fellesfinansiert kollektive tilbod, frå og med inntektsåret 2007.

Gjeldande regelverk

I Noreg er eigedomsskatten ei kommunal skatteform. Det er kommunestyret som avgjer om kommunen skal ha eigedomsskatt. Det er òg opp til den enkelte kommune å avgjera utforminga av eigedomsskatten innanfor rama sett fast i eigedomsskattelova av 6. juni 1975. Kommunane kan velja å innføra eigedomsskatt på fire ulike måtar:

• Berre på «verk og bruk».
• Berre i strok «utbygd på byvis».
• I strok «utbygd på byvis» og på «verk og bruk».
• I heile kommunen.

Skatteverde til eigedomane vert sett fast ved taksering, og vert sett lik eigedomen sin objektive omsetnadsverdi. Med objektiv omsetnadsverdi meinast den verdien ein kjøpar under normale omsetnadstilhøve er viljug til å betala for eigedomen. Det er gjeve særlege reglar om verdsetjing av kraftproduksjonsanlegg.

Kommunestyret fastset kvart år i samband med budsjettet kva for satsar og reglar som skal nyttast ved utskriving av eigedomsskatt for det kommande skatteåret. Eigedomsskatten skal vera minst 2 promille og ikkje meir enn 7 promille av taksten. Det første året det vert utskrive eigedomsskatt i ein kommune, må skatten ikkje vera større enn 2 promille. Seinare kan skatten ikkje i noko år aukast med meir enn 2 promille.

For bustader kan kommunestyret setja fast eit botnfrådrag i eigedomsskatten. Botnfrådraget trekkjast frå skattetaksten som eigedomsskatten bereknast ut frå. Eigedomar som er verd mindre enn botnfrådragsverde slepp dermed å betala eigedomsskatten. Føremålet med botnfrådraget er at skatten ikkje rammar bustader med låg verdi og dermed vert meir økonomisk utjamnande.

Storleik og omfang

Ifølgje tal frå SSB har både omfanget av og inntektene frå eigedomsskatt hatt ein jamn auke frå 2007. Andelen kommunar med eigedomsskatt har auka frå 63,1 % i 2007 til 85,3 % i 2016. Mengda kommunar med eigedomsskatt i heile kommunen har meir enn firedobla seg frå 55 i 2007 til 239 i 2016. Frå 2007 til 2015 hadde inntektene auka frå 5,6 milliardar til 11,1 milliardar kroner.

I 2016 opererte 365 av 428 kommunar med eigedomsskatt, og 239 av kommunane med eigedomsskatt hadde det i heile kommunen. Dei samla kommunale inntektene på eigedomsskatt var i 2015 på 11,1 milliardar.

År	Tal kommunar med eigedomsskatt	Totalt tal kommunar	Andel kommunar med eiendomsskatt	Tal kommunar med eigedomsskatt i heile kommunen	Samla inntekter på eigedomsskatt (i milliardar kroner)
2007	272	431	63,1%	55	5,6
2008	293	430	68,1%	83	6,3
2009	299	430	69,5%	112	6,5
2010	309	430	71,8%	145	7,1
2011	316	430	73,4%	163	7,6
2012	324	429	75,5%	174	8,1
2013	330	429	76,9%	177	8,9
2014	341	428	79,7%	199	9,6
2015	355	428	82,9%	221	11,1
2016	365	428	85,3%	239	Tall finst ikkje før i 2017.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Eigedomsskatt» frå Wikipedia på bokmål, den 2. april 2018.

Litteratur

• NOU 1996: 20 Ny lov om eigedomsskatt
• Lovdata: Eigedomsskattelova