Ein Gedi

Ein Gedi
oase
Davidfalla i Ein Gedi.
Land	Israel
Distrikt	Sør
Koordinatar	31°27′0″N 35°23′0″E
Ein Gedi 31°28′0″ N 35°23′40″ E
Wikimedia Commons: Ein Gedi

Ein Gedi (hebraisk עֵין גֶּדִי, arabisk عين جدي) er ein oase i Israel vest for Daudehavet, nær Masada og Qumrangrottene.

Etymologi

Namnet Ein Gedi består av dei to hebraiske orda: ein som tyder kjelde, og gdi som tyder gjetargut.

«Det tørre vindauget» oppom Ein Gedi og Daudehavet i Israel.

Historie

Bibelsk tid

Mosaikk frå den gamle Ein Gedi-synagoga

I Andre Krønikebok 20:2 vert han kalla Haseson-Tamar, der moabittane og ammonittane samla seg for å kjempe mot Josjafat. I Første Mosebok 14:7 vert Haseson-Tamar nemnt som ein amorittisk by, betatt av Kedor-Laomer i krigen hans mot byane på sletta.

I Josva 15:62 er Ein Gedi rekna blant byane i Juda-stammen i ørkenen Bet-Haaraba, men Esekiel 47:10 syner at han òg var ein fiskarby. Seinare gøymde kong David seg i ørkenen i Ein Gedi (Første Samuelsbok 24:1-2) og kong Saul «drog av stad for å leita etter David og mennene hans aust for Steinbukkhamrane» (Første Samuelsbok 24:3).

Høgsongen (1:14) talar om «En-Gedis vinmarker.»

Den jødiske byen Ein Gedi var ei viktig kjelde for balsam for den gresk-romerske verda før han vart øydelagd av den bysantinske keisaren Justinian som ein del av forfølgjinga hans av jødane. Mosaikk frå ei synagoge frå denne tida, inkludert ein judeisk-arameisk inskripsjon som åtvarar innbyggjarane mot «å avsløre løyndomen til byen» – kanskje metodar for å prøve å få tak i den verdifulle balsamharpiksen. I følgje the Miholjanec-segna hadde Stefan V av Ungarn føre teltet sitt ei gylden plate med inskripsjonen «Attila, somen av Bendeuci, barnebarnet av den store Nimrod, fødd i Ein Gedi: Ved Guds nåde konge av hunarane, mediarane, gotarane, dakiarane, verdas skrekk og Guds svøpe."

I følgje den jødisk-romersk historikaren Josefus Flavius, skal Sicarii, som kjempa mot romarane til dei tapte og tok massesjølvmord i omleiringa av Masada, ha plyndra lokale landsbyar, inkludert En Gedi. Ved En Gedi, dreiv dei ut forsvararane og tok livet av over sju hundre kvinner og barn som ikkje kunne kome seg unna.

Moderne tid

I april 1848 leia løytnant William Francis Lynch ein amerikansk ekspedisjon ned Jordanelva til Daudehavet, som stoppa ved En Gedi (Ain Jidy).

Ein Gedi naturreservat og nasjonalpark

To nubiske steinbukkar i Ein Gedi naturreservat.

Ein Gedi naturreservat vart oppretta i 1971 og er eit av dei viktigaste reservata i Israel. Parken ligg heilt aust i Judeaørkenen, ved kysten av Daudehavet, og dekkjer eit område på 14 km².

Ein Gedi nasjonalpark består av fleire arkeologiske stader, som Det kalkolittisk tempelet i Ein Gedi og ein landsby frå det første hundreåret evt. Parken vart oppretta i 2002 og dekkjer 8 dekar.

Ein Gedi kibbutz

For meir om dette emnet, sjå Ein Gedi kibbutz.

The Botanical Garden at kibbutz Ein Gedi.

Ein Gedi kibbutz vart grunnlagd i 1956 og ligg kring ein kilometer frå oasen. Her er fleire turistattraksjonar, mellom anna ein kjend botanisk hage med over 900 planteartar frå heile verda.

Sjå òg

• Arkeologi i Israel
• Turisme i Israel
• Dyr i Israel

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Ein Gedi» frå Wikipedia på engelsk, den 1. oktober 2014.
  • Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
• Hirschfeld, Y. (ed.), Ein Gedi. ‘A Very Large Village of Jews (Hecht Museum, University of Haifa, 2006).

Bakgrunnsstoff

• Virtuell tur i Ein Gedi Arkivert 2009-11-14 ved Wayback Machine.
• Ein Gedi på kart over Daudehavet Arkivert 2012-09-15 ved Wayback Machine.
• Reiseguide for Ein Gedi Arkivert 2019-12-06 ved Wayback Machine.