Galloway
- For andre tydingar av oppslagsordet, sjå Galloway i Texas.
| Galloway | |||
 | |||
| Land |  Storbritannia
| ||
|---|---|---|---|
 Galloway 55°03′00″N 4°08′00″W / 55.05°N 4.1333333333333°W | |||
| Wikimedia Commons: Galloway | |||
Galloway (skotsk-gælisk Gall-ghaidhealaibh eller Gallobha; låglandsskotsk Gallowa; latin Gallovidia) er ein region i Sørvest-Skottland som omfattar grevskapa Wigtown og Kirkcubright.[1] Namnet kjem frå skotsk-gælisk og tyder «framande gælarar», og viser til historiske gælarar av blanda opphav, både norrønt og gælisk opphav, som ei tid var dominerande i området.[2]
Galloway er avgrensa av havet i vest og sør, fjella Galloway Hills i nord, og elva Nith; grensa mellom Kirkcudbright og Wigtown er markert av elva Cree. Det har tidlegare òg vore under ein administrasjon kalla Stewart, under nemninga Stewartry of Kirkcudbright (som strekkjer seg frå Nith til Cree, og er likeeins avgrensa av Galloway Hills i nord).[3][4] Storleiken og omfanget av Galloway endra seg gjennom historia.
Galloway er òg namnet til ein hardfør rase av svart, hornlaust kveg som stammar frå regionen (og òg til den meir karakteristiske Belted Galloway eller Beltie). Området har alltid vore noko isolert på grunn av at det har 240 km med ulendt kystlinje og ein stor, aude fjellkjede i nord.[5][6]
Landbruk[endre | endre wikiteksten]
Historisk har Galloway vore kjend for både hestar og kyr, og mjølk og kjøt er haldne fram som viktige næringar. Det er òg betydeleg tømmerproduksjon og ein del fiskeri. Kombinasjonen av fjell og nedbør har gjort Galloway veleigna for produksjon av vasskraft, noko som byrja i 1929.[7][8] På byrjinga av 2000-talet er det oppretta vindturbinar for vindkraftverk ei rekkje stader ved vasskilet, og fleire vindkraftverk i havet utanfor kysten er planlagt for å auka produksjon av grøn energi i Galloway.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Andy Eagle (27. mars 2003): «The Online Scots Dictionary» Arkivert 2010-07-08 ved Wayback Machine., Scots-online.org.
- ↑ «Galloway», Online Etymology Dictionary
- ↑ A Historical Index of The People and Places of The Stewartry of Kirkcudbright, Kirkcudbright.co
- ↑ The Stewartry Museum, Kirkcudbright Arkivert 2015-06-25 ved Wayback Machine., Dumfries & Calloway Council
- ↑ The Belted Galloway Cattle Society
- ↑ History & Attributes: The Belted Galloway... An Old Scottish Breed Galloway
- ↑ «Galloway and Lanark Hydro Schemes», Scottish Power
- ↑ «Galloway Hydros Technical Factsheet» (PDF), Scottish Power
- Denne artikkelen bygger på «Galloway» frå Wikipedia på bokmål, den 16. februar 2022.
Litteratur[endre | endre wikiteksten]
- Brooke, D (1994): Wild Men and Holy Places, Edinburgh: Canongate Press, ISBN 0-86241-479-2. Mange av monologane hennar er tilgjengelege på nett Arkivert 2016-03-03 ved Wayback Machine..
- Oram, Richard (2001): The Lordship of Galloway: c.900 to c.1300, John Donald Publishers Ltd.
- Klaudios Ptolemaios: Geographia, red. Bill Thayer, LacusCurtius ved the University of Chicago (utgitt 2008)
- Galloway-dialekten ved Scots Language Centre (arkivert nettside)
