Hallstattkulturen
Hallstattkulturen er ein av dei viktigaste periodane i europeisk bronsealder. Perioden har fått namnet sitt etter dei rike funna frå Hallstatt i Austerrike.
Kjenneteikn og leivningar
[endre | endre wikiteksten]Busetjinga i Hallstatt dreiv gruvedrift i saltførekomstane i området, frå 800-talet til 400-talet f.Kr. Utsmykkinga og dekorasjonsstilen i gravgodset er karakteristisk og finst spreidd over store delar av Europa. Eit austleg område med Kroatia, Slovenia, vestre Ungarn, Austerrike, Mähren og Slovakia blir vanlegvis skild frå det vestlege området som omfattar nordre Italia, Sveits, austre Frankrike, sørlege Tyskland og Böhmen. Arkeologar har identifisert ulike stilar som vart utvikla i perioden. Den eldre perioden Hallstatt C er karakterisert av sverd av bronse, og blir følgd av perioden Hallstatt D, då berre dolkar eller knivar blei lagde i gravene. Også keramikken og smykka er ulike i dei ulike periodane.
Hallstattkulturen blei truleg spreidd gjennom forflytting av folk og gjennom sosiale kontakter og nådde på denne måten heilt til Den iberiske halvøya, til Storbritannia og Irland. Delar av denne utvekslinga har truleg skjedd i eller mellom keltiske folkegrupper. Det finst bevis for handel med Hellas gjennom svartmalt leirgods frå Attika i høgstatusgraver frå den seinare delen av Hallstattperioden, truleg importert via Marseille. Andre importerte luksusvarer er elfenbein og truleg også vin.
I det sentrale området og nærare slutten av perioden finst svært rike gravar i store gravhaugar nær restane av festningar og buplassar på høgda. Der finst det ofte seletøy for hestar. Det er funne stridsvogner i graver i Býčí skála, Vix og Hochdorf, og til og med i Yorkshire i England. I Frögg (Kärnten) har ein funne ein modell av ei slik stridsvogn laga av bly.
Forsvarsanlegga omringa ofte buplassar, og innanfor er det ofte funne restar av smieverksemd i bronse, sølv og gull. Typiske slike plasser er Heuneburg med sine ni svært store haugar, Mont Lassois i austre Frankrike der den rike grava i Vix finst, og ei bygdeborg i Molpir i Tsjekkia.
Utsmykkingane i hallstattstilen inkluderer rike smiverk i bronse og gull og steler i stein som den velkjende krigaren frå Hirschlanden.
Hallstattkulturen blei framfor alt etterfølgd av La Tène-kulturen, men i nord blei han følgd av Jastorfkulturen.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Hallstattkulturen» frå Wikipedia på bokmål, den 18. september 2025.
- Wikipedia på bokmål oppgav desse kjeldene:
- Vierrädrige Wagen der Hallstattzeit. RGZM Mainz, 1987.