Dagliljeslekta

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
(Omdirigert frå Hemoracalis)
Dagliljeslekta
Systematikk
Rike: Planteriket Plantae
Overrekkje: Landplantar Embryophyta
Rekkje: Karplantar Tracheophyta
Underrekkje: Frøplantar Spermatophytes
Orden: Aspargesordenen Asparagales
Familie: Aloefamilien Asphodelaceae
Underfamilie: Hemerocallidoideae
Slekt: Dagliljeslekta Hemerocallis
L., 1753

Dagliljeslekta (Hemerocallis) er ei planteslekt i dagliljefamilien med om lag 15 artar frå Aust-Asia.

I Noreg har ein observert brun daglilje (H. fulva) og gul daglilje (H. lilioasphodelus) i forvilla tilstand.[1]

Hemerocallis fulva, illustrasjon frå 1885

Bruk[endre | endre wikiteksten]

Blomane frå Hemerocallis citrina kan etast som matblomar, og blir brukt i kinesisk matlaging.[2] Dei blir selde ferske eller tørka i asiatiske marknader og butikkar som gum jum (kinesisk 金针, pinyin: jīn zhēn) eller gul blom-grønsak (黃花菜, huáng huā cài). Dei blir brukt i rettar som sterk og sur suppe, dagliljesuppe (金針花湯), Buddhas glede eller lo hon jai og moo shu-svin eller mù xū ròu.

Dagliljer er giftige for kattar, som kan døy av å eta dei. Kattar som har ete dagliljer kan som regel reddast av behandling om ho tek til før dei har utvikla nyresvikt.[3]

Artar[endre | endre wikiteksten]

Brun daglilje (Hemerocallis fulva)

World Checklist of Selected Plant Families godkjenner 19 artar (2014)[4]

  1. H. citrina Baroni (syn. H. altissima Stout, H. coreana Nakai) – Kina, Japan, Korea, Russisk fjerne Austen
  2. H. coreana Nakai – Japan, Korea, Shandong i Kina
  3. H. darrowiana S.Y.Hu – Sakhalin i Russland
  4. H. dumortieri E.Morren – Kina, Japan, Korea
  5. H. esculenta Koidz. (syn. H. pedicellata Nakai) – Kina, Japan, Russisk fjerne Austen
  6. H. forrestii Diels – Sichuan + Yunnan i Kina
  7. H. fulva (L.) L. (H. sempervirens Araki, H. sendaica Ohwi og H. aurantiaca Baker er no rekna som variantar av denne arten) – brun daglilje – Kina, Japan, Korea; forvilla i Europa, Nord-Amerika, New Zealand, Sør-Asia, rekna som invasiv nokre stader, i Noreg framandart, låg risiko (LO) i Framandartslista 2023[5]
  8. H. hakuunensis Nakai (syn. H. micrantha Nakai) – Korea
  9. H. hongdoensis M.G.Chung & S.S.Kang – Hongdo-øyane i Sør-Korea
  10. H. lilioasphodelus L. (syn. H. flava (L.) L.) – gul daglilje – Kina, Mongolia, Russisk fjerne Austen, Siberia, Kasakhstan; forvilla i Europa og Nord-Amerika, i Noreg framandart, potensielt høg risiko (PH)[5]
  11. H. littorea Makino – Korea, Japan
  12. H. middendorffii Trautv. & C.A.Mey. (inkludererer H. exaltata Stout som H.m. var. exaltata) – Kina, Japan, Korea, Russisk fjerne Austen
  13. H. minor Mill. (syn. H. sulphurea Nakai) – China, Mongolia, Korea, Russisk fjerne Austen, Sibir
  14. H. multiflora Stout – Henan i Kina
  15. H. nana W.W.Sm. & Forrest – Yunnan i Kina
  16. H. plicata Stapf – Sichuan og Yunnan i Kina
  17. H. taeanensis S.S.Kang & M.G.Chung – Korea
  18. H. thunbergii Barr (syn. H. serotina Focke, H. vespertina Hara) – Japan
  19. H. yezoensis H.Hara – Japan, Kurilane

To hybridar are er godkjende:[4]

  • H. ×exilis Satake = H. fulva var. angustifolia × H. thunbergii
  • H. ×fallaxlittoralis Konta & S.Matsumoto = H. littorea × H. thunbergii

Fleire hybridnamn finst i hagelitteratur, men er ikkje godkjende av World Checklist of Selected Plant Families. Desse omfattar:[4]

  • H. ×hybrida
  • H. ×ochroleuca
  • H. ×stoutiana
  • H. ×traubara, H. ×traubiana
  • H. ×washingtonia
  • H. ×yeldara, H. ×yeldiana

Galleri[endre | endre wikiteksten]

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

  1. «Slekt Hemerocallis L.», www.artsdatabanken.no (på norsk bokmål), henta 4. november 2018 
  2. Hemerocallis citrina, arkivert frå originalen 11. juli 2015, henta 4. november 2018 
  3. Fitzgerald, K.T. (2010). «Lily toxicity in the cat». Topics in Companion Animal Medicine 25 (4): 213–217. PMID 21147474. doi:10.1053/j.tcam.2010.09.006. 
  4. 4,0 4,1 4,2 World Checklist of Selected Plant Families, The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, henta 19. juli 2014 
  5. 5,0 5,1 «Fremmedartslista 2023». Framandartslista 2023. Artsdatabanken. 11. august 2023. Henta 11. februar 2024. 

Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]

Commons har multimedium som gjeld: Dagliljeslekta
Wikispecies
Wikispecies
Wikispecies har taksonomisk informasjon om Hemerocallis