Hjartdal stavkyrkje
Hjartdal stavkyrkje eller Holmskyrkja vart riven då dagens Hjartdal kyrkje vart oppført. Medan dagens kyrkje står på nordsida av Holmsvegen, stod stavkyrkja på eit nes ved Hjartdøla på sørsida, der kyrkjegarden ligg. Båe delar er på grunn frå garden Holm (gnr. 12), der det stod ein prestegard fram til 1860.
Ein trur at stavkyrkja vart oppført på 1200-tallet,[1] men eldste kjende omtale er frå 1413 eller 1414.[2] Omtalen gjeld presten, som òg er omtala som prest i Hjartdal 14. juni 1422[3] og 15. januar 1423.[4] Eit forhøyr på kirkegarden etter eit drap er skildra 12. januar 1424[5]. Kyrkjesoknet er elles nemnt i 1477[6] og kyrkja ei rekkje gonger, t.d. i 1485[7], 1493[8], 1499[9], 1507[10], 1520[11], 1522[12], 1536[13], 1547[14] og 1555[15]. Jens Nilssøn omtalar i si visitasbok[16] «hoffuit kircken vdj Hiertdall som kallis Holms kircke oc er en trækircke, der er smucke stoler oc predickestoll och nyt lofft nedre vdj kirkcen». Dette forklarar Lorentz Dietrichson[17] som at ein på den tida hadde lagd himling under takstolane i skipet, medan koret derimot vart anteke å framleis ha open himling. Dietrichson siterer vidare frå ein synfaringsrapport frå 1668 som seier at kyrkja var «af Stolper och Planker opbygt med tjuffue Skruv omkring samt Svaller thrindtomkring, alle tækt med Spaan ligesom Taget». Dei tjue skruvane (gavlane) vert tekne til inntekt for at kyrkja var treskipa.
Omstenda omkring rivinga synest å vere ukjende, men det skjedde etter alle solemerke omkring den tida då dagens kyrkje vart oppført i 1808–09. Den eine klokka i dagens kyrkje skal vere frå 1450,[18] og ein døypefont frå Hjartdal er i Norsk Folkemuseum. Elles synest lite å vere bevart av gjenstandar frå stavkyrkja.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Lorentz Dietrichson (1892). «Hjartdals kirke». De norske stavkirker: Studier over deres system, oprindelse og historiske udvikling. Et bidrag til Norges middelalderske bygningskunsts historie. Kristiania: Cammermeyer. s. 490.
- Henriksveen, Herman, red. (1986). «Hjartdal kyrkje». Kirker i Telemark. Stathelle: Flora forlag. s. 128–129. ISBN 82-90695-00-4.
- Jan Brendalsmo: Kildegjennomgang: Middelalderske kirkesteder i Telemark (Riksantikvaren, 2015), s. 78–79
- Denne artikkelen bygger på «Hjartdal stavkirke» frå Wikipedia på bokmål, den 22. september 2020.
Fotnotar[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Anne Haugen Wagn (1992). «Kva Hjartdal mista». Bygningsarv i Hjartdal. Hjartdal kommune. s. 19.
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:128
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:138
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:139
- ↑ Diplomatarium Norvegicum I:692
- ↑ Diplomatarium Norvegicum III:919
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:252
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:267
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:273
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:285
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:306
- ↑ Diplomatarium Norvegicum I:1074
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:631
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:672
- ↑ Diplomatarium Norvegicum XI:690
- ↑ Jens Nilssøn (1981). Yngvar Nielsen, red. Biskop Jens Nilssøns visitatsbøger og reiseoptegnelser 1574–1597. Carl Zakariasson. s. 395.
- ↑ Dietrichson, s. 490.
- ↑ Alf Henry Rasmussen (1993). «Hjartdal kirke». Våre kirker. Norsk kirkeleksikon. Kirkenær: Vanebo forlag. s. 491. ISBN 82-75-27022-7.
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Hjartdal stavkyrkje i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren