Iñupiaq
| iñupiaq iñupiaq | ||
| Klassifisering: | eskimoisk-aleutisk inuit iñupiaq | |
| Bruk | ||
| Tala i: | USA (Alaska) | |
| Område: | Nordre Nord-Amerika | |
| Rangering: | Ikkje blant dei 100 største | |
| Skriftsystem: | det latinske alfabetet | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-1: | ik | |
| ISO 639-2: | ipk | |
| ISO 639-3: | ipk | |
Iñupiaq eller inupiak er ei gruppe av dialektar av inuitt-språka som blir snakka i dei nordlege og nordvestre delane av Alaska. Til saman blir desse dialektane snakka av omtrent 10000 menneske.
Dialektar[endre | endre wikiteksten]
Iñupiaq kan delast inn i fem dialektar, som til saman utgjer tre hovudgrupper.
- Den nordlege gruppa:
- 1. North slope iñupiaq
- 2. Malimiut-dialekten
- Området rundt Anatuvuk-passet:
- 3. Nunamiu-dialekten
- Dialektane rundt Seward-halvøya
- 4. Beringsund-dialekten på King Island og Diomedes
- 5. Qawiaraq-dkalekten, som blir snakka i Teller og landsbyane sør for Nome så langt som til Unalakleet.
Grammatikk[endre | endre wikiteksten]
Iñupiaq skil seg lite frå dei andre inuit-språka. Det har tre vokalar, i, u, a, og det er eit agglutinerande språk.
Morfologi[endre | endre wikiteksten]
Substantiv[endre | endre wikiteksten]
Iñupiaq er eit ergativt språk, det vil seie at objektet til eit transitivt verb står i same kasus som subjektet til eit intransitivt verb (kasus absolutiv). Til saman har iñupiaq fem kaus: Absolutiv, relativ, terminativ, lokativ og ablativ.
Substantiv står i eitt av tre numerus, singularis, dualis og pluralis. Dei kan også uttrykke person eller tal for possessor, tre personar og tre tal. I tillegg til grunnforma får kvar kasus-numeruskombinasjon dermed ni former, dvs. eit grunnleggjande substantivparadigme består av 150 ordformer.
Skriftspråk[endre | endre wikiteksten]
Iñupiaq blir skrive med det latinske alfabetet. Rettskrivinga vart utarbeidd av Roy Ahmaogak, ein inupiaq frå Barrow, i lag med den amerikanske lingvisten Eugene Nida. I tillegg til det engelske alfabetet bruker iñupiaq bokstavane ġ ḷ ł ł̣ ñ ŋ.
Litteratur[endre | endre wikiteksten]
- MacLean, Edna Ahgeak 1986: North Slope Iñupiaq grammar : first year. Fairbanks, Alaska : Alaska Native Language Center, College of Liberal Arts, University of Alaska
- Kaplan, Lawrence D. 1981: Phonological issues in North Alaskan Inupiaq. Fairbanks, Alaska : Alaska Native Language Center, University of Alaska Fairbanks
Kjelde[endre | endre wikiteksten]
- MacLean 1986
- Engelsk wikipedia
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Ethnologue om North Alaskan Inupiatun
- Ethnologue om Northwest Alaska Inupiatun
- Alaskool Inupiaq Language Resources
- Interaktiv ordbok over iñupiaq
- Iñupiaq morfologisk analysator (utkast)
