Hopp til innhald

Schlumbergera

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
(Omdirigert frå Julekaktus)
Schlumbergera
Utbreiing
Utbreiinga av Schlumbergera
Utbreiinga av Schlumbergera
Systematikk
Rike: Planteriket Plantae
Rekkje: Karplantar Tracheophytes
Underrekkje: Frøplantar Spermatophytes
Orden: Nellikordenen Caryophyllales
Familie: Kaktusfamilien Cactaceae
Underfamilie: Cactoideae
Stamme: Rhipsalideae
Slekt: Schlumbergera
Lem., 1858

Schlumbergera eller julekaktusslekta er ei slekt i kaktusfamilien. Dei er nærskylde artar, og dei er alle sukkulente plantar, som veks som epifyttar i 1000-1700 meters høgd i Orgelberga i Serra do Mar, i Brasil. Nokre julekaktusar er kryssingar mellom Schlumbergera truncata og Schlumbergera russelliana, som fann stad for ca. 150 år sidan i England.

Julekaktusar har blitt odla i meir enn 150 år og ein har fått plantar med blomstrar som går frå raud, lilla og fersken til kvitt og kvar plante kan ha talrike blomstrar. Dei kan ha namn etter tida dei gjerne blømer rundt, som novemberkaktus, julekaktus eller påskekaktus på norsk eller Christmas cactus, Thanksgiving cactus og holiday cactus på engelsk. Dei blir kalla Flor de Maio (‘maiblome’) i Brasil.

Utbreiing

[endre | endre wikiteksten]
Teikning av S. russelliana, typearten, frå Botanical Magazine, 1839.
Blømande Schlumbergera buckleyi.
Teikning av Schlumbergera truncata

Slekta Schlumbergera er utbreidd i dei kystnære fjella i Mata Atlântica i den søraustlege delen av Brasil. Ein finn dei i delstatane Espírito Santo, Minas Gerais, Rio de Janeiro og São Paulo. Dei kjem frå skogkaktus og veks som epifyttar i 1000 til 1700 meter høgd i Orgelfjella nord for Rio de Janeiro.

Systematikk

[endre | endre wikiteksten]

Slekta vart første gong vitskapleg skildra i 1858 av Charles Lemaire.[1] Slekta har tidlegare òg gått under namna Zygocactus og Epiphyllanthus. Til slekta Schlumbergera høyrer dei følgjande artane og hybridane:[2]

Slekt

[endre | endre wikiteksten]
  • Schlumbergera × buckleyi
Kulturhybrid av Schlumbergera russelliana og Schlumbergera truncata
  • Schlumbergera × exotica
Kulturhybrid av Schlumbergera opuntioides og Schlumbergera truncata
Kulturhybrid av Schlumbergera orssichiana og Schlumbergera truncata

Synonym til slekta er Epiphyllum Pfeiff., Zygocactus K.Schum., Epiphyllanthus A.Berger, Opuntiopsis Knebel og Zygocereus Frič.

Vanlege artar

[endre | endre wikiteksten]
  • Novemberkaktus (Schlumbergera truncata): «tanna» form
  • Julekaktus (Schlumbergera x buckleyi): «ikkje-tanna» form
  • Påskekaktus (Schlumbergera gaertneri).
Sortar
  • 'Marie' (Djupraude blomar)
  • 'Sonja' (lyseraude blomar)
  • 'Delikatum' (kvite blomsar)
  • 'Sanne' (fløtekvite blomar)
  • 'Dark Sonja' (cyclamenraude blomar)
  • 'Orange Triumph' (oransjeraude blomar)
  • 'Tina' (kvite blomar)
  • 'Dark Marie' (mørkt raude blomar)

Ikkje innplaserte, botaniske namn, som òg blir nytta om «heilagdagskaktus»:

  • Epiphyllum altensteinii, Schlumbergera truncata var. altensteinii, Zygocactus truncatus var. altensteinii, Epiphyllum bridgesii, Epiphyllum truncatum var. bridgesii, Zygocactus bridgesii, Epiphyllum delicatum, Schlumbergera truncata var. delicata, Zygocactus delicatus, Epiphyllum ruckeri, Epiphyllum ruckerianum, Cactus truncatus, Epiphyllum truncatum.

Hybridar

[endre | endre wikiteksten]

Heilagdagkaktus (Schlumbergera og Hatiora hybridar) inkluderer:

  • Julekaktus, (S. bridgesii, S. x buckleyi, Epiphyllum x buckleyi)
  • Novemberkaktus, Thanksgiving Cactus, Yoke Cactus, Linkleaf Cactus, Crab Cactus, Claw Cactus (S. truncata, tidlegare Zygocactus truncatus)
  • Påskekaktus, (Rhipsalis gaertneri eller Hatiora gaertneri - tidlegare Rhipsalidopsis gaertneri)

Andre synonym inkluderer: Epiphyllum altensteinii, Schlumbergera truncata var. altensteinii, Zygocactus truncatus var. altensteinii, Epiphyllum bridgesii, Epiphyllum truncatum var. bridgesii, Zygocactus bridgesii, Epiphyllum delicatum, Schlumbergera truncata var. delicata, Zygocactus delicatus, Epiphyllum ruckeri, Epiphyllum ruckerianum, Cactus truncatus, Epiphyllum truncatum.

Sortar

[endre | endre wikiteksten]
  • 'Marie' (djupraude blomstrar)
  • 'Sonja' (lyseraude blomstrar)
  • 'Delikatum' (kvite blomstrar)
  • 'Sanne' (fløytekvite blomstrar)
  • 'Dark Sonja' (cyclamenraude blomstrar)
  • 'Orange Triumph' (oransjeraude blomstrar)
  • 'Tina' (kvite blomstrar)
  • 'Dark Marie' (mørkt raude blomstrar)

Galleri

[endre | endre wikiteksten]
  • Julekaktus
    Julekaktus
  • Julekaktus
    Julekaktus
  • Schlumbergera x buckleyi
    Schlumbergera x buckleyi

Sjå òg

[endre | endre wikiteksten]

Sjå òg

[endre | endre wikiteksten]

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ Revue Horticole. 4. Serie, Band 7, S. 253, Paris 1858
  2. ↑ Edward F. Anderson (2005), Das große Kakteen-Lexikon, sett om av Urs Eggli, Stuttgart: Eugen Ulmer KG, s. 578–580, ISBN 3-8001-4573-1 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Commons har multimedium som gjeld: Schlumbergera
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Schlumbergera&oldid=3590244»