Kyse

Kvinner med kyser på fiskartorget på Gammel Strand i København ca. 1815.

Kyse eller køyse er ei hette med band ein kan knyte under haka. Kysa er eit hovudplagg som ikkje sit fast i andre klesplagg. Det dekkjer gjerne nakken og øyrene og toppen av hovudet, men ikkje panna. Det kan ofte vera vattert. Plagget er i dag særleg utbreidd blant småbarn, men kan også vera del av uniformer og tradisjonelle drakter.

Barnekyser

For barn kan ein bruka kyser til å halda hovudet varmt og til å pynta med. Det er til dømes vanleg å bruka kyse saman med dåpskjole.

• 
  Baby med enkel kyse.
• 
  Ludvig XIV av Frankrike som barn med amma si. Han er svøypt og har på kyse.
• 
  Storhertuginne Tatjana Nikolajevna av Russia som baby i 1898, med dekorert kyse.

Kvinnekyser

I europeisk mote var det lenge eit kvinneplagg som fanst i ulike utformingar. Enkle kyser var vanlege blant bondefolk, medan damemote på 1800-talet kunne omfatta store kyser med brei brem framfor og på sidene, også kalla «kysehatt» eller «capote». Kvinnemoten gjekk seinare over til hattar før hovudplagg i stor grad forsvann i vestleg klesskikk. Kyser blir framleis brukt i ein del folkedrakter og blant mellom anna amishfolk. I ein del uniformer utforma for kvinner på 1800- eller 1900-talet, til dømes hjå sjukepleiarar og tenestejenter, blei kyse ein viktig del. Denne kysa blei med tida kraftig redusert i storleik, slik at ho gjerne enda opp som berre eit smalt tøystykke rundt hovudet.

• 
  Tre kvinner med kyser. Teikning frå USA i 1884.
• 
  Vallonsk kvinnekyse med brem (vallonsk hålete).
• 
  Sjukepleiarar med kyser i Newtown i Australia rundt 1914.
• 
  Sjukepleiar frå Thailand med forenkla kyse.
• 
  Tenestejente med uniform som omfattar kyse. Amerikansk plakat frå rundt 1939.

Kjelder

• «kyse» i Nynorskordboka.

«kyse» i Store norske leksikon, snl.no. «kysehatt» i Store norske leksikon, snl.no.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: Kyse

• Inga Gullhav, Klær og sykepleie