Lærdalsøyri

Lærdalsøyri
stad
Gamle Lærdalsøyri
Land	Noreg
Fylke	Vestland
Kommune	Lærdal
Areal	1 km²
Folketal	1 154  (2023)
Folketettleik	1 154 / km²
Postnummer	6887 LÆRDAL
Innbyggjarnamn	Lærdøl
Preposisjon	på Lærdalsøyri
Ferdselsårer	E16
Lærdalsøyri 61.097777777778°N 7.4813888888889°E / 61.097777777778; 7.4813888888889
Wikimedia Commons: Lærdalsøyri

Lærdalsøyri er einaste tettstad og administrasjonssenter i Lærdal kommune i Vestland, og huser drygt halvparten av kommunens innbyggjarar. Den største arbeidsplassen er Lærdal sjukehus, lokalsjukehus for Indre Sogn, med om lag 150 tilsette. Elles er fleire mellomstore byggentreprenørar lokalisert til Lærdalsøyri, og dessutan noko treindustri.

Sentralt på Lærdalsøyri ligg Gamle Lærdalsøyri, eit prislønt og verna trehusmiljø frå 17- og 1800-talet med 161 bygningar i blant anna sveitserstil, som minner om tida då Lærdal var ein sentral administrasjons- og handelsstad. Kvar sommar arrangerast Lærdalsmarknaden her, ein historisk vestlandsk handelsmarknad som har blitt halden sidan 1500-talet.

Historie

Lærdalsøyri er ein gammal strandstad som under 1800-talet var den folkerikaste tettstaden i Sogn. Etter hundreårsskiftet blei den utkonkurrert av Sogndalsfjøra som sentralstad i Sogn.

I 1838 blei det foreslått å gje Lærdalsøyri status som by (ladestad). I 1841 hadde byteiknarane planane klare for ein kvadratur som gjekk frå Lærdalsfjorden til omtrent der Hauge kyrkje står i dag. I 1842 vedtok Regjeringa å gje Lærdal bystatus, saman med Haugesund og Namsos, men alle tre stadene blei avvist alt i Odelstinget.

Folketalsutvikling

Folketalsutvikling på Lærdalsøyri
År			Innbyggjarar
1865			762
1875			625
1890			610
1900			578
1910			417
1920			423
1930			445
1946			714
1950			754
1960			694
1970			666
1980			1 000
1990			970
2000			1 060
2009			1 153
2012			1 147
Kjelder: SSB: Norske folketeljingar

• 
  Naustrekka ved Lærdalsfjorden.

  Foto: C. Hill, 2012

• 
  Øyragata.

  Foto: Frode Inge Helland

• 
  Øyragata.

  Foto: Frode Inge Helland

• 
  Sanden Pensjonat på Gamle Lærdalsøyri.

  Foto: Frode Inge Helland

• 
  Den gamle banken, seinare kulturbank, er no turistinformasjon.

  Foto: Frode Inge Helland

• 
  Hauge kyrkje ligg på Lærdalsøyri.

  Foto: C. Hill, 2012

• 
  Synneva Eris hus, bilete teke omkring 1920. Dette var eit av tre verna hus som brann ned under storbrannen i 2014, og det einaste av dei tre som var freda.

Bakgrunnsstoff

• Lærdalsøyri NRK fylkesleksikon for Sogn og Fjordane
  Denne geografiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.