Mansisk morfologi
Mansisk morfologi gjev eit oversyn over bøyingssystemet til mansi.
Substantivmorfologi[endre | endre wikiteksten]
Kasussystemet i nordmansi skil mellom substantiv og pronomen. Pronomena har eit dominerande grammatisk system (sjå nedanfor), mens substantiva har eit lokalkasusystem med nominativ, lokativ, lativ, ablativ, translativ og instrumentalis, altså med eit system der skilnaden mellom subjektet og objektet ikkje først og fremst blir uttrykt via kasus.
| kasus | sing. | dual | plural |
| nom. | пут put |
путыг putɪɣ |
путэт putət |
| lok. | путт putt |
путыгт putɪɣt |
путэтт putətt |
| lat. | путн putn |
путыгн putɪɣn |
путэтн putətn |
| abl. | путнэл putnəl |
путыгнэл putɪɣnəl |
путэтнэл putətnəl |
| trans. | путыг putɪɣ |
- | - |
| instr. | путэл putəl |
путыгтэл putɪɣtəl |
путэтэл putətəl |
Pronomen[endre | endre wikiteksten]
Personlege pronomen blir bøygd i person og tal, og i fem kasus: nominativ, akkusativ, dativ, ablativ og komitativ. Til skilnad frå for substantiv blir akkusativforma brukt til å markere det direkte objektet brukt, dativ tilsvarer lativ i substantivbøyinga, mens komitativsuffikset tilsvarer instrumentalis i substantivbøyinga.
| Singular | Dual | Plural | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1. Person | 2. Person | 3. Person | 1. Person | 2. Person | 3. Person | 1. Person | 2. Person | 3. Person | |
| Nominativ | am | naη | taw | mēn | nēn | tēn | mān | nān | tān |
| Akkusativ | ānəm | naηən | tawe | mēnmen | nēnan | tēnten | mānaw | nānan | tānanəl |
| Dativ | ānəmn | naηənn | tawen | mēnmenn | nēnann | tēntenn | mānawn | nānann | tānanəln |
| Ablativ | ānəmnəl | naηənnəl | tawenəl | mēnmennəl | nēnannəl | tēntennəl | mānawnəl | nānannəl | tānanəlnəl |
| Komitativ | ānəmtəl | naηəntəl | tawetəl | mēnmentəl | nēnantəl | tēntentəl | mānawtəl | nānantəl | tānanəltəl |
Verbmorfologi[endre | endre wikiteksten]
I mansi kongruerer verbet med subjektet i tre personar og tre tal, og med det bestemte objektet i tre tal, singularis, dualis og pluralis. Verbet blir også bøygd i tempus (presens, preteritum), modus (indikativ, imperativ, Konditional-optativ, narrativ) og aktiv og passiv (Diatese).
Affiksrekkjefølgja for verbdanninga er: Verbstamme - (infinitiv) - (modus) - (passiv-markering) - tempus - person
Verb i mansisk blir bøygd i presens og preteritum, futurum blir markert med presens kombinert med tidsadverb, eller med hjelpeverbet pat- ('byrje').
Presens og bestemt konjugasjon (objektkonjugasjon) blir danna med verbstamme - presensmarkering - objektsuffiks - subjektssuffiks. Subjektsuffikset uttrykker person og tal (3 x 3 former), mensobjektsuffikset uttrykker berre tal (singularis, dualis, pluralis).
| Objekt | Singular | Dual | Plural | |
|---|---|---|---|---|
| Subjekt | ||||
| SG | 1. | χańiśt-i-lə-m | χańiśt-i-jaɣə-m | χańiśt-i-janə-m |
| 2. | χańiśt-i-lə-n | χańiśt-i-jaɣə-n | χańiśt-i-jan(ən) | |
| 3. | χańiśt-i-te-Ø | χańiśt-i-jaɣe-Ø | χańiśt-i-jane-Ø | |
| DU | 1. | χańiśt-i-la-men | χańiśt-i-jaɣ-men | χańiśt-i-jan-men |
| 2. | χańiśt-i-lə-n | χańiśt-i-jaɣə-n | χańiśt-i-jan(ən) | |
| 3. | χańiśt-i-te-n | χańiśt-i-jaɣe-n | χańiśt-i-jane-n | |
| PL | 1. | χańiśt-i-lu-w | χańiśt-i-jaɣ-uw | χańiśt-i-jan-uw |
| 2. | χańiśt-i-lən | χańiśt-i-jaɣə-n | χańiśt-i-jan(ən) | |
| 3. | χańiśt-ij-anəl | χańiśt-i-jaɣ-anəl | χańiśt-i-jan-(an)əl | |
Preteritum med ubestemt konjugasjon: verbstamme - preteritumssuffiks - personalsuffiks. Preteritumsmarkeringa er -s.
| Singular | Dual | Plural | |
|---|---|---|---|
| 1. Person | min-sə-m | min-sə-men | min-su-w |
| 2. Person | min-sə-n | min-sə-n | min-sə-n |
| 3. Person | min-(ə)s-Ø | min-si-ɣ | min-sə-t |
- Preteritum i bestemt konjugasjon: verbstamme - preteritumsmarkør for bestemt konjugasjon - personsuffiks
| Objekt | Singular | Dual | Plural |
|---|---|---|---|
| Subjekt | |||
| 1. Person | χańiśt-a-slə-m | χańiśt-a-saɣə-m | χańiśt-a-sanə-m |