Maximianus av Romarriket

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Maximianus

Romersk keisar
Regjeringstid286-305
Fullt namnMarcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius Augustus
Fødd240
FødestadSirmium
Død310
DødsstadMarseille
Gift medAfrania Hannibaliana, Eutropia
FarDiokletian av Romarriket
BornFlavia Maximiana Theodora, Fausta, Maxentius av Romarriket, Konstantius I

Maximianus (latin Marcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius Augustus; fødd ca. 250, død ca. juli 310) var romersk keisar frå 286 til 305. Han var først cæsar[1] frå 285 til 286, deretter augustus frå 286 til 305. Han delte den siste tittelen med medkeisaren sin, den overordna Diokletian.

Maximianus hadde hovudkvarteret sitt ved Trevorum (Trier i dagens Tyskland), men dreiv det meste av tida med krigføring ulike stader i riket. På slutten av sommaren 285 nedkjempa han lokale opprørarar i Gallia. Frå 285 til 288 kjempa han mot germanske stammar langs grensa av Rhinen. Saman med Diokletian sette han i gang ein brend jord-taktikk inne i alamannarområdet i 288, og avlasta mellombels provinsane ved grensa mot trusselen frå germanske angrep.[2][3][4]

Den som Maximianus hadde peika ut til å patruljera og halda orden på kystane ved Den engelske kanalen, Carausius, gjorde opprør i 286, noko som førte til at romersk Britannia og den nordvestlege delen av Gallia blei lausriven frå Romarriket. Maximianus klarte ikkje å driva ut Carausius, og invasjonsflåten hans blei øydelagd av stormar og uvêr i kanalen i 289 eller 290 . Ein underordna av Maximianus, Konstantius Klorus, dreiv krig mot Carausius sin etterfølgjar Allectus, medan Maximianus sjølv vakta grensa langs Rhinen. Opprørsleiaren blei fjerna i 296, og Maximianus drog sørover for å kjempa mot piratverksemda i nærleiken av Hispania, og angripande berbarar i Mauretania. Då desse krigstoktea vart ferdigstilde i 298 drog han til Italia, der han levde bedageleg fram til 305 . Diokletian abdiserte i 305, og tvinga Maximianus til å gjera det same den 1. mai 305, til fordel for yngre arvtakarar, Konstantius I Klorus og Galerius. Han trekte seg deretter attende i det sørlege Italia som privat borgar.

I slutten av 306 fekk Maximianus tilbod om å bli keisar igjen av sonen sin Maxentius, som hadde gjort opprør mot keisar Galerius og den underordna medkeisaren hans Valerius. Maximianus aksepterte og støtta opprøret til sonen. Valerius blei teken til fange, og Galerius sin invasjon av Italia feila. I april 307 freista Maximianus å avsetja sonen si, men klarte det ikkje og flykta til hoffet til Konstantius sin son og arvtaker Konstantin (som òg var svigersonen hans) i Trevorum (Trie). Ved konferansen i Carnuntum i november 308 blei Maximianus tvinga av Diokletian og etterfølgjaren hans Galerius til å gje avkall på alle krav på keisarembetet igjen. Tidleg i 310 freista Maximianus likevel å ta tittelen frå Konstantin medan keisaren dreiv krig ved Rhinen. Få støtta han, og han blei teken til fange av Konstantin i Massilia (Marseille i dagens Frankrike). Han blei tvinga til å ta livet av seg på ordre frå Konstantin. Bilde og inskripsjonar av Maximianus blei fjerna frå alle offentlege bygningar. Etter at Konstantin hadde gått til krig og nedkjempa Maxentius, blei Maximianus likevel rehabilitert og han blei guddommeleggjort.

Liv og virke[endre | endre wikiteksten]

Tidleg liv[endre | endre wikiteksten]

Mynten antoninianus med portrett av Maximianus.

Maximianus var fødd i nærleiken av Sirmium (dagens Sremska Mitrovica i Serbia) i den romerske provinsen Pannonia ein gong rundt 250 i ein familie av butikkeigarar.[5][6] Bortrett frå desse faktaa har dei antikke kjeldene vage ymt om Illyricum som det opphavlege heimlandet hans,[7] om dei pannoniske dygdene hans,[8] og om den vanskelege oppveksten i det krigsherja området langs grensa av Donau.[9] Maximianus gjekk inn i hæren, der han tenestegjorde saman med Diokletian under keisar Aurelianus og Probus. Han deltok truleg i Carus sin krig i Mesopotamia i 283 og var tilstades då Diocletian blei vald til keisar den 20. november 284 i Nicomedia.[10] Maximianus si raske utnemning til cæsar (nestkommanderande) av Diokletian er blitt tolka av forfattaren Stephen Williams og historikaren Timothy Barnes som at at dei to mennene var langvarige allierte, at dei respektive rollene deira hadde vore ei semje og ein ambisjon som gjekk attende i tid, og at Maximianus truleg hadde støtta Diocletian i kampanjen hans mot Carinus, men det finst ingen direkte bevis for denne antakinga.[11]

Maximianus hadde to barn med den syriske kona si Eutropia: Maxentius og Fausta. Det er ingen direkte bevis i dei antikke kjeldene for datoane då borna vart fødd. Moderne utrekninga av fødselen til Maxentius har variert frå ca. 277 og til 287, og dei fleste historikarar daterer Faustasin fødsel til ca. 289 eller 290.[12] Theodora, kona til Konstantius I Klorus, er ofte blitt kalla for Maximianus si stedotter av antikke kjelder, noko som har fått Otto Seeck og Ernest Stein til å spekulera på om ho var fødd i eit tidlegare ekteskap mellom Eutropia og Afranius Hannibalianus.[13] Barnes har utfordra dette synet og meiner at alle tilvisingar til «stedotter» i kjeldene har avleidd informasjonen si frå eit særskild upåliteleg historieverk, Kaisergeschichte, eit hypotetisk latinsk historieverk frå 300-talet som sidan har gått tapt, medan andre og meir pålitelege kjelder refererer til ho som den ektefødde dottera til Maximianus.[14] Barnes konkluderer med at Theodora vart fødd ikkje seinare enn ca. 275 av ei tidlegare hustru utan kjend namn, kanskje ei av døtrene til Hannibalianus.[15]

Utneming til cæsar[endre | endre wikiteksten]

Maximianus
Diokletian, Maximianus sin' overordna medkeisar i aust.

Ved Mediolanum (Milano i Italia) i juli 285[16] proklamerte Diokletian Maximianus som medherskar, cæsar.[17] Årsakene til denne avgjerda er komplekse. Med konfliktar i nær sagt kvar einaste provins i imperiet, frå Gallia til Syria, frå Egypt til nedre Donau, kan Diokletian ha trengt ein underordna med militær røynsle til å handtera desse vanskane.[18] Historikaren Stephen Williams har føreslått at Diokletian vurderte seg sjølv som ein middelmådig general og trong ein mann som Maximianus med hans særskilde talent til å utføra dei fleste av krigane hans.[19]

For det andre var Diokletian i ei sårbar stilling ettersom han ikkje hadde nokon søner, berre ei dotter, Valeria, som ikkje kunne etterfølgja han. Han var nøydd til å finna ein medherskar utanfor familien sin, og dette måtte vera ein han hadde tillit til.[20] Historikaren William Seston har argumentert for at Diocletian, som keisarar utan direkte arvingar før han, adopterte Maximianus som filius Augusti («son av Augustus») ved forfremjinga. Ein del er samde, men historikaren Frank Kolb har uttalt at argumenta for adopsjon er basert på feillesing av papyrustekstar.[21] Maximianus tok likevel Diokletian sitt nomen (familienamn) Valerius.[22]

Diokletian visste også at det var farleg med ein eineherskar og at det var presedens for delt styre. Til trass for den militære dugleiken deira, hadde det vore enkelt å fjerna begge eneherskarane Aurelianus og Probus frå makta. I kontrast hadde keisar Carus og sønene hans styrt saman berre nokre få år tidlegare, om enn berre ei kort stund. Sjølv den første keisaren Augustus hadde delt makta med kollegaene sine, og meir formelle posisjonar med medkeisarar hadde eksistert frå Marcus Aurelius og framover.[23][24]

Eit delt og dualistisk system fungerte augesynleg bra. Rundt 287 var tilhøvet til dei to herskarane definert i religiøse omgrep med Diokletian som tok tittelen Iovius og Maximianus som Herculius.[25] Titlane var fylt med symbolisme: Diokletian-Jove hadde den dominerande rolla ved å planleggja og avgjera medan Maximianus-Hercules hadde helten si rolle av å utføra oppgåvene.[26] Til trass for symbolismen var keisarane ikkje framstilt som gudar i den keisarlege kulten (berre avdøde keisarar kunne bli guddommeleggjorde). I staden blei dei instrumenta til gudane, og utførte viljen til gudane på jorda.[27] Straks rituala var over blei Maximianus gjeven kontrollen over regjeringa i vest og blei send til Gallia for å kjempa mot opprørarar kjent som bagaudæ medan Diokletian reiste austover.[28]

Krigføring i Gallia og Germania[endre | endre wikiteksten]

Bagaudæ i Gallia, nokre uklare figurar, opptredde første gongen i dei antikke kjeldene i samband med uro i 285.[29] Historikaren Eutropius frå 300-talet skildra dei som folk på landet under leiing av Amandus og Aelianus, medan Aurelius Victor kalla dei for bandittar.[30] Historikaren David S. Potter meiner at dei var meir enn bønder og søkte anten politisk sjølvstyre i Gallia eller gjeninnsetting av den nyleg avsette Carus (ein innfødd frå Gallia Narbonensis, i det som i dag er sørlege Frankrike). I dette tilfellet ville dei ha vore deserterte keisarlege troppar.[31] Dei var dårleg utstyrte, leia og trena, og utgjorde difor ein lett kamp for romerske legionar. Diocletian vurderte dei likevel som ein betydeleg trussel som ein måtte få bukt med.[32]

Maximianus drpg til Gallia og dreiv kampanje mot bagaudæ mot slutten av sommaren 285.[33] Detaljar frå kampanjen er sparsame, og gjev ingen taktiske detaljar. Panegyrici Latini til Maximianus i 289 skriv ned at opprørarane blei overvunne med ei blanding av harde og milde middel.[34] Ettersom krigen var retta mot borgarar av riket, og difor ikkje ærerik, blei han ikkje nemnd i sigertitlane og offisielle romerske triumfar. Faktisk erklærte Panegyrici Latini at «Eg går raskt over denne episoden for eg ser i ditt storsinn at du heller vil gløyma denne sigeren enn å feira han.»[35] Mot slutten av året hadde opprøret blitt sterkt redusert, og Maximianus flytta det meste av styrkane sine til fronten ved Rhinen og ein periode med stabilitet.[36]

Maximianus slo ikkje ned bagaudæ raskt nok til å unngå ein germansk reaksjon. Hausten 285 invaderte to barbariske hærar – den eine beståande av burgunderar og alamannarar, og den andre av kaibonarar og herularar – over Rhinen og inn i Gallia.[37] Den første hæren blei etterlaten for å døy av sjukdom og svolt medan Maximianus avbraut og overvann den andre.[38] Han etablerte deretter hovudkvarter ved Rhinen i førebuing mot framtidige krigar,[39] anten ved Moguntiacum (Mainz), Augusta Treverorum (Trier), eller Colonia Agrippina (Köln).[40]

Carausius[endre | endre wikiteksten]

Ein romersk antefix takstein som viser merke og fana til Legio XX Valeria Victrix, ein av legionane som deltok i Carausius sitt opprør.
Portrett av Carausius på ein gullmynt, aureus, utskriven under opprøret.

Sjølv om det meste av Gallia var pasifisert var regionane som grensa mot Den engelske kanalen framleis utsette for åtak og piratverksemd frå frankarar og saksarar. Keisarane Probus og Carinus hadde byrja å forskansa kysten i eit system kalla litus Saxonicum, den saksiske kysten, men mykje stod igjen å gjera.[41] Til dømes er det ingen arkeologiske bevis på marinebasar ved Dover og Boulogne i løpet av tida 270–285.[42] Som reaksjon på piratproblemet utnemnde Maximianus ein eigen mann til å kommandera kystforsvaret ved Den engelske kanalen, Mausaeus Carausius, som stamma frå den belgiske stammen menapiarane frå Germania Inferior (sørlege og vestlege Nederland).[43] Carausius drog av garde, og ved slutten av 285 hadde han overvunne ei mengd piratskip.[44][45]

Maximianus fekk etter kvart vita at Carausius venta til piratane hadde plyndra ferdig før han angreip dei og beslagla byttet deira, som han heldt på sjølv i staden for aå levera det tilbake til offera eller konfiskera det til fordel for riket.[46] Maximianus gav ordre om å arrestera Carausius, noko som fekk Carausius til å flykta til Britannia. Han hadde sterk støtte blant folkesetnaden i Britannia, og minst to britiske legionar (II Augusta og XX Valeria Victrix) deserterte og gjekk til over hans side. Det same gjorde ein del eller alle i ein legion i nærleiken av Boulogne (truleg XXX Ulpia Victrix).[47] Carausius fekk raskt fjerna dei få gjenverande som var lojale til Romarriket i sin hær, og utropte seg sjølv som keisar.[48]

Maximianus kunne gjera lite med opprøret. Han hadde ingen flåte – den hadde han gjeve til Carausius – og var samstundes oppteken med vanskelege germanske stammar. I mellomtida forsterka Carausius stillinga si ved å auka sin flåte, tilsette frankiske leigesoldatar og betalte troppane sine bra.[48] Ved hausten 286 var det meste av nordvestlege Gallia og heile kysten langs Den engelske kanalen stort sett under hans kontroll.[49] Carausius erklærte seg sjølv som herskar av ein uavhengig britisk stat, eit Imperium Britanniarum, og utskreiv mynter av ein markant høgare reinleik av edelt metall enn dei romerske myntene som Maximianus og Diokletian skreiv ut. Dette gav han støtte frå britiske og galliske leigesoldatar.[50] Sjølv Maximianus sine eigne troppar var utsette for Carausius sin innverknad og rikdom.[51]

Maximianus utropt til keisar[endre | endre wikiteksten]

Etter krisa med Carausius, tok Maximianus den 1. april 286 tittelen augustus, keisar.[52] Dette gav han same status som Carausius, slik at ein kamp mellom dei to blei ein kamp mellom to keisarar framfor mellom ein keisar og ein cæsar. Han blei utropt som Diokletian sin bror og hans like i autoritet og prestisje.[53] Diokletian kan ikkje ha vore tilstades då Maximianus blei opphøga.[54] Til trass for den fysiske distansen mellom keisarane hadde Diokletian nok tillit til Maximianus til å gje han keisarmakt, og Maximianus respekterte Diokletian nok til å handla i samsvar med viljen hans.[55]

I teorien var Romarriket ikkje eit delt imperium, men i røynda var det blitt delt opp – kvar keisar hadde sitt eige hoff, sin eigen hær og offentlege residens. Keisareig propaganda frå 287 insisterte på eit einskildståande og udeleleg rike, eit patrimonium indivisum.[56] Som Panegyrici Latini av 289 erklære til Maximianus: «Så det er at dette store imperiet er ein felles besittelse for dykk begge, utan nokon splid, heller ikkje døyer vi at det er nokon tvist mellom dykk, men like ut held du staten i like mål som ein gong dei to herakleidane, dei spartanske kongane ein gong hadde gjort.»[57] Rettslege avgjerder blei gjevne og keisarlege feiringar fann stad i namnet til begge keisarane, og same myntar blei utskrive i begge delar av riket.[58] Diokletian gav tidvis ordrar til Maximianus sin provins i Afrika; Maximianus kunne venteleg ha gjort det same for Diokletian sitt område.[59]

Krig mot stammar ved Rhinen[endre | endre wikiteksten]

Maximianus innsåg at han ikkje kunne undertrykkja Carausius med ein gong, og dreiv i staden krig mot germanske stammar ved Rhinen.[60] Desse stammane var truleg ein større trussel mot freden i Gallia.[61] Sjølv om Maximianus hadde mange fiendar langs elva, var dei oftare i konflikt med kvarandre enn i krig mot Romarriket.[62] Få datoar for Maximianus si krigføring bortanfor Rhinen mellom 285 og 288 er kjende.[63]

Medan han mottok den konsulære fasces den 1. januar 287, fekk Maximianus nyhenda om eit angrep frå barbarane. Han tok av seg togaen sin og på seg rustninga, og marsjerte mot barbarane. Sjølv om dei ikkje blei fullstendig spreidde, feira han siger i Gallia seinare same året.[64]

Maximianus meinte at burgundarar og alamannarar i områda Mosel-Vogesenefjella var det største trugsmålet, og angreip dei først. Han dreiv krig med den brende jords taktikk, la øyde landområda deira og reduserte talet på folka gjennom svolt og sjukdom. Deretter flytta han seg og angreip dei svakare herularane og kaibonarane. Han sigra over dei i eit enkelt slag der han kjempa i eigen person, ridande langs slaglinja til dei germanske krigarane braut av. Romerske styrkar forfølgde dei flyktande germanske krigarane og slo dei ned. Då fiendane hans var svekka av svolt,[62] invaderte Maximianus over Rhinen.[65] Han trengde djupt inn i germansk territorium, og øydela det han kom over av heimlandet til fiendane sine og viste kor overlegen den romerske hæren var. Då vinteren 287 kom hadde han den fordelen av at landområda ved Rhinen var frie for germanske stammar.[66] Panegyrici Latini erklærte: «Alt eg ser bortanfor Rhinen er romersk.»[62][62][67]

Flavius Konstantius Klorus, Maximianus sin pretorianske prefekt og ektemann av dottera hans Theodora.

Våren etter gjorde Maximianus førebuingar på å ta seg av Carausius. Diokletian kom reisande frå aust.[68] Keisarane møttest dette året, men verken dato eller stad er kjent sikkert.[69] Dei blei truleg samde om ei felles krigføring mot alamannarane og ein maritim ekspedisjon mot Carausius.[70]

Seinare det same året leidde Maximianus ein overraskande invasjon av Agri Decumates – ein region mellom øvre Rhinen og øvre Doanu, djupt inn i territoriet til alamannarane. Samstundes invaderte Diokletian Germania via Raetia. Begge keisarane brann ned avlinger og matlager der dei kom, og braut ned germanerane sine middel for å overleva.[71] Dei la store område inn under imperiet og gjorde at Maximianus si oppbygging kunne halda fram utan vidare forstyrring.[72] I kjølvatnet av krigen blei byar langs Rhinen gjenoppbygde, bruhovud reist på austbreidda av slike stadar som Mainz og Köln, og ei militær grense blei etablert, beståande av festningar, vegar og forskansa byar. Ein militær hovudveg gjennom Tornacum (Tournai i Belgia), Bavacum (Bavay i Frankrike), Atuatuca Tungrorum (Tongeren i Belgia), Mosae Trajectum (Maastricht i Nederland), og Köln forskansa knutepunkt langs grensa.[73]

Tidleg i 288 utnemnde Maximianus den pretorianske prefekten sin Konstantius I Klorus, som var gift med dottera hans Theodora, til å leia krigen mot Carausius sine frankiske allierte. Desse frankarane kontrollerte utløpet av Rhinen, og hindra maritime åtak mot Carausius. Konstantius drog nordover gjennom deira område, dreiv omfattande øydeleggingar, og nådde fram til kysten av Nordsjøen. Frankarane bad om fred og i den påfølgjande fredsavtala gjeninnsette Maximianus den avsette frankiske kong Gennobaudes.[64] Gennobaudes blei Maximianussin vasall, og ved at mindre frankiske høvdingar svor lojalitet til Gennobaudes, var romersk regionalt herredømme sikra.[74]

Maximianus tillét frisarar, saliske frankarar, chamavarar og andre stammar å busetja seg på ei stripe av romersk territorium, anten mellom Rhinen og sideløpet Waal frå Noviomagus (Nijmegen i Nederland) til Traiectum (Utrecht i Nederland)[73] eller i nærleiken av Trier.[66] Desse stammane fekk løyve til å busetja seg på den betingelsen at dei anerkjende romersk dominans. Ved å bu i desse områda tilbaud dei både arbeidskraft og hindra busetjing frå andre frankiske stammar, og gav såleis Maximianus ein buffer langs nordlege Rhinen og reduserte behovet hans for å oppretta militære garnisonar i regionen.[73]

Seinare krig i Britannia og Gallia[endre | endre wikiteksten]

Carausius, opprørskeisar i Romersk Britannia

I 289 var Maximianus førebudd til å invadera Britannia under Carausius, men av ei særskild årsak mislukkast planen. Panegyrici Latini av 289 var optimistisk, men same kjelde frå 291 nemner ikkje invasjonen.[75] Kjelda si omtale av Konstantius I Klorus antyder at flåten gjekk tapt i ein storm,[76] men det kan òg ganske enkelt ha vore for å unngå å nemna eit nederlag.[77] Diokletian avgrensareisa si i dei austlege provinsane kort tid etter, kanskje på grunn av at han fekk høyra at Maximianus hadde mislukkast.[78] Diokletian reiste i all hast vestover, nådde Emesa den 10. mai 290,[79] og Sirmium ved Donau den 1. juli 290.[80]

Diokletian møtte Maximianus i Milano anten i slutten av desember 290 eller i januar 291.[81] Menneskemengder samla seg for å vera vitne til hendinga, og keisarane tok seg tid til offentlege opptok og prakt.[82] Potter, blant andre, har anteke at seremoniane blei haldne for å visa at Diokletian heldt fram med å støtta den famlande kollegaen sin. Herskarane diskuterte politiske saker og krigen i løynd,[83] og dei kan ha lufta tanken om å utvida talet på keisarar til fire (Tetrarkiet).[84] I mellomtida kom ein deputasjon frå det romerske senatet for å møta herskarane og fornya den ujamne kontakten med det keisarlege kontoret.[85] Keisarane møttest ikkje på nytt før i 303.[86]

Som følgje av at Maximianus ikkje klarte å invadera Britannia i 289 byrja ei usikker våpenkvile med Carausius. Maximianus måtte tolerera Carausius sitt styre i Britannia og i delar av Gallia, men nekta å gje utbrytarstaten formell legitimitet. For sin del var Carausius nøgd med områda han kontrollerte. Diokletian kunne derimot ikkje akseptera denne krenkinga av styret sitt. I møte med Carausius og ytterlegare utfordringar langs grensa av Egypt, Syria og Donau, innsåg han at to keisarar ikkje var nok til å administrera riket.[87] Den 1. mars 293 i Milano utnemnde Maximianus svigersonen sin Konstantius I Klorus til stillinga som cæsar.[88] På den same dagen eller ein månad seinare gjorde Diokletian det same for Galerius, og såleis etablerte dei «Tetrarkiet», eller «styret til dei fire».[89] Konstantius fekk melding om at han skulle halda fram der Maximianus hadde feila, og sigra over Carausius.[90]

Allectus, etterfølgjaren til Carausius.

Konstantius byrja krigen sin raskt og effektivt, og i 293 hadde han fordrive Carausius sine styrkar frå nordlege Gallia. I det same året blei Carausius drepen og erstatta av den skateansvarlege i riket, Allectus.[91] Konstantius marsjerte opp til kysten ved utløpa av Rhinen og Schelde der han overvann Carausius' sine frankiske allierte, og tok deretter ærestittelen Germanicus maximus.[92] Hans neste trekk var Britannia, og han brukte dei neste åra på å byggja ein invasjonflåte.[93] Maximianus, som framleis var i Italia etter utneminga av Konstantius, blei informert om invasjonsplanane og sommaren 296 kom han attende til Gallia.[94] Der bidrog han til å halda fronten ved Rhinen mot Carausius sine frankiske allierte medan Konstantius sette i gang invasjonen av Britannia.[95] Allectus blei drepem ved North Downs i kamp med Konstantius sin pretorianske prefekt, Asclepiodotus. Konstantius sjølv hadde gjort landgang i nærleiken av Dubris (Dover) og marsjerte mot Londinium (London), der borgarane helste han som ein frigjerar.[96]

Krigføring i Nord-Afrika[endre | endre wikiteksten]

Etter sigeren til Konstantius I Klorus kunne Maximianus i staden fokusera på konfliktar i nordafrikanske Mauritania. Då romersk autoritet blei svekka i løpet av 200-talet, byrja nomadiske berbarstammer å plaga busetjingane i regionen med aukande alvorlege konsekvensar. I 289 fekk guvernøren av Mauretania Caesariensis (grovt sett dagens Algerie) eit mellombels pusterom ved å setja opp ein liten hær mot ulike berbiske stammar, men angrepa gjentok seg snart. I 296 samla Maximianus ein hær frå pretorianargarden, legionar frå Gallia, Egypt, Donau, leigesoldatar frå Gallia og Germania, og rekruttar frå Trakia. Han reiste gjennom Spania om hausten[97] og kryssa Gibraltarsundet inn i Mauretania Tingitana (grovt sett dagens Marokko) for å verna området.[98]

I mars 297 hadde Maximianus byrja ein blodig offensiv mot berbarane. Krigen var langvarig, og Maximianus var vinteren 297–298 i Kartago for eit pusterom før han vende tilbake til krigen.[99] Han var ikkje tilfreds med berre å driva motstandarane sine attende til heimlandet sitt bortanfor Atlasfjella slik at dei kunne halda fram krigen seinare, men marsjerte djupt inn i berbiske område. Terrenget var ikkje gunstig og berbarane var dugelege i geriljakrig, men Maximianus lét seg ikkje stoppa. Han ville openbert å påføra så mykje straff som mogleg på stammane, og øydela landområde, drap så mange som mogleg, og dreiv resten tilbake og inn i Sahara.[100] Krigføringa vart fullført våren 298 og deretter, den 10. mars, gjorde han eit triumferande inntog i Kartago.[101] Inskripsjonar der viser folket si takksemd til Maximianus. Dei hylla han, slik Konstantius hadde blitt i London, som redditor lucis aeternae ('gjenopprettar av det evige lyset').[100] Maximianus reiste attende til Italia i 299 for å feira nok ein triumf i Roma om våren.[102]

Pensjonering[endre | endre wikiteksten]

Etter krigen i Mauritania reiste Maximianus til nordlege Italia og levde eit bedagelig liv i palassa i Milano og Aquileia, og overlét krigføring til sin underordna Konstantius I Klorus.[103] Han var langt meir aggressiv i forhold til senatet enn Konstantius, og forfattaren Lactantius hevdar at han terroriserte senatorane til det punktet der han falskt skulda og deretter avretta ei rekkje av dei, mellom anna prefekten i Roma i 301/302.[104] I kontrast heldt Konstantius på eit godt forhold til senatorane og aristokratiet i Roma, og var aktivt med i forsvaret av riket. Han gjekk imot frankarane i 300 eller 301, og på nytt i 302 – medan Maximianus kvilte ut i Italia – fortsette han krigføringa mot germanske stammar i øvre Rhinen.[105]

Maximianus blei først forstyrra i freden sin i 303 av Diokletian sin vicennalia, 20-årsjubileet for styret hans, som fann stad i Roma. Det finst ein del bevis som tyder på at det var på denne tida at Diokletian kravde ein lovnad frå Maximianus om at dei skulle pensjonera seg samstundes og overlata titlane som augusti til dei nestkommanderande Konstantius og Galerius.[106] Truleg var det meininga at Maximianus sin son Maxentius og Konstantius sin son Konstantin – barn som hadde vakse opp i Nicomedia saman – skulle bli dei nye cæsarar. Medan Maximianus kanskje ikkje var særleg begeistra for å abdisera som keisar, var Diokletian framleis i kontroll og det var liten motstand. Før han blei privat borger skulle Maximianus ha ein siste ærefull oppgåv ved å foreretta ved Ludi Saeculares (dei sekulære leikane) i 304.[107]

Follis i sølv prega i Aquileia 305-306 som minnar abdikasjonen til Maximianus.

1. mai 305, i separate seremoniar i Milano og Nicomedia, trekte Diokletian og Maximianus seg tilbake samtidig. Etterfølginga var heilt som Maximianus ynskte, kanskje på grunn av Galerius sin innverknad. Severus og Maximinus II Daia blei utnemnde til cæsarar, og dermed blei Maxentius ekskludert. Begge dei nyutnemnde cæsarane hadde lange militære karrierar og var nært knytte til Galerius: Maximinus var nevoen hans og Severus ein tidlegare våpenkamerat.[108] Maximianus mislikte det nye Tetrarkiet der Galerius tok den dominerande posisjonen som Diokletian tidlegare hadde hatt. Sjølv om Maximianus leia seremonien som utnemnde Severus som cæsar, var han i løpet av dei neste to åra såpass misnøgd at han støtta opprøret til sonen sin mot det nye regimet.[109] Diokletian trekte seg tilbake til det kostbare palasset sitt som han hadde bygd i heimlandet Dalmatia i nærleiken av Salona ved Adriahavet. Maximianus trekte seg tilbake til villaen sin i Campania eller Lucania, der han levde eit liv i luksus og latskap.[110] Sjølv om dei var langt unna det politiske sentrumet blei Diokletian og Maximianus verande nære nok kvarandre til at dei var i jamleg kontakt.[111]

Maxentius sitt opprør[endre | endre wikiteksten]

Byste av Maxentius (Dresden).

Etter at Konstantius døydde den 25. juli 306 tok Konstantin tittelen som augustus. Dette var til stor irritasjon for Galerius, som i staden tilbaud han tittelen cæsar, noko Konstantin aksepterte. Tittelen som augustus blei i staden gjeven til Severus.[112] Maxentius var sjalu på Konstantin si makt, og den 28. oktober 306 fekk han overtalt ein kohort av keisarlege soldatar til å erklæra han som augustus. Galerius nekta å anerkjenna Maxentius og fekk Severus i Milano til å marsjera mot Roma for å avsetja han. Mange av soldatane til Severus hadde tidlegare tjenestegjort under Maximianus. Då Maxentius fekk høyra at Severus nærma seg Roma sende han melding til far sin og tilbaud han purpurkappen slik at han kunne bli medkeisar med seg sjølv. Han hylla faren som «augustus for andre gong» og tilbaud han teoretisk lik rang, men i røynda mindre makt.[113] Maximianus aksepterte. Severus nådde fram til Roma og kringsette byen. Samstundes klarte Maxentius å bestikka soldatane hans, og på eit felles signal gjekk dei fleste av dei over til Maxentius si side. Severus flykta med ein handfull menn til Ravenna. Han blei følgd av Maximianus, som kringsette byen. Denne var godt forskansa, og Maximianus tilbaud han å overgje seg og slik berga livet. Severus godtok det og blei ført med vakt til ein villa utanfor Roma der han blei halden som fange og gissel. Hausten 307 leia Galerius ein ny hær mot Maxentius, men klarte ikkje å koma fram til Roma, og trekte segnordover med det meste av hæren intakt. Medan Galerius invaderte Italia blei Severus drepen under uklare omstende.[114]

Medan Maxentius bygde opp forsvaret av Roma, drog Maximianus til Gallia for å forhandla med Konstantin. Dei gjorde ein avtale som innebar at Konstantin skulle gifta seg med Maximianus si yngre dotter Fausta og opphøgast til augustus. Som motyting skulle Konstantin stadfesta den gamle familiealliansen mellom Maximianus og Konstantius, og støtta Maxentius i Italia, men halda seg nøytral i krigen med Galerius. Avtalen blei forsegla med ein dobbel seremoni i Trier mot slutten av sommaren 307, der Konstantin gifta seg med Fausta og blei erklært keisar av Maximianus.[115]

Maximianus vende attende til Roma vinteren 307–308, men blei snart usam med sonen sin. Våren 308 utfordra han sonen sin rett til å styra framfor ei forsamling av romerske soldatar. Han talte om den sjukelege regjeringa i Roma, rakka ned på Maxentius for å ha svekka henne, og reiv keisartogaen av skuldrene til sonen. Han hadde venta at soldatane ville anerkjenna han, men dei stilte seg i staden på same side som Maxentius. Maximianus blei nøydd til å forlata Italia i vanæra.[116]

For å løysa den politiske ustabiliteten kalla Galerius den 11. november 308 Diocletian og Maximianus til konferanse ved den militære byen Carnuntum i øvre Donau. Der blei Maximianus tvinga til å abdisera på nytt og Konstantin blei igjen gjort til cæsar, med Maximinus II Daia som cæsar i aust. Licinius, ein lojal militær våpenkamerat av Galerius, blei utnemnd til augustus i vest.[117] Tidleg i 309 drog Maximianus til hoffet til Konstantin i Gallia, det einaste hoffet som enno ville ta imot han.[118] Etter at Konstantin og Maximinus nekta å akseptera tittelen som "søner av augusti", b;eo dei forfremja tidleg i 310 med det resultatet at det var fire keisarar i Romarriket.[119]

Opprør mot Konstantin[endre | endre wikiteksten]

I 310 gjorde ein truleg desperat Maximianus opprør mot Konstantin medan keisaren dreiv krig mot frankarane. Maximianus var blitt send sørover til Arles med ein del av Konstantin sin hær for å forsvara seg mot angrep frå Maxentius i sørlege Gallia. I Arles annonserte Maximianus at Konstantin var død og han igjen tok på seg purpurkappen. Sjølv Maximianus freista å bestikke alle til å støtta han, blei Konstantin sin hær verande lojal og Maximianus blei nøydd til å forlata byen. Konstantin fekk snart høyra om forræderiet, gav opp krigen mot frankarane og flytta seg raskt mot sørlege Gallia der han konfronterte den flyktande Maximianus ved Massilia (Marseille). Byen var betre i stand til å stå imot ei lang kringsetjing enn Arles, men det utgjorde ingen skilnad ettersom borgarane var lojale mot Konstantin og opna portane for han. Maximianus blei gripen, skulda og fekk fjerna titlane sine fjerna for tredje og siste gong. Konstantin rådde svigerfar sin til å ta sitt eige liv, og i juli hengde Maximianus seg.[120]

Trass i det tidlegare brotet mellomm dei oppførte Maxentius seg som sin hengiven son etter at faren døydde.[121] Han skreiv ut myntar som bar det guddommeleggjorte bildet til Maximianus, og proklamerte at han ville hemna faren sin død.[122]

Konstantin presenterte først sjølvmordet som ein beklageleg familietragedie. I 311 spreidde han likevel ein heilt annan versjon. Etter at Konstantin hadde tilgjeve han, planla Maximianus å myrda han medan han sov. Fausta fekk vita om samansverginga og åtvara Konstantin, som let ein evnukk sova i senga i sin stad. Maximianus blei gripen då han drap evnukken og blei tilboden sjølvmord, noko han aksepterte.[123] I tillegg til denne propagandaen instituerte Konstantin ein damnatio memoriae (total fordømming) mot Maximianus der alle bilde av han blei fjerna og alle inskripsjonar som nemnde han strokne ut.[124]

Konstantin overvann Maxentius i slaget ved Ponte Milvio den 28. oktober 212 . Maxentius døydde og Italia kom inn under Konstantin sitt styre.[125] Eutropia svor ein eid om at Maxentius ikkje var Maximianus sin son, og minnet til Maximianus blei rehabilitert. Apoteosen hans (opphøginga til gud) under Maxentius blei erklært ugyldig, og han blei opphøgd som gud på nytt, truleg i 317. Han byrja å opptre på Konstantin sine mynter som divus, guddommeleg, i 318, saman med den guddommeleggjorte Konstantius og Claudius Gothicus.[126] Dei tre blei hylla som forfedrar av Konstantin. Dei blei kalla for «dei beste av keisarar».[127] Via døtrene Fausta og Flavia blei Maximianus bestefar eller oldefar til kvar einaste herskande keisar frå 337 til 363.[128]

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

  1. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6
  2. ↑ I klassisk latin ville navnet ha blitt skrevet som følgende: MARCVS AVRELIVS VALERIVS MAXIMIANVS HERCVLIVS AVGVSTVS.
  3. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 32.
  4. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 4.
  5. ↑ Epitome de Caesaribus 40.10, sitert i Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 32; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 30; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 43–44.
  6. ↑ Pohlsander, Hans A. (1996): The Emperor Constantine, s. 7
  7. ↑ Victor: Liber de Caesaribus 39.26, sitert i Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 32.
  8. ↑ Panegrici Latini 10(2).2.2ff, sitert i Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 32.
  9. ↑ Panegrici Latini 10(2).2.4, sitert i Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 44–45.
  10. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 32–33; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 30.
  11. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 6; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 43–44.
  12. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 34. Barnes daterer Maxentius' fødsel til ca, 283, da Maximianus var i Syria, og Faustas fødsel til 289 eller 290, s. 34.
  13. ↑ Aurelius Victor, de Caesaribus 39.25; Eutropius, Breviaria 9.22; Jerome, Chronicle 225g; Epitome de Caesaribus 39.2, 40.12, sitert i Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 33
  14. ↑ Origo Constantini 2; Philostorgius, Historia Ecclesiastica 2.16a, sitert i Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 33. Se også Panegyrici Latini 10(2)11.4.
  15. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 33–34.
  16. ↑ Hendelsen har blitt datert til både 21. juli (Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 4; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 69) og 25. juli (Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 280–281).
  17. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 4; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 69; Corcoran (2006): «Before Constantine», s. 40; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 280–281.
  18. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 30; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 136.
  19. ↑ Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 45.
  20. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 280; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 136; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 43.
  21. ↑ Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 69; Odahl, (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 42–43; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 136, 331; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 45.
  22. ↑ Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 69.
  23. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 280.
  24. ↑ Corcoran (2006): «Before Constantine», s. 40.
  25. ↑ Corcoran (2006): «Before Constantine», s. 40; Liebeschuetz (1979): Continuity and Change in Roman Religion, s. 235–252, 240–243; Odahl, (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 43–44; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 32–33.
  26. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 11–12; Corcoran (2006): «Before Constantine», s. 40; Odahl, (2004): Constantine and the Christian Empire, s.43; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 32–33, 39, 42–52; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 136–37; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 58–59.
  27. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 11.
  28. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s.137; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 45–46.
  29. ↑ Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 29.
  30. ↑ Eutropius, Brev. 9.20; Aurelius Victor, de Caesaribus, 39.17, sitert i Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 29–30.
  31. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 281–282.
  32. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 10; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 30; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s.137; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 45–46.
  33. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 57; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 70–71.
  34. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 137.
  35. ↑ Panegyrici Latini 10(2), sitert i Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 46; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s.137.
  36. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 139–138; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 46.
  37. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 57; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 71; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 31.
  38. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6.
  39. ↑ Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 46.
  40. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 282–83. Potter og Barnes (New Empire, s. 56) foretrekker Trier; Williams (Diocletian, 46) favoriserer Mainz.
  41. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 138; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 46.
  42. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 284.
  43. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 57.
  44. ↑ Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 71; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 138; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 46–47.
  45. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 138; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 46–47.
  46. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 6–7; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 71; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 283–84; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 137–141; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 47.
  47. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 284; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s.139–140; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 47. Det meste av informasjonen om legionene under Carausius' kontroll kommer fra hans myntutgivelser. Merkelig nok, Legio VI Victrix fra Eboracum (York) som av geografisk grunner burde ha vært inkludert i de legioner som Carausius hadde kontroll over, var det ikke (Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 332). Panegyrici Latini 8(4)12.1 innrømmer en legion på kontinentet fulgte ham, antagelig XXX Ulpia Victrix (Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 650).
  48. ↑ 48,0 48,1 Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 47.
  49. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 71; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 140.
  50. ↑ Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 47–48.
  51. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 284; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 61–62.
  52. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 141–42
  53. ↑ Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 48.
  54. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 282, 649. Diocletian kan ha vært et sted mellom Byzantium (Istanbul), hvor han er bevitnet den 22. mars 286 og Tiberias, hvor han er bevitnet fra 31. mai 286 og til 31. august (Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 50–51; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 282, 649).
  55. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 282; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 49.
  56. ↑ Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 70; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 283; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 49, 65.
  57. ↑ Panegyrici Latini 10(2)9.4, sitert i Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 283.
  58. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 283; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 49, 65.
  59. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 283.
  60. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 71; Corcoran (2006): «Before Constantine», s. 40.
  61. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 141
  62. ↑ 62,0 62,1 62,2 62,3 Williams, 50.
  63. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 142. Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, nedtegner fem datoer for perioden: den første, 10. februar 286 ved Milano (Codex Justinianus 8.53(54).6; Fragmenta Vaticana 282); 21. juni 286 ved Mainz (Fragmenta Vaticana 271); 1. januar 287 ved Trier eller Köln eller Mainz (dato av konsulær antagelse, Panegyrici Latini 10(2).6.2 ff.); og 287, hans "ekspedisjon over Rhinen" (Panegyrici Latini 10(2).7.1ff.) (Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 57).
  64. ↑ 64,0 64,1 Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 72.
  65. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 57; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 50.
  66. ↑ 66,0 66,1 Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7.
  67. ↑ Panegyrici Latini 10(2).7.7, sitert i Bowman (2005), s. 72.
  68. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 142–143; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 50.
  69. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 57; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 31.
  70. ↑ Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 31; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 142–43; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 50. Barnes (Constantine and Eusebius, s. 7) daterer møtet til etter krigføringen mot alamannerne.
  71. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 142–43; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 50.
  72. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7; Corcoran (2006): "Before Constantine", s. 40
  73. ↑ 73,0 73,1 73,2 Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 50–51.
  74. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 72; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 51.
  75. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 143.
  76. ↑ Panegyrici Latini 8(5)12.2; Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 7, 288; Bowman (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy», s. 72–73; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 284–85, 650; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 143; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 55.
  77. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 143; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 55.
  78. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 285; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 144.
  79. ↑ Codex Justinianus 9.41.9; Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 51.
  80. ↑ Codex Justinianus 6.30.6; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 285, 650.
  81. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 8; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 285.
  82. ↑ Panegyrici Latini 11(3)10, sitert i Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 57.
  83. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 8; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 285, 288; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 69.
  84. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 285; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 69.
  85. ↑ Panegyrici Latini 11(3)2.4, 8.1, 11.3–4, 12.2; Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 8, 288; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 285, 650.
  86. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 285.
  87. ↑ Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 62–64.
  88. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 8–9; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 4, 36–37; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 64–65.
  89. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 8–9; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 288; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 146; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 64–65.
  90. ↑ Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 71.
  91. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 288; Rees (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric, s. 99
  92. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 255.
  93. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 150.
  94. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 58–59.
  95. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 150; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 73.
  96. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 150; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 73–74
  97. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 16; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 150; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 75.
  98. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 59; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 75.
  99. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 16; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 59.
  100. ↑ 100,0 100,1 Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 58; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 75.
  101. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 59; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 58
  102. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 59; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 58.
  103. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 56.
  104. ↑ Lactantius, DMP 8.4; Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 16.
  105. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 16.
  106. ↑ Panegyrici Latini 7(6)15.16; Lactantius DMP 20.4; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 340; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 152, 336.
  107. ↑ Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 340.
  108. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 25–27; Williams (1997): Diocletian and the Roman Recovery, s. 191.
  109. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 25–27; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 341–42.
  110. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 27; Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 152.
  111. ↑ Southern (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine, s. 152.
  112. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 27–28; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 78–79.
  113. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 30–32.
  114. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 30–31; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 86–87; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 348–49.
  115. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 31; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 87–88
  116. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 32; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 89, 93.
  117. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 32–34; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 90–91; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 349–350
  118. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 32.
  119. ↑ Cary & Scullard (1974): A History of Rome, s. 522
  120. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 34–35; Elliott (1996): The Christianity of Constantine the Great, s. 43; Lenski (2006): «The Reign of Constantine», s. 65–66; Odahl (2004): Constantine and the Christian Empire, s. 93; Pohlsander, Emperor Constantine, 17; Potter (2005): The Roman Empire at Bay, s. 352.
  121. ↑ Elliott (1996): The Christianity of Constantine the Great, s. 43; Lenski (2006): «The Reign of Constantine», s. 68
  122. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 34; Elliott (1996): The Christianity of Constantine the Great, s. 45; Lenski (2006): «The Reign of Constantine», s. 68.
  123. ↑ Lactantius, DMP 30.1; Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 40–41, 305.
  124. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 41; Lenski (2006): «The Reign of Constantine», s. 68.
  125. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 42–44.
  126. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 47; Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 35.
  127. ↑ Barnes (1981): Constantine and Eusebius, s. 47.
  128. ↑ Barnes (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine, s. 265–266.

Litteratur[endre | endre wikiteksten]

  • Barnes, Timothy D. (1981): Constantine and Eusebius. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-16531-1
  • Barnes, Timothy D. (1982): The New Empire of Diocletian and Constantine. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 0-7837-2221-4
  • Bowman, Alan K. (2005): «Diocletian and the First Tetrarchy» i: The Cambridge Ancient History, Volume XII: The Crisis of Empire, red. Alan Bowman, Averil Cameron, & Peter Garnsey, 67–89. Cambridge University Press. ISBN 0-521-30199-8
  • Cary, M. & Scullard, H.H. (1974): A History of Rome. MacMillan Press. ISBN 0-333-27830-5
  • Corcoran, Simon (1996): The Empire of the Tetrarchs: Imperial Pronouncements and Government, AD 284–324. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-815304-X
  • Corcoran, Simon (2006): «Before Constantine» i: The Cambridge Companion to the Age of Constantine, red. Noel Lenski, 35–58. New York: Cambridge University Press. Hardcover ISBN 0-521-81838-9 Paperback ISBN 0-521-52157-2
  • DiMaio, Jr., Michael (1996a): «Constantius I Chlorus (305–306 A.D.)» i:De Imperatoribus Romanis
  • DiMaio, Jr., Michael (1996b): «Galerius (305–311 A.D.)» i: De Imperatoribus Romanis
  • DiMaio, Jr., Michael (1997a): «Maximianus Herculius (286–305 A.D)» i: De Imperatoribus Romanis
  • DiMaio, Jr., Michael (1997b): «Maxentius (306–312 A.D.)» i: De Imperatoribus Romanis
  • Elliott, T. G. (1996):The Christianity of Constantine the Great. Scranton, PA: University of Scranton Press. ISBN 0-940866-59-5
  • Lenski, Noel (2006): «The Reign of Constantine» i: The Cambridge Companion to the Age of Constantine, red. Noel Lenski, 59–90. New York: Cambridge University Press. Hardcover ISBN 0-521-81838-9 Paperback ISBN 0-521-52157-2
  • Liebeschuetz, J. H. W. G. (1979): Continuity and Change in Roman Religion. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-814822-4.
  • Mackay, Christopher S. (1999): «Lactantius and the Succession to Diocletian» i: Classical Philology 94:2: 198–209.
  • Mathisen, Ralph W. (1997): «Diocletian (284–305 A.D.)» i: De Imperatoribus Romanis
  • Nixon, C.E.V. & Rodgers, Barbara Saylor (1994): In Praise of Later Roman Emperors: The Panegyrici Latini. Berkeley: University of California Press. ISBN 0-520-08326-1
  • Odahl, Charles Matson (2004): Constantine and the Christian Empire. New York: Routledge. Hardcover ISBN 0-415-17485-6 Paperback ISBN 0-415-38655-1
  • Pohlsander, Hans (2004a): The Emperor Constantine. London & New York: Routledge. Hardcover ISBN 0-415-31937-4 Paperback ISBN 0-415-31938-2
  • Pohlsander, Hans (2004b): «Constantine I (306 – 337 A.D.)» i: De Imperatoribus Romanis
  • Potter, David S. (2005): The Roman Empire at Bay: AD 180–395. New York: Routledge. Hardcover ISBN 0-415-10057-7 Paperback ISBN 0-415-10058-5
  • Rees, Roger (2002): Layers of Loyalty in Latin Panegyric: AD 289–307. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-924918-0
  • Rees, Roger (2004): Diocletian and the Tetrarchy. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 0-7486-1661-6
  • Southern, Patricia (2001): The Roman Empire from Severus to Constantine. New York: Routledge. ISBN 0-415-23944-3
  • Williams, Stephen (1997): Diocletian and the Roman Recovery. New York: Routledge. ISBN 0-415-91827-8
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Maximianus_av_Romarriket&oldid=3273132»