McDonnell Douglas DC-9

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Hopp til navigering Hopp til søk
Müllemmer.pngFøreslått sletta: Denne artikkelen er føreslått sletta. Du kan diskutera dette på diskusjonssida.
McDonnell Douglas DC-9
Informasjon
Spesifikasjonar
    Airplane silhouette.svg    
DC-9

McDonnell Douglas DC-9 er eit tomotors McDonnell Douglas DC-9 produsert av Douglas, seinare McDonnell Douglas og no Boeing. Flytypen vart fyrst produsert i 1965 og seinare i modifiserte versjonar med andre namn. DC-9-familien var i produksjon hos Boeing til 2006, då dei avvikla flytypen med derivat etter 41 år i produksjon.

Flyets historie[endre | endre wikiteksten]

Douglas byrja å utvikla DC-9 i april 1963, for å laga eit kortdistanse alternativ til den større firemotors DC-8. I motsetnad til den konkurrerande og noko større Boeing 727, som brukte mange 707-delar som mogleg, var DC-9 ein heilt ny design med to bakmonterte Pratt & Whitney JT8D-turbojet motorar, små effektive vingar og eit T-forma haleror. I dei fleste konfigurasjonane har DC-9-familien rekkjer med 5 seter på ein klasse i staden for den meir vanlege klassedelte 6-raders rekkjer.

Prototypen av flyet flaug i februar 1965 og gjekk inn i teneste hos Delta Air Lines i desember seinare same året. Flyet vart ein umiddelbar kommersiell suksess og 976 fly vart produsert av Douglas, som slo seg saman med McDonnell i 1967. I 1980 kom modellen DC-9-80, (MD-80-serien), som var ein forlenga versjon av DC-9-50 med ein høgare maksimal take-off vekt og høve til å bera meir drivstoff. MD-80 vart så seinare utvikla til MD-90-serien. MD-90 har IAE V2500 motorar og glascockpit. Den siste varianten av serien var MD-95, som vart marknadsført som Boeing 717-200 etter at Boeing kjøpte opp McDonnell Douglas i 1997.

DC-9-familien er ein av dei mest stabile, lengstvarende flyene som enno er i teneste. Ryktet om pålitelighet og effektivitet bidrog til sterke salstal til langt inn i 1990-åra. Med eit totalt sal på over 2 400 fly er DC-9-familien ein av dei mest suksessfulle passasjerflya som har vorte produsert, og er på tredjeplass over mengd selde, etter Boeing 737 (over 6 000) og Airbus A320 (over 3 700).

DC-9-serien[endre | endre wikiteksten]

  • DC-9-10 er den tidlegaste og minste modellen. Den var 27 m lang og hadde ei maksimal vekt på 41 tonn. Drivkrafta kom frå to Pratt & Whitney JT8D-5 på 54,5 kN kraft kvar. 137 fly vart bygd.
  • DC-9-15 og DC-9-20 hadde mindre forbetringar frå 9-10-modellen. 9-15 hadde større drivstoffkapasitet og større vekt, medan 9-20 hadde kraftigare motorar og forbetra vingar frå 9-30 for høgare ytingar. Berre ei mindre mengd fly frå kvar type vart bygd. DC-9-21 var ein spesialbestilling frå SAS, som trong eit fly som takla å landa på kalde destinasjonar.
  • DC-9-30 var den meste populære modellen med tilsaman 662 produserte fly. 9-30 gjekk inn i teneste i februar 1967 med eit flyskrog som var 4,5 m lengre og vengespennet var auka med ein meter. Detta gjorde at flytypen fekk gode ytingar på korte rullebaner. Den normale take off-vekta vart auka til 50 000 kg og motorane vart kraftigare med Pratt & Whitney JT8D-11 (69 kN). Omkring 380 av 9-30 var enno i teneste i 2002. Mange av desse vart teken over av det amerikanske luftforsvaret og brukt som ambulansefly, C-9A Nightingale, og fraktefly C-9B Skytrain II. Fleire av dei militære C-9B hadde ein høgare take off-vekt på rundt 52 000 kg og vart utstyrt med defensive varslingssystem og ekstra drivstofftankar plassert i det nedre lasterommet for å auka rekkjevidda til 4 200 km, noko som var naudsynt ved transatlantiske oppdrag. VC-9C er eit militært transportfly berekna for VIP-transport. Hos SAS gjekk DC9-33 som fraktfly i to eksemplar.
USAF C-9A Nightingale
Alitalia MD-82. På motordeksla står det «Supar 80»
MD-83 9A-CDC frå Dubrovnik Airline.
  • DC-9-40 var ytterlegare strekt og vart levert til SAS som fyrste kunde i mars 1968. Det hadde eit skrog som var to meter lenger og kunne ta opptil 125 passasjerar. 9-40 var utstyrt med fleire variasjonar av Pratt & Whitney-motorar mellom 64,5 og 71 kN. 71 fly vart produsert. Hos SAS var til saman 60 DC9 i drift frå 1968 til 2002.
  • DC-9-50 var den største modellen av serien, som var strekt endå 2,5 m lengjer enn 9-40 og kunne ta opptil 139 passasjerar. Det vart sett inn i teneste i august 1975 og hadde eit forbetra interiør og dessutan stillegående motorar i Pratt & Whitney JT8D-15 og JT8D-17, i 70 kN-klassa. McDonnell Douglas produserte 96 fly. Største operatør av DC9 var Northwest Airlines med 195 fly.

MD-80-serien[endre | endre wikiteksten]

Serien, kjent som MD-80 eller Supar 80, var dei neste medlemmane av DC-9-familien. Disse vart kalla MD-81/82/83/88 og den forkorta MD-87. Flytypen skulle eigenleg kallast DC-9-80 og vart marknadsført som DC-9 80. Detta vart endra før produksjonen starta til MD-80 for å markera at samanslåinga mellom McDonnell Douglas og Douglas hadde eit nytt passasjerfly for 1980-talet. MD-80-versjonane var oppgradert i cockpit, styresystemet og aerodynamikken og dessutan større, kraftigare, meir drivstofføkonomisk og stillare motorar i Pratt & Whitney JT8D-200-serien. DC-9-80 serien har òg eit lengre flyskrog enn sina eldre motpartar, i tillegg til auka rekkjevidd. SAS kjøpte 76 fly av denne modellen og nytta dem fram til 2013. Største operatør var American Airlines med til saman rundt 390 maskiner. Produksjonen av MD-80 enda i 1999.

MD-90-serien[endre | endre wikiteksten]

MD-90 vart introdusert i 1993 og var ein oppdatert versjon av MD-88. Det var 1,4 m lengjer og hadde ein moderne glascockpit og kraftigare og meir stillegående motorar. Produksjonen av MD-90 enda i 2001, og det siste flyet vart produsert under lisens i Kina. SAS flaug 10 stykke av denne typen.

Den forkorta MD-95 vart utvikla etter ynskje om å erstatta dei tidlege DC-9-modellane, som då hadde vorte 30 år gamle. Med ein ordre frå ValuJet byrja McDonnell Douglas på prosjektet. Den påfølgjande kollapsen av ValuJet og samanslåinga mellom McDonnell Douglas og Boeing i 1997 gjorde at prosjektet vart lagt på is. Til trass for dystre utsikter tok Boeing opp prosjektet igjen og ga MD-95-programmet namnet Boeing 717. Dette flyet gjekk inn i teneste i september 1999 med AirTran Airways. Flyet er 1,45 m lengjer enn DC-9-30 og har den same cockpiten og interiøret som MD-90, men har nye Rolls-Royce BR715-motorar. Produksjonen av Boeing 717 vart avslutta i mai 2006. Detta vart slutten for sivile Douglas-designa fly i produksjon.

SAS MD-87 i Zürich
Iberia Airlines MD-88 til landing på Heathrow
Cebu Pacific DC-9-30

Ulukker[endre | endre wikiteksten]

Denne lista er ikkje komplett
  • Dana Air Flight 997 - MD83 som styrta 3. juni 2012 i Lagos
  • Air Algérie Flight 5017 - MD-83 som styrta 24. juli 2014 i Mali
  • Gottröraolukka - MD-81 som styrta 27. desember 1991 nord for Arlanda Sverige

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]

Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=McDonnell_Douglas_DC-9&oldid=3149512»