Menstruasjonsbind

Menstruasjonsbind, mensbind, damebind, sanitetsbind eller berre bind er vatterte stoffbind som skal suga opp blod og utflod, særleg under menstruasjon. Moderne menstruasjonsbind er eingongsbind som blir lagt i trusa og blir kasta etter bruk. Det er også mogleg å bruka vaskbare bind som kan brukast fleire gonger.

Menstruasjonsbind kan òg brukast ved andre tilstandar, til dømes hos kvinner som nyleg har fødd eller pasientar med utflod eller blødningar.

Dei fleste produsentane av eingongsbind tilbyr følgjande typar: normal, normal med vingar, lang, lang med vingar og nattbind. Ein kan òg velja mellom ultra- eller maxibind. Miljø- og ressursvennlege tøybind som kan vaskast og brukast om igjen, kan kjøpast ferdig eller syast sjølv.

Andre former for menstruasjonsvern er tampong, ein absorberande bomullshylse som blir ført inn i skjeden, mensbeger/menskopp, ein mjuk kopp som blir boren i skjeden og blir tømd jamleg, eller mensundertøy, underbukser med innsydd bind som kan brukast fleire gonger.

Historie[endre | endre wikiteksten]

Fram til 1940-talet strikka, hekla eller sydde dei fleste kvinnene i Noreg sine eigne mensbind.^[1]^[2] Dette var klutar og stofflappar som dei måtte vaska. Det blei òg brukt andre, improviserte og billege løysingar for å samla opp blodet.

Dei fyrste fabrikkproduserte damebinda kom like før 1900. I 1920 lanserte det amerikanske selskapet Kimberly-Clark produktet «Kotex», det fyrste mensbindet ein kunne kasta etter bruk. Materialet i eingongsbindet var laga av papirmasse, hadde fire gongar betre sugeevne enn bomull, og var høvesvis billeg. Det blei opphavleg utvikla til bruk i bandasjemateriell for såra soldatar under første verdskrigen, men materialet skifta bruksområde då produsenten ville utnytta produksjonskapasiteten etter freden hausten 1918.^[3] Kimberly-Clark følgde opp med «Kleenex», eingongslommetørklede i papir, i 1924.

Tysk variant av heimelaga bind, 1911
Belte for «månadsbind», 1911.
Tidleg annonse for «Kotex», verdas fyrste eingongsbind, laga av papirmasse og lansert av Kimberly-Clark i 1920.

Ein byrja laga moderne menstruasjonsbind i Noreg etter andre verdskrigen. Rimelege og effektive eingongsbind blei vanlege i løpet av 1950- og 1960-åra.

I Noreg gjekk bindproduksjon mellom anna ved bedrifta A/S SABA i Tønsberg.^[4] I 1954 utvikla SABA «Saba de-Luxe – bindet med bomull» som var dyrt, men skulle vera betre enn det til konkurrentane.^[4]^[5] Nyvinningane førte til auka sal frå denne produsenten, som selde 400 000 10-pakninger i 1954 og ca. 4,5 millionar 10-pakninger i 1960.^[4]

Tidlege eingongsbind blei brukt saman med eit diskret hoftebelte eller festa med nåler eller spenner. Sidan kom mellom anna «Saba Self Sit», bind som ikkje skulle knytast fast, men i staden hadde eit lag skumgummi for å halda seg på plass i tettsitjande underbukser.^[6] Nyare typar brukte dobbeltsidig teip.

Fram til 1960-åra var menstruasjon nokså tabubelagt som det var upassande å snakka offentleg om. På 1950-talet blei ikkje menstruasjonsprodukt stilde ut i butikkar, men selt diskret under disken. Nokre hadde òg vara i gråpapir.^[2] Fram til rundt 1960 blei mensvern stort sett selt på apotek og i damekonfeksjonsforretningar, men etterkvart blei dei vanlege i norske daglegvarebutikkar.^[2]