Hopp til innhald

Nothofagus

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Nothofagus
Utbreiing
Utbreiinga av Nothofagus
Utbreiinga av Nothofagus
Systematikk
Rike: Planteriket Plantae
Rekkje: Karplantar Tracheophytes
Underrekkje: Frøplantar Spermatophytes
Orden: Bøkeordenen Fagales
Familie: Nothofagaceae
Slekt: Nothofagus
Blume, 1850

Sørbøkslekta (Nothofagus) er ei planteslekt som omfattar 43 artar[1] av tre og buskar som stammar frå den sørlege halvkula i sørlege Sør-Amerika (Chile, Argentina) og austlege og søraustlege Australia, New Zealand, Ny-Guinea og Ny-Caledonia. Arten er økologisk dominerande i mange tempererte skogar i desse regionane.[2] Nokre arter skal vera naturaliserte i Tyskland og Storbritannia.[3] Det finst rike fossilfunn av blad, fruktbeger og pollen, med fossil frå sistedelen av krittida av funne i Australia, New Zealand, Antarktis og Sør-Amerika.[4]

Skildring

[endre | endre wikiteksten]

Trea kan vera eviggrøne eller lauvfellande med takkete eller heile blad. Frukta er ei lita, flatvoren eller trekanta nøtt som sit i klasar på ei til sju nøtter.

Formeiring

[endre | endre wikiteksten]

Mange individuelle tre i slekta er særs gamle. På eit tidspunkt trudde ein at nokre av populasjonane ikkje kunne formeira seg i noverande tilstandar anna enn ved rotskot (kloning), som restar av skogar frå ei kaldare tid. Ein har seinare funne at kjønna formeiring framleis er mogleg.[5]

Taksonomi

[endre | endre wikiteksten]

Slekta Nothofagus blei fyrst formelt skildra i 1850 av Carl Ludwig Blume, som gav utskildringa i boka Museum botanicum Lugduno-Batavum, sive, Stirpium exoticarum novarum vel minus cognitarum ex vivis aut siccis brevis expositio et descriptio.[6][7] Nothofagus tyder ‘falsk bøk’, som Blume nytta for å visa til at Nothofagus-artane var ulike bøkeslekta frå Den nordlege halvkula.[8]

Artar

[endre | endre wikiteksten]

Følgjande liste over artar, hybridar og varietetar følgjer Plants of the World Online frå april 2023:

  • Nothofagus aequilateralis (Baum.-Bod.) Steenis (Ny-Caledonia)
  • Nothofagus alessandrii Espinosa (Sentrale Chile)
  • Nothofagus alpina (Poepp. & Endl.) Oerst. (Sør-Argentina, sentrale Chile, sørlege Chile)
  • Nothofagus antarctica (G.Forst.) Oerst. (Sør-Argentina, sentrale Chile, sørlege Chile)
  • Nothofagus balansae (Baill.) Steenis (Ny-Caledonia)
  • Nothofagus baumanniae (Baum.-Bod.) Steenis (Ny-Caledonia)
  • Nothofagus betuloides (Mirb.) Oerst. (Sør-Argentina, sørlege Chile)
  • Nothofagus brassii Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus carrii Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus cliffortioides (Hook.f.) Oerst. (nordlege New Zealand, sørlege New Zealand)
  • Nothofagus codonandra (Hook.f.) Oerst. (Ny-Caledonia)
  • Nothofagus crenata Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus cunninghamii (Hook.f.) Oerst. (Tasmania, Victoria)
  • Nothofagus discoidea (Baum.-Bod.) Steenis (Ny-Caledonia)
  • Nothofagus dombeyi (Mirb.) Oerst. (Sør-Argentina, sentrale Chile, sørlege Chile)
  • Nothofagus flaviramea Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus fusca (Hook.f.) Oerst. (nordlege New Zealand, sørlege New Zealand)
  • Nothofagus glauca (Phil.) Krasser (sentrale Chile)
  • Nothofagus grandis Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus gunnii (Hook.f.) Oerst. (Tasmania)
  • Nothofagus macrocarpa (A.DC.) F.M.Vázquez & R.A.Rodr. (sentrale Chile)
  • Nothofagus menziesii (Hook.f.) Oerst. (nordlege New Zealand, sørlege New Zealand)
  • Nothofagus moorei (F.Muell.) Krasser (New South Wales, Queensland)
  • Nothofagus nitida (Phil.) Krasser (Sør-Chile)
  • Nothofagus nuda Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus obliqua (Mirb.) Oerst. (Sør-Argentina, sentrale Chile, sørlege Chile)
  • Nothofagus perryi Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus pseudoresinosa Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus pullei Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus pumilio (Poepp. & Endl.) Krasser (Sør-Argentina, sentrale Chile, sørlege Chile)
  • Nothofagus resinosa Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus rubra Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus rutila Ravenna (Sentrale Chile)
  • Nothofagus solandri (Hook.f.) Oerst. (nordlege New Zealand, sørlege New Zealand)
  • Nothofagus starkenborghiorum Steenis (Bismarckøyane, Ny-Guinea)
  • Nothofagus stylosa Steenis (Ny-Guinea)
  • Nothofagus truncata (Colenso) Cockayne (nordlege New Zealand, sørlege New Zealand)
  • Nothofagus womersleyi Steenis (New Guinea)
  • Nothofagus × apiculata (Colenso) Cockayne (nordlege New Zealand, sørlege New Zealand)
  • Nothofagus × blairii Kirk (nordlege New Zealand, sørlege New Zealand)
  • Nothofagus × dodecaphleps Mike L.Grant & E.J.Clement (kunstig hybrid)
  • Nothofagus × eugenananus Gilland. (kunstig hybrid)
  • Nothofagus × leoni Espinosa (sentrale Chile)
  • Nothofagus × solfusca Allan (nordlege New Zealand)

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ Christenhusz, M. J. M.; Byng, J. W. (2016). «The number of known plants species in the world and its annual increase». Phytotaxa 261 (3): 201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1. 
  2. ↑ Veblen, Thomas; Hill, Robert; Read, Jennifer (1996). Ecology and Biogeography of Nothofagus Forests. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-06423-0. 
  3. ↑ Kew World Checklist of Selected Plant Families
  4. ↑ Hill, Robert (2001). «Biogeography, evolution and palaeoecology of Nothofagus (Nothofagaceae): The contribution of the fossil record». Australian Journal of Botany 49 (3): 321. doi:10.1071/BT00026. 
  5. ↑ «Abstracts on Global Climate Change». Arkivert frå originalen 7. januar 2008. 
  6. ↑ «Nothofagus». Henta 21 April 2020. 
  7. ↑ Blume, Carl Ludwig (1850). Museum botanicum Lugduno-Batavum, sive, Stirpium exoticarum novarum vel minus cognitarum ex vivis aut siccis brevis expositio et descriptio. s. 306–307. Henta 22 April 2020. 
  8. ↑ Ryan, John Charles (25. juli 2021). «"Solitary in Your Rainy Kingdom:" Postcolonial Poetic Narratives of the Southern Beech». Revista Interdisciplinar de Literatura e Ecocrítica (på engelsk) 7 (1): 5–28. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Nothofagus&oldid=3589298»