Panjabiar
Panjabiar eller panjabiarar (panjabi پنجابی, ਪੰਜਾਬੀ), er ei folkegruppe knytt til Panjab-regionen i Søraust-Asia og til det indoariske språket panjabi.[1]
Panjabiar høyrer hovudsakleg til tre ulike religionssamfunn[2] - hinduismen, islam og sikhismen. Sistnemnde religion stammar frå Panjab, og dei fleste sikhar er panjabiar.
Det finst rundt 121 millionar panjabiar i verda (her rekna som panjabitalande folk}.[3] Rundt 90 millionar av dei bur i Pakistan.[4] Rundt 29 millionar bur i India.[5] Det finst større minoritetar i Canada (430 705[6]), Storbritannia (296 381[7][8]), USA (250 000[9]) og Australia (71 228[10]). I Noreg bur det rundt 24 000 panjabiar.[11]
Ideen om ein felles panjabisk identitet for dei ulike klanane, stammane og kastene i Panjab voks fram frå byrjinga av 1700-talet. Før dette hadde ikkje innbyggjarane i Panjab hatt ein felles identitet, sjølv om dei delte språklege og kulturelle uttrykk.[12][13][14]
Nokre kjende panjabiar[endre | endre wikiteksten]
- Dei ti sikh-guruane
- Mulk Raj Anand, indisk forfattar
- Kalpana Chawla, USA-amerikansk astronaut
- Priyanka Chopra, indisk filmskodespelar
- Nusrat Fateh Ali Khan, pakistansk songar
- Nikki Haley, USA-amerikansk politikar
- Raj Kapoor, indisk filmskodespelar og -produsent
- Imran Khan, pakistansk cricketspelar og politikar
- Har Gobind Khorana, indisk-amerikansk biokjemikar og nobelprisvinnar
- Amrita Pritam, indisk diktar
- Abdus Salam, pakistansk fysikar og nobelprisvinnar
- Vikram Seth, indisk forfattar
- Nawaz Sharif, statsminister i Pakistan
- Rakesh Sharma, indisk flygar, første indar i verdsrommet
- Amrita Sher-Gil, indisk målar
- Manmohan Singh, statsminister i India
- Manil Suri, indisk forfattar
- Romila Thapar, indisk historikar
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Concise Encyclopedia of Languages of the World. Elsevier. 2010. s. 522–523. ISBN 978-0-08-087775-4.
- ↑ «panjabi» (14. februar 2009) i Store norske leksikon, snl.no.
- ↑ Lahnda/Western Punjabi 90,512,900 Pakistan and other countries (2014). Eastern: 28,200,000 India (2001), other countries: 1,314,770. Ethnologue 19.
- ↑ 90,512,900 Pakistan – Languages | Ethnologue;Ethnic Groups – The World Factbook — Central Intelligence Agency Arkivert 2018-11-16 ved Wayback Machine.
- ↑ 29,102,477, «Census of India: Comparative speaker's strength of Scheduled Languages-1971, 1981, 1991 and 2001». Henta 13 December 2016.
- ↑ «Census Profile». 6 May 2015.
- ↑ «Census 2011: the language data visualised». Henta 5 August 2016.
- ↑ arkivkopi (PDF), arkivert frå originalen (PDF) 15. februar 2020, henta 27. mai 2017
- ↑ http://www.census.gov/compendia/statab/cats/population/ancestry_language_spoken_at_home.html
- ↑ http://mcnair.com.au/wp-content/uploads/McNair-Ingenuity-Research-In-Language-Media-Consumption-Infographic.pdf
- ↑ Strazny, Philipp (1 February 2013). «Encyclopedia of Linguistics». Routledge – via Google Books.
- ↑ Malhotra, edited by Anshu; Mir, Farina (2012). Punjab reconsidered : history, culture, and practice. New Delhi: Oxford University Press. ISBN 9780198078012. Arkivert frå originalen 7. mars 2016. Henta 27. mai 2017.
- ↑ Ayers, Alyssa (2008). «Language, the Nation, and Symbolic Capital: The Case of Punjab» (PDF). Journal of Asian Studies 67 (3): 917–46. doi:10.1017/s0021911808001204.
- ↑ Thandi, edited and introduced by Pritam Singh and Shinder S. (1996). Globalisation and the region : explorations in Punjabi identity. Coventry, United Kingdom: Association for Punjab Studies (UK). ISBN 1874699054.
- Denne artikkelen bygger på «Punjabis» frå Wikipedia på engelsk, den 27. mai 2017.