Piltdownmennesket

Rekonstruksjon av skallen til piltdownmennesket

Portrett frå 1915 malt av John Cooke. Bak, frå venstre: F.O. Barlow, G. Elliot Smith, Charles Dawson, Arthur Smith Woodward. Føre: A.S. Underwood, Arthur Keith, W.P. Pycraft og Ray Lankester.

Piltdownmennesket eller piltdownmannen er ei vidkjend forfalsking som består av delar av ein skalle og underkjeve. Desse skal ha vorte funnen i eit grustak nær Piltdown ved Uckfield i East Sussex i 1912. Mange av ekspertane på den tida trudde at fragmenta var dei fossiliserte leivningane av ein til då ukjend form for tidleg menneske. Det vitskaplege namnet Eoanthropus dawsoni («Dawsons daggry-mann», etter samlaren/arkeologen Charles Dawson) vart gjeve til spesimenet.

Tydinga av funnet var omstridd fram til forfalskninga vart offisielt avsløra i 1953. Kjevebeinet viste seg å tilhøyra ein orangutang og var sett saman med nokre sjimpanse-tenner og skallen til eit fullt utvikla moderne menneske.

Piltdown-forfalskninga er ein av dei mest kjende arkeologiske forfalskingane i historia. Ho har vore framståande av to grunnar: merksemda som har vorte gjeve temaet menneskeleg evolusjon og den lange tida som gjekk (meir enn 40 år) før forfalskningen vart offisielt og endeleg avsløra.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Piltdownmennesket» frå Wikipedia på bokmål, den 3. juni 2020.

• «Vil oppklare hundre år gammelt forskerjuks», fra NRK 16. desember 2012
• «Mannen som lurte verden», fra NRK 14. august 2016

Bakgrunnsstoff

Om Piltdown-mennesket før forskingsjukset vart avsløra

• Om «Missing link» i Salmonsens konversationsleksikon (1924)
• Om Eoanthropus Dawsoni i artikkelen «Människan» i Nordisk familjebok (1925)