Polaritet i statsvitskap
Polaritet er eit omgrep i internasjonal politikk som vert nytta for å forklåra maktfordelinga mellom land innanfor eit internasjonalt system. Ein pol i denne samanhengen vert rekna som eit politisk område, fyrst og fremst statar, som har innverknad på andre statar ved hjelp av økonomisk, militær og politisk makt. Polaritet tek ei konkret form via ulike globale institusjonar, til dømes: Verdsbanken, IMF, SN eller fleirstatlege militære samarbeid som NATO eller Warszawapakta.
Det finst tre ulike tilstandar ein kan nytta for å seia noko om korleis det internasjonale samfunnet vert styrt:[1][2]
- Unipolar, ein verdensorden med éin enkelt, overveldande dominerande stat. T.d. USA på 1990-talet.
- Bipolar, ein verdensorden der to statar deler nesten all makt mellom seg. T.d. USA og Sovjetsamveldet under den kalde krigen.
- Multipolar, ein verdensorden der makta er jamt balansert mellom ulike uavhengige statar og politiske område, det vil seia mellom fleire stormakter. Det er konsensus om at verdsordenen for tida skiftar frå unipolar til multipolar.[3]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Paul Horness. «Understanding Paradigms and Polarity in International Relations».
- ↑ Wallerstein, Immanuel (2010). «NORTHEAST ASIA IN THE MULTIPOLAR WORLD-SYSTEM». Asian Perspective 34 (4): 191–205. ISSN 0258-9184. Henta 20. april 2022.
- ↑ «Ny forsvarskommisjon. Viktigere enn noen gang.», www.nof.no, henta 26. januar 2023
- Denne artikkelen bygger på «Polaritet (politik)» frå Wikipedia på svensk, den 26. januar 2023.