President i Pakistan
Presidenten av Pakistan er statsoverhovud for den islamske republikken Pakistan. Ifølgje den pakistanske grunnlova har presidenten makt til å oppløysa nasjonalforsamliga og lysa ut nyval.[a][1] Denne makta er fleire gonger blitt omformulert i ulike grunnlovstillegg etter fleire militærkupp og utbyttingar av regjeringar.
Det 18. grunnlovstillegget frå 2010 endra styreforma i Pakistan tilbake frå eit halv-presidentielt system til ein parlamentarisk demokratisk republikk. Under dette systemet har presidenten avgrensa makt til å styra, og utfører mest seremonielle oppgåver medan statsministeren har det meste av den politiske makta.[2]
Presidenten blir vald av eit valkollegium frå senatet, nasjonalforsamlinga og provinsforsamlingane.[3] Han kan sitja i stillinga i in periode på fem år. Dersom presidentperioden blir avkorta eller presidenten er borte, tek formannen for senatet mellombels over embetet.[3]
Presidentembetet blei innstifta i 1956.[4] Det blei danna då Pakistan blei utropt til republikk gjennom ei ny grunnlov. Iskander Mirza blei den første presidenten i landet.[5][6] Landet har til saman hatt tretten presidentar (2019), med to mellombels presidentar i kortare periodar i tillegg. Ein av desse, Wasim Sajjad, var mellombels president i to periodar, ein i 1993 og ein i 1997–98.[7]
Sekst presidentar har vore medlm av eit politisk parti, fire av dei i Pakistan Peoples Party (PPP). Den første presidenten var ein pensjonert offiser, fire andre var offiserar i teneste og tre av desse tok makta gjennom militærkupp – Ayub Khan i 1958, Muhammad Zia-ul-Haq i 1977 og Pervez Musharraf i 1999.[4][8] President Zia døydde i embetet då flyet hans forulykka medan han vende tilbake frå Bahawalpur til Islamabad denn 17. august 1988.[9][10] Khan, med sine to presidentperiodar, har vore lengst i embetet med rundt ti år og fem månadar.[n 1][11]
Den noverande presidenten i Pakistan er Arif Alvi frå Pakistan Tehreek e Insaf.[12]
Fargar
[endre | endre wikiteksten]Partinamn | |
---|---|
Republican Party | |
Muslim League (C) | |
Den pakistanske hæren | |
Sjølvstendig | |
Muslim League (Q) | |
Peoples Party | |
Muslim League (N) | |
Pakistan Tehreek-e-Insaf |
Presidentar
[endre | endre wikiteksten]No. | Bilde | Namn (fødd–død) |
Byrja i embetet[4] | Forlét embetet[4] | Val | Parti | Merknad[4] | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Iskander Mirza[6][13] (1899–1969) |
23. mars 1956 | 27. oktober 1958 | — | Republican Party | Mirza var den siste generalguvernøren av Pakistan og blei den første presidenten etter grunnloven av 1956, som gjorde landet til ein republikk.[3] Han blei avsett i eit militærkupp av general Ayub Khan, som Mirza hadde utnemnd til Chief Martial Law Administrator i 1957.[11] | ||
2 | Ayub Khan[11] (1907–1974) |
27. oktober 1958 | 8. juni 1962[n 2] | — | — | Ayub tok kontroll over ladet ved eit statskupp i 1958. Han leia Pakistan inn i ein krig mot India i 1965.[15] I 1969 gjekk Ayub av etter press frå opposisjon, og overlét makta til general Yahya Khan.[10] | ||
8. juni 1962 | 31. mars 1969 | 2. januar 1965[n 2] | Pakistan Muslim League (C) | |||||
3 | Yahya Khan[16] (1917–1980) |
31. mars 1969 | 20. desember 1971 | — | — | Yahya fekk embetet etter at Ayub Khan trekte seg i 1969. Han trekte seg etter at Pakistan blei nedkjempa i Den bangladeshiske frigjeringskrigen i 1971.[10] | ||
4 | Zulfikar Ali Bhutto[17] (1928–1979) |
20. desember 1971 | 13. august 1973 | 20. desember 1971 | Pakistan Peoples Party | Bhutto trekte seg som president for å bli statsminister etter innføringa av grunnloven frå 1973, som gav landet eit parlamentarisk politisk system.[10][18] | ||
5 | Fazal Ilahi Chaudhry[19] (1904–1982) |
14. august 1973 | 16. september 1978 | 14. august 1973 | Pakistan Peoples Party | Chaudhry var ein konstitusonell president, der statsmiinister Zulfikar Ali Bhutto hadde den politiske makta. Chaudhry trekte seg i 1978 og overlét embetet til general Zia.[13] | ||
6 | Muhammad Zia-ul-Haq[9] (1924–1988) |
16. september 1978 | 17. august 1988 | — | — | Zia tok de facto kontroll over landet gjennom eit statskupp i 1977. Han hadde tittelen Chief Martial Law Administrator til 1979. Zia-ul-Haq blei drepen i ei flyulkke i 1988. Han er den einaste pakistanske presidenten som har døydd i embetet.[13][20] | ||
7 | Ghulam Ishaq Khan[21] (1915–2006) |
17. august 1988 | 18. juli 1993 | 13. desember 1988 | Sjølvstendig | Khan blei president etter at Zia døydde i 1988. Han prøvde å avsetja regjeringa til Nawaz Sharif i 1993, men høgsteretten la ned veto mot avgjerda. Til slutt gjekk Khan av i lag med Sharif, i ein avtale hæren forhandla fram.[22] | ||
8 | Farooq Leghari[23] (1940–2010) |
14. november 1993 | 2. desember 1997 | 14. november 1993 | Pakistan Peoples Party | Leghari blei vald til president i 1993 etter at Ghulam Ishaq Khan tekte seg. Leghari var i koflikt med statsminister Nawaz Sharif, og trekte seg til slutt etter påtrykk frå dei konservatives og hæren.[24] | ||
9 | Muhammad Rafiq Tarar[25] (1929–) |
1. januar 1998 | 20. juni 2001 | 31. desember 1997 | Pakistan Muslim League (N) | Tarar var konstitusjonell president, medan statsminister Nawaz Sharif hadde den politiske makta. Tarar trekte seg i 2001.[26] | ||
10 | Pervez Musharraf[26] (1943–2023) |
20. juni 2001 | 6. oktober 2007 | 1. januar 2004[n 3] | — | Musharraf tok de facto kontroll over landet gjennom eit kupp i 1999. Han hadde tittelen Chief Martial Law Administrator til 2002.[26][28] Musharraf trekte seg som president i 2008 for å unngå å stillast for riksrett.[29] | ||
6. oktober 2007 | 18. august 2008 | 6. oktober 2007 | Pakistan Muslim League (Q) | |||||
11 | Asif Ali Zardari[30] (1955– ) |
9. september 2008 | 9. september 2013 | 6. september 2008 | Pakistan Peoples Party | Zardari blei vald etter at Musharraf trekte seg i 2008. Det 18. grunnlovstillegget frå¨2010 reduserte den vide presidentmakta til ei seremoniell rolle.[31] | ||
12 | Mamnoon Hussain[32] (1940–2021) |
9. september 2013 | 9. september 2018 | 30. juli 2013 | Pakistan Muslim League (N) | Hussain blei vald til den 12. presidenten av Pakistan med ein god majoritet, og byrja i embetet den 9. september 2013.[33][34] | ||
13 | Arif Alvi[35] (1949– ) |
9. september 2018 | 4. september 2018 | Pakistan Tehreek-e-Insaf | Alvi blei vald til den 13. presidenten i Pakistan med over 54 ø% av røystene i valkollegiet. Motkandidatane var Maulana Fazl-ur-Rehman og Aitzaz Ahsan.[35] |
Mellombels presidentar
[endre | endre wikiteksten]No. | Bilde | Namn (Birth–death) |
Byrja[4] | Slutta[4] | Val | Parti | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1A | Wasim Sajjad[7] (1941– ) |
18. juli 1993 | 14. november 1993 | — | Pakistan Muslim League (N) | ||
2A | Wasim Sajjad[7] (1941– ) |
2. desember 1997 | 1. januar 1998 | — | Pakistan Muslim League (N) | ||
3A | Muhammad Mian Soomro[13] (1950– ) |
18. august 2008 | 9. september 2008 | — | Pakistan Muslim League (Q) |
Merknadar
[endre | endre wikiteksten]- Sitat
- ↑ «powers, subject to Supreme Court approval or veto, to dissolve the National Assembly, triggering new elections, and thereby dismissing the Prime Minister»
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ «The President's Role». Presidency of the Islamic Republic of Pakistan. Arkivert frå originalen 7. november 2012. Henta 16 . januar 2013.
- ↑ «Pakistan parliament agrees to curb presidential powers». BBC News. 8. april 2010. Henta 4. juli 2012.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «The constitution of the islamic republic of pakistan» (pdf). National Assembly of Pakistan. Henta 4. juli2012.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 «Previous Presidents». Presidency of the Islamic Republic of Pakistan. 25. april 2011. Arkivert frå originalen 7. november 2012. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Monitoring Desk (14. november 2012). «Former President Iskander Mirza remembered». The Frontier Post. Arkivert frå originalen 25. desember 2018. Henta 16 . januar 2013.
- ↑ 6,0 6,1 «Iskander Mirza». PakistanHerald.com. Arkivert frå originalen 25. desember 2018. Henta 16. januar 2013.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 «Wasim Sajjad». DailyPakistan.com. Arkivert frå originalen 14. mai 2013. Henta 16. januar 2013.
- ↑ «World: South Asia – Pakistan's army og its history of politics». BBC News. 12. oktober 1999. Henta 16. januar 2013.
- ↑ 9,0 9,1 Fathers, Michael (18. august 1998). «Obituary: President Mohammad Zia ul — Haq». The Independent. Henta 16. januar 2013.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Ali, Hasan (19. august 2008). «4 military dictators among 14 heads of state under Officers' Club of Revolutionary Armed Forces». Daily Times. Henta 16. januar 2013.[daud lenkje]
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Aziz, Sartaj (2009). Between Dreams og Realities: Some Milestones in Pakistan’s History. Karachi, Pakistan: Oxford University Press. s. 408. ISBN 978-0-19-547718-4. Arkivert frå originalen 19. september 2013.
- ↑ «Arif Alvi sworn in as 13th President of Pakistan». DAWN.COM. 9. september 2018. Henta 12. september 2018.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Lodhi, Adnan (6. september 2008). «Only three completes presidential terms in over 60 years». Daily Times. Arkivert frå originalen 21. januar 2012. Henta 20. januar 2013.
- ↑ «Field Marshal Muhammad Ayub Khan». Presidency of the Islamic Republic of Pakistan. Arkivert frå originalen 15. mai 2013. Henta 20. januar 2013.
- ↑ «Lessons of the 1965 War». Daily Times. 7. september 2005. Arkivert frå originalen 19. januar 2013. Henta 20. januar 2013.
- ↑ «Yahya Khan». Herald (Pakistan). Arkivert frå originalen 25. desember 2018. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Paracha, Nadeem F. (4 April 2012). «Bhutto and I». Dawn. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Tasleem, Nauman (27. juni 2004). «20 prime ministers since independence». Daily Times. Arkivert frå originalen 2. oktober 2013. Henta 9 . september 2012.
- ↑ Staff Reporter (1. juni 2012). «Ex-president of Pakistan Fazal Ilahi's anniversary today». SAMAA TV. Arkivert frå originalen 2. november 2013. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Anthony Hyman; Muhammed Ghayur; Naresh Kaushik (1989). Pakistan: Zia og after. Abhinav Publications. s. 20–35. ISBN 978-81-7017-253-6. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Khan, M Ilyas (27. oktober 2006). «Obituary: Ghulam Ishaq Khan». BBC News. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Masood, Salman (28. oktober 2006). «Ghulam Ishaq Khan, 91, Former President of Pakistan, Dies». The New York Times. Henta 16. januar 2013.
- ↑ «Former Pakistani President Farooq Leghari dies». BBC News. 20. oktober 2010. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Burns, John F. (8. november 1996). «Pakistan's Bhutto Quandary». The New York Times. Henta 16. januar 2013.
- ↑ «Tarar sworn in as Pakistani president». BBC News. 1. januar 1998. Henta 16 . januar 2013.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 «The rise og fall of Musharraf». Al Jazeera English. 18. august 2008. Henta 16. januar 2013.
- ↑ Waldman, Amy (2. januar 2004). «Pakistan gives Musharraf confidence vote as president». The New York Times. Henta 20. januar 2013.
- ↑ Rohde, David (4. november 2007). «Musharraf Declares Emergency Rule». The New York Times. Henta 16. januar 2013.
- ↑ «Pakistan's Musharraf will resign». BBC News. 18. august 2008. Henta 16. januar 2013.
- ↑ «Profile: Asif Ali Zardar». BBC News. 16. desember 2009. Henta 16. januar 2013.
- ↑ «Bhutto's widower wins presidency». BBC News. 6. september 2008. Henta 17. januar 2013.
- ↑ Khattak, Sohail (31. juli 2013). «Mamnoon Hussain: A man of principles». The Express Tribune. Henta 9. september 2013.
- ↑ «Mamnoon Hussain elected as Pakistan's 12th president». The Express Tribune. Web Desk. 30. juli 2013. Henta 30. juli 2013.
- ↑ Manan, Abdul; Khan, Sumera (30. juli 2013). «Watershed moment: Asif Zardari basks in afterglow of democracy». The Express Tribune. Arkivert frå originalen 25. desember 2018. Henta 9. september 2013.
- ↑ 35,0 35,1 «Arif Alvi elected 13th president of Pakistan». The Express Tribune. 4. september 2018. Henta 4. september 2018.
- Denne artikkelen bygger på «List of Presidents of Pakistan» frå Wikipedia på engelsk, den 13. april 2019.
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- «Presidents». WorldStatesman.org.