Santa Claus av Paul McCarthy
Santa Claus er ein skulptur frå 2001 av den USA-amerikanske kunstnaren Paul McCarthy. Verket er sett opp i Rotterdam i Nederland. I Oslo vart ein ny versjon av verket, «Santa», reist i 2018.
Idé[endre | endre wikiteksten]
Kunstkritikaren Tommy Olsson siterte kunstnaren frå intervjuet dei gjorde, «Det var i 1971, kanskje 1972. Noen ga meg denne analpluggen - jeg bodde i kollektiv [...] så plutselig var det bare ting i [ atelieret eller] studioet mitt. Den gang kom disse objektene bare i hudfarge, så den så litt guffen ut. Det jeg gjorde var å lime den fast på en stol og sa det» var eit verk av den rumenske bildehoggaren Brancusi «fordi den hadde riktig form».[1]
Dagbladet snakka med kunstnaren, og avisa skreiv «Jeg fikk en analplugg [...] som en gave, på fleip. Den ble stående ved siden av en liten nisse på mitt skrivebord i mange år, forteller McCarthy - om den tilfeldige plasseringen [til] de to gjenstandene. Så smeltet de to sammen på et vis og det oppsto kunst - en abstrakt form som møter det trivielle og dagligdagse. ... - Jo, det kan være et tre, og det er det kanskje. Men det kan også være en analplugg - og så er det en abstrakt gjenstand, kunst. Det kan være hva som helst. ... - For meg så handler også skulpturen om forbrukssamfunnet - som en kommentar på det materielle konsumet i den vestlige verden».[2]
Kunstneren sa til NRK at «ideen startet [...] da han fikk en analplugg som en tullegave. Jeg syntes den så ut som en Brancusi-skulptur, altså modernistisk og abstrakt. Jeg syntes det var gøy at noe så høyverdig som ... [et verk av Constantin Brâncuși ] kunne ligne på et sexleketøy. Ideen var å ta et lavkulturelt og et høykulturelt objekt og vise at de kanskje er det samme. Jeg gjorde dette ved å plassere analpluggen på en stol og kalle den «Brancusi på en pidestall». Det var rett og slett en spøk».[3]
Videre skreiv NRK at «McCarthy letter på sløret for hva som er poenget med en julenisse som holder et juletre/en analplugg: 'Julenissen er en av de sterkeste symbolene for konsumkulturen. Da jeg plasserte analpluggen i hånden [til julenissen] ... kunne den se ut som et juletre - ikke bare som en Brancusi. Dermed eksisterer den plutselig på tre plan', sier kunstneren».[3]
Original-skulpturen i Nederland[endre | endre wikiteksten]
Skulpturen viser ein bronsefarga nisse som held eit avlangt objekt. Dette kan tolkast som ein analplugg, og har gjort at skulpturen fekk tilnamnet Kabouter Buttplug[4] eller 'analplugg-nissen', og vekte sterkte reaksjonar då han blei sett opp i Rotterdam i Nederland.[5]
Opphavleg var skulpturen meint å plasserast ved sidan av konserthuset på den sentrale plassen Schouwburgplein, men det blei aldri slik. Etter å ha blitt forkasta frå den opphavleg tiltenkte plasseringar av lokale innbyggjarar og verksemder blei han til slutt sett opp på Eendrachtsplein den 28. november 2008, saman med fleire andre statuar.[6][7]
Skulpturen i Oslo, «Santa»[endre | endre wikiteksten]
Ei raudfarga avstøyping vart avduka i Gamlebyen[8] i Oslo den 31. mai 2018.[9][10] «Det fulle navnet på verket er 'Santa with Butt Plug'», skreiv Vårt Oslo. Nokre kjelder skriv at namnet er Santa,[5] eller Julenissen[11] eller «Santa Claus»[12][1].
Vårt Oslo namnga (i 2018) eit dokument i «kommunens saksbehandling [... som synes å være] unntatt offentlighet».[8]
«Santa (2018)»[13] er ei nemning på versjonen i Oslo.
Den ligg i «i rundkjøringen i Kongsveien ved fotenden av Ekeberg skulpturpark» (i Oslo).[11]
Form[endre | endre wikiteksten]
Versjonen (i Oslo) «er bygget opp av flere moduler [lagt oppå hverandre,] der skjøtene er klart synlige. Den later til å ha vært støpt i en isopor-form, og her og der har isoporkulene laget et tydelig avtrykk. Andre steder har bronsen ikke kommet skikkelig til, noe som gir overflaten et knudrete og ødelagt uttrykk», skreiv media.[13]
Kunstkritikk[endre | endre wikiteksten]
Jeg «liker [...] at nissen er så grell og jovial; jeg liker at Ekebergparken på freidig vis har plassert skulpturen midt i en rundkjøring, og jeg er ikke enig i at den er bare platt og håpløs [...] [N]issen er et potent symbol på begjæret som driver julehandelen til nye rekorder [... og] rumpepluggen», symboliserar (ei kjønnsdrift, eller) eit seksuelt begjær, skreiv redaktør for «Vi ser på kunst», i ein artikkel i Klassekampen.[13]
Johannes Block Hellum, ein billedhoggar, skreiv at "Skulpturen er jo opplagt ironisk ment og kraftig samfunnskritisk siden den gjør narr av vårt ikon Julenissen [...] Kunstneren er blitt gribben som svever over samfunnslegemet på utkikk etter et kadaver... og seiler ned for å fråtse i våre fordommer og uavklarte og ubevisste holdninger [...] I den ikke-materialistiske verden kan man seile på tre store hav: Det Skjønne, Det Sanne og det Gode. Hvis vi dropper Det Skjønne og Det Gode så kan vi iallfall kolportere" Det Sanne.[12]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Fotnotar
- ↑ 1,0 1,1 Tommy Olsson. "Den offentlige utblokkingen Arkivert 2018-06-12 ved Wayback Machine.". 2018-06-06. Klassekampen. S. 24-5. «[...] basert på et intervju skribenten gjorde for kunstmagasinet Billedkunst»
- ↑ Historien bak «analplugg-gnomen» begynte med en fleip
- ↑ 3,0 3,1 https://www.nrk.no/kultur/_analplugg-gnomen_-pa-plass-i-oslo-1.14061872 . Vitja 2018-05-31
- ↑ Martin Zebracki (2012). Engaging geographies of public art: indwellers, the ‘Butt Plug Gnome’ and their locale. Social & Cultural Geography 13(7), 735–758
- ↑ 5,0 5,1 Karianne Grindem (27. mai 2018). «Skapte sterke protester i Nederland. Nå settes «analplugg-gnomen» opp i Oslo». Dagbladet.
- ↑ «Santa Claus Finds A Permanent New Home In Rotterdam». TAXI. 28. november 2008. Henta 25. juli 2010.
- ↑ Kennedy, Randy (10. mai 2013). «Paul McCarthy, the Demented Imagineer». The New York Times. Henta 29. juli 2017.
- ↑ 8,0 8,1 Vegard Velle (28. mai 2018). «Denne uka kommer skulpturen analplugg-gnomen til Oslo».
- ↑ Direkte: Avduking av «analplugg-gnomen». Dagbladet
- ↑ - Welcome motherf...
- ↑ 11,0 11,1 https://www.dagbladet.no/kultur/analplugg-gnomen-er-blitt-utsatt-for-haerverk/69882163
- ↑ 12,0 12,1 Johannes Block Hellum. "God jul fra buttplugg-nissen". Klassekampen. 2018-06-09. S. 40
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Andreas Breivik. "En nisse til besvær". 2018-06-07. Klassekampen. S. 23 "[...] Andreas Breivik, redaktør for «Vi ser på kunst»"