Shavian
Shavian (Shaw-alfabetet eller The Shaw Alphabet) er eit fonetisk alfabet, spesielt utarbeidd for det engelske språket med mål om å eliminere vanskane ved konvensjonell staving. Alfabetet vart utforma av Kingsley Read og oppkalla etter den irske forfattaren George Bernhard Shaw. Skriftspråket finst i fleire variantar og blei koda for Unicode i 2003, men er ikkje i utstrekt bruk.
Bakgrunn[endre | endre wikiteksten]
George Bernhard Shaw var frustrert at engelsk rettskriving var så lite regelbunden. Sjølv skreiv han fleire av tekstane sine stenografisk, som stort sett er fonetisk basert. Han ønskte seg derfor eit alfabet som på ein betre måte kunne takle lydane i det engelske språket.
Shaw hadde tent seg rik på verket Pygmalion som vart omskapt til musikalen My Fair Lady, der den språk-elskande professor Higgins er ein av hovudpersonane. I testamentet sitt sette han av ein pengepremie til den som kunne uarbeide alfabet der kvart teikn stod til éin lyd. Teikna skulle vere forskjellige frå det latinske alfabetet for å forhindre forvirring.
Gjennom testamentet til Shaw vart det lyst ut ein konkurranse, og av fire vinnarutkast utforma Kingsley Read det endelege resultatet som vart kalla Shavian.
Alfabetet[endre | endre wikiteksten]
Som det latinske alfabetet skriv ein shavian over tre høgdenivå. Bokstavane er derfor korte (berre i midtfeltet), høge (i midt- og overfeltet), eller djupe (går over midt- og nederfeltet). Høge og djupe bokstavar er alltid konsonantar og opptrer i par: den høge bokstaven er alltid ustemd (med unntak av «yea» og «hung»), den djupe motparten er alltid stemd. Dei korte bokstavane er vokalar eller nasalar. I motsetnad til latinsk skrift, har ikkje shavinan nokon skilnad mellom majusklar og minusklar (såkalla «store» og «små» bokstavar). For å indikere eigennamn brukar ein «namneprikk» (•) framfor namnet.. Elles har shavian teiknsetjing som på engelsk.
Bokstavane[endre | endre wikiteksten]
| «Høge» og «djupe» bokstavar: | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Shavian bokstav | 
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Uttale |
/p/ | /b/ | /t/ | /d/ | /k/ | /g/ | /f/ | /v/ | /θ/ | /ð/ |
| Namn med bokstavlyden utheva |
peep | bib | tot | dead | kick | gag | fee | vow | thigh | they |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| /s/ | /z/ | /ʃ/ | /ʒ/ | /ʧ/ | /ʤ/ | /j/ | /w/ | /ŋ/ | /h/ | |
| so | zoo | sure | measure | church | judge | yea | woe | hung | ha-ha | |
«korte»bokstavar: | ||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| /l/ | /ɹ/ | /m/ | /n/ | /ɪ/ | /iː/ | /ɛ/ | /eɪ/ | /æ/ | /aɪ/ | |
| loll | roar | mime | nun | if | eat | egg | age | ash | ice | |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
| /ə/ | /ʌ/ | /ɒ/ | /əʊ/ | /ʊ/ | /uː/ | /aʊ/ | /ɔɪ/ | /ɑː/ | /ɔː/ | |
| ado | up | on | oak | wool | ooze | out | oil | ah | awe | |
Samanskrivingar: | ||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
| |||
| /ɑɚ/ | /ɔɚ/ | /ɛɚ/ | /ɝ/ | /ɚ/ | /ɪɚ/ | /ɪə/ | /juː/ | |||
| are | or | air | err | array | ear | Ian | yew | |||
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Omniglot.com artikkel om Shavian
- Yahoo!-gruppe om Shavian
- shavian.org
- Shavian Arkivert 2011-01-27 ved Wayback Machine. ved saytheword.org
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Shavian» frå Wikipedia på bokmål, den 19. oktober 2008.