St Michael's Mount
| St Michael's Mount | |||
| øy | |||
 | |||
| Land |  Storbritannia
| ||
|---|---|---|---|
 St Michael's Mount 50°07′01″N 5°28′41″W / 50.116936°N 5.477967°W | |||
| Wikimedia Commons: St Michael's Mount | |||
St Michael's Mount (kornisk Karrek Loos y'n Koos) er ei tidvassøy som ligg 366 meter ut i Mount's Bay i Cornwall i England. Det går ei vegfylling inn til byen Marazion, som er mogeleg å nytte ved lågt tidvatn. Øya består av skifer og granitt. På toppen av øya ligg ei festning, i dag eit slott og bustad for den lokale baronen. Festninga var opphavleg kanskje ein klosterbygning.
Det korniske namnet tyder bokstaveleg «det grå berget i skogen» og kan bestå av eit folkeminne frå ei tid før Mount's Bay vart oversvømd. Det korniske namnet ville vere ei nøyaktig skildring av plasseringa til klippa i eit skogland. Ein kan sjå spor av tre på strendene ved Perranuthnoe ved fjøre sjø etter uvêr. Det korniske segna om Lyonesse, eit oldtidskongedøme som etter sigande skal ha strekt seg frå Penwith og mot Scillyøyane nemner òg at landet skal ha vorte overflauma av havet.
Historisk sett var St Michael's Mount ein kornisk motpart til Mont Saint Michel i Normandie i dagens Frankrike. Lokalt vert øya berre kalla «the Mount».
Øya i dag[endre | endre wikiteksten]
Kapellet er ei ekstra soknekyrkje og festninga er den offisielle bustaden til den lokale baronen, Lord St Levan. Mange oldtidslekamar, hovudsakleg rustningar og gamle møbler er bevarte i festninga. Kapellet for erkeengelen Mikael er ein bygning frå 1400-talet og har eit befesta tårn, i den eine vinkelen er det eit lite tårn som tente som dagmerke for skip. Chapel Rock, eit kapell ved stranda, er ein heilagdom tileigna jomfru Maria og pilegrimar tok ein pause her før dei drog vidare til toppen. Nokre få hus er bygd på fjellsida som ligg mot Marazion, og ei kjelde skaffar dei vatn. Hamna, som vart utvida i 1823 for å tillate fartøy på 500 tonn å legge til, har ein utstikkar som er datert frå 1400-talet og har sidan vorte utvida og restaurert.
Ein del studiar indikerer på at ein stigning i havvatnet i tillegg til den eksisterande naturlege erosjonen vil utgjere ein risiko for ein del av kysten i Cornwall, mellom anna St. Michael's Mount.[1]
St Michael's Mount er framleis eigd av familien St Aubyn, men tilgang for vitjande er kontrollert av National Trust, den nasjonale foreininga for bevaring av historiske stader.
Det er ei rekkje av åtte hus på baksida av dagens landsby som vart bygd i 1885 og som er kjent som Elizabeth Terrace. Ei kjelde skaffar dei vatn. Ein del av husa vert nytta av personale som arbeider i festninga og andre stader på øya.
Gravplassen på øya, som for tida er stengd for publikum, inneheld gravene til tidlegare innbyggjarar på øya og fleire sjøfolk som har drukna i området. Det er òg bygningar som var tidlegare hus for statthaldarane, eit omkledingsrom for badarar, stall, vaskeri, eit båthus, eit seglloft (i dag ein restaurant), og to tidlegare vertshus. Ein tidlegare bowlingbane ligg ved ein av bygningane.
Ein av dei mest interessante stadene på øya er ein undergrunnsbane som framleis fraktar varer opp til festninga. Han vart bygd av tinngruvearbeidarar rundt år 1900 og erstatta pakkhestar som tidlegare hadde vore nytta. På grunn av den bratte stigninga kan ikkje banen nyttast av folk. For tida gjev ikkje National Trust tilgang til å sjå banen.
Dronning Victoria gjekk i land på øya frå kongeskipet sitt i 1846, og eit innlegg på ei messingplate av fotsporet hennar ligg på toppen av landingsgangen. Fotsporet til kong Edvard VII kan ein sjå i nærleiken av bowlingbanen. I 1967 vitja dronningmora hamna i ein slupp frå kongeskipet HMY «Britannia».
Historie[endre | endre wikiteksten]
St Michael's Mount kan vere Mictis av den antikke historikaren Timaios som vart nemnd av den romerske forfattaren Plinius den eldre i hans Naturalis Historia (IV:XVI.104), og i Ictis av Diodorus Siculus. Begge hadde tilgang til no tapte tekstar av den antikke greske geografen Pytheas frå Massalia som vitja øya på 300-talet f.Kr. Om dette er riktig er det ein av dei aller tidlegaste identifiserte stadene i Storbritannia.
Det kan ha vore eit kloster her på 700-talet og tidleg på 1000-talet, og kong Edvard Bekjennaren gav det til det normanniske klosteret Mont Saint Michel.[2] Det var eit priorinnekloster av moderklosteret i Normandie fram til klostera vart nedlagd i England av Henrik VIII av England på første halvdel av 1500-talet då det vart gjeve til abbedisse av Syonklosteret ved Isleworth i Middlesex. Det var ein kvilestad for pilegrimar. Klosterbygningane vart bygd på 1100-talet, men i 1425 som eit utanlandsk kloster vart det undertrykt.[2]
Henry Pomeroy erobra staden på vegner av prins Johan av England under regjeringstida til Rikard I av England. John de Vere, 13. jarl av Oxford, tok og heldt det under ei 23 veker lang omleiring mot rundt 6000 av soldatane til kong Edvard IV av England i 1473. Perkin Warbeck okkuperte staden i 1497. Humphry Arundell, guvernør av St Michael's Mount, leia eit opprør i 1549. Under regjeringstida til dronning Elisabeth I av England vart det gjeve til Robert Cecil, 1. jarl av Salisbury, og son hans selde det til sir Francis Basset. Under den engelske borgarkrigen heldt sir Arthur Basset (bror til Francis Basset) St Michael's Mount mot parlamentsstyrkane fram til juli 1646.
I 1755 førte jordskjelvet i Lisboa til ein tsunami som nådde kysten i Cornwall. Sjøen reiste seg to meter på ti minutt ved St Michael's Mount, og ebba ut med same fart, og heldt fram å stige og falle dei neste fem timane. Ein franske forfattar frå 1800-talet, Arnold Boscowitz, hevda at «det vart stort tap av liv og eigedom ved kysten av Cornwall.»[3]
St Michael's Mount vart seld i 1659 til oberst John St Aubyn. Etterkomaren hans, lord St Levan heldt fram å vere «leigetakar» av staden, men det var ikkje lenger bustad der. Nevøren hans James St Aubyn tok opp residens og forvaltning av staden i 2004.
Særs lite er kjend om landsbyen på øya før på byrjinga av 1700-talet der det var nokre få hus for fiskarar og andre hus som var knytte til festninga. Etter utbetringar av hamna i 1727 vart St Michael's Mount ein blømande hamneby, og ved 1811 var det 53 hus og fire gater, og kring 300 innbyggjarar. Det var tre skular, eit kapell, og tre vertshus, hovudsakleg vitja av tilreisande sjøfolk. Landsbyen fekk derimot ein tilbakegang på grunn av dei store utbetringane i den nærliggande hamna i Penzance og at denne byen fekk jernbanesamband i 1852. Mange av husa og bygningane på St Michael's Mount vart sidan rivne.
Lokalt styre[endre | endre wikiteksten]
St Michael's Mount dannar eit eige verdsleg sokn, den minste administrative eininga for lokalstyre i England. For tida tar dette form av soknemøte og den noverande formannen i skonemøta til St Michael's Mount er James St Aubyn.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «St Michael's Mount» frå Wikipedia på engelsk, den 24. januar 2010.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- ↑ South-west England's treasures in danger, The Guardian, Steven Morris, 13. oktober 2008
- ↑ 2,0 2,1 Pevsner, N. (1970): Cornwall, 2. utg. Penguin Books; s. 193-195
- ↑ Sources of Cornish History — The Lisbon Earthquake, arkivert frå originalen 30. september 2007, henta 24. januar 2010