Swazi
Swazli SiSwati | ||
Klassifisering: | Niger-kongo-språk Atlantisk-kongo-språk Benue-Kongo Bantoid Sør-bantoid Bantu Sør-bantu Nguni Tekela | |
Bruk | ||
Tala i: | Eswatini, Sør-Afrika, Lesotho, Mozambique | |
Swazlitalande i alt: | 2 034 000 (2006) [1] | |
Skriftsystem: | Latinsk | |
Språkkodar | ||
ISO 639-1: | ss | |
ISO 639-2: | ssw | |
ISO 639-3: | ssw | |
Wikipedia på swazli |
Swazi eller swati er eit bantuspråk i nguni-gruppa som blir tala av swazifolket i Eswatini og Sør-Afrika. Nær ein million menneske i Swaziland og vel ein million i Sør-Afrika talar swazi.[2]
Sjølv om dei swazitalande kallar språket sitt siSwati, kjem språknamnet swazi frå zulu. Swazi er nærskyld med nguni-språka phuthi; zulu, sør-ndebele, nord-ndebele og xhosa.
Bruk[endre | endre wikiteksten]
Det blir undervist i swazi i skular i Eswatini og i nokre skular i Mpumalanga og KaNgwane-området i Sør-Afrika. Swazi er offisielt språk i Eswatini, ved sida av engelsk, og er også eit av elleve offisielle språk i Sør-Afrika. Språkbrukarane kan i stor grad lese og skrive språket.
Dialektar[endre | endre wikiteksten]
Swazi tala i Eswatini (eSwatini) kan delast i tre dialektar; baca, hlubi og phuthi. Standard swazi blir hovudsakleg brukt nord i språkområdet, og det er denne dialekten som skal ha størst prestisje.
Fonologi[endre | endre wikiteksten]
Konsonantar[endre | endre wikiteksten]
Labial | Dental | Alveolar | Alveolar Lateral |
Palatal (-alveolar) |
Velar | Glottal | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nasal | m | n | ɲ | ŋ | |||
Lukkelyd | pʰ pʼ b ɓ | tʰ tʼ d | kʰ kʼ g ɠ | ||||
Affrikat | ts dz | tʃʼ dʒ | |||||
Frikativ | f v | s z | ɬ ɮ | ʃ ʒ | h ɦ | ||
Approksimant | l | j | w | ||||
Klikkelydar | ǀ | ǃ |
Grammatikk[endre | endre wikiteksten]
Substantiv[endre | endre wikiteksten]
I swazi er substantiva samansett av to delar, eit prefiks og ein ordstamme. Ut frå prefiksa kan vi gruppere substantiva i ulike klassar.
Klasss | Eintal | Fleirtal |
---|---|---|
1/2 | um(u)-1 | ba-, be- |
1a/2a | Ø- | bo- |
3/4 | um(u)-1 | imi- |
5/6 | li- | ema- |
7/8 | s(i)-2 | t(i)-2 |
9/10 | iN-3 | tiN-3 |
11/10 | lu-, lw- | |
14 | bu-, b-, tj- | |
15 | ku- |
1 umu- erstattar um- einstavingsstammar, som t.d. umuntfu (person).
2 s- og t- erstattar si- and ti- framfor stammar som begynner med vokal, som sandla/tandla (hand/hender).
3 The placeholder N in the prefixes iN- and tiN- for m, n or no letter at all.
Ord[endre | endre wikiteksten]
Nokre døme på ord og setningar:
Norsk | Swazi |
---|---|
Velkommen | Sondzela |
Takk | Siyabonga |
Goddag / hallo | Sawubona |
Røyking forbode | Akubhenywa |
Ingen tilgang | Akungenwa |
Pass opp! | Caphela! |
Lykke til med fødselsdagen | Lusuku lwekutalwa loluhle |
God jul og godt nyår | Khisimusi lomuhle kanye neMnyaka lomusha lonenjabulo |
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Swazi language» frå Wikipedia på engelsk, den 14. januar 2013.
- ↑ Ethnologue
- ↑ Tal frå Ethnologue
- ↑ Su-I Chen and Gloria Malambe, Palatalization in SiSwati: An Optimality Theoretic Approach, in Maddieson & Hinnebusch (eds.), Language History and Linguistic Description in Africa (1998), s. 138