Swazi

Swazli SiSwati
Klassifisering:	Niger-kongo-språk  Atlantisk-kongo-språk   Benue-Kongo    Bantoid     Sør-bantoid      Bantu       Sør-bantu        Nguni         Tekela
Bruk
Tala i:	Eswatini, Sør-Afrika, Lesotho, Mozambique
Swazlitalande i alt:	2 034 000 (2006)
Skriftsystem:	Latinsk
Språkkodar
ISO 639-1:	ss
ISO 639-2:	ssw
ISO 639-3:	ssw
Wikipedia på swazli

Geografisk utbreiing av Swazi i Sør-Afrika – kor stor del av folket som snakkar swazi som heimespråk.

██ 0–20% ██ 20–40% ██ 40–60%

██ 60–80% ██ 80–100%

Geografisk utbreiing av Swazi i Sør-Afrika – tettleik av morsmålsbrukarar.

██ <1 /km² ██ 1–3 /km² ██ 3–10 /km² ██ 10–30 /km² ██ 30–100 /km²

██ 100–300 /km² ██ 300–1000 /km² ██ 1000–3000 /km² ██ >3000 /km²

Swazi eller swati er eit bantuspråk i nguni-gruppa som blir tala av swazifolket i Eswatini og Sør-Afrika. Nær ein million menneske i Swaziland og vel ein million i Sør-Afrika talar swazi.

Sjølv om dei swazitalande kallar språket sitt siSwati, kjem språknamnet swazi frå zulu. Swazi er nærskyld med nguni-språka phuthi; zulu, sør-ndebele, nord-ndebele og xhosa.

Bruk

Det blir undervist i swazi i skular i Eswatini og i nokre skular i Mpumalanga og KaNgwane-området i Sør-Afrika. Swazi er offisielt språk i Eswatini, ved sida av engelsk, og er også eit av elleve offisielle språk i Sør-Afrika. Språkbrukarane kan i stor grad lese og skrive språket.

Dialektar

Swazi tala i Eswatini (eSwatini) kan delast i tre dialektar; baca, hlubi og phuthi. Standard swazi blir hovudsakleg brukt nord i språkområdet, og det er denne dialekten som skal ha størst prestisje.

Fonologi

Konsonantar

	Labial	Dental	Alveolar	Alveolar Lateral	Palatal (-alveolar)	Velar	Glottal
Nasal	m		n		ɲ	ŋ
Lukkelyd	pʰ pʼ b ɓ		tʰ tʼ d			kʰ kʼ g ɠ
Affrikat			ts  dz		tʃʼ dʒ
Frikativ	f  v		s  z	ɬ  ɮ	ʃ  ʒ		h  ɦ
Approksimant				l	j	w
Klikkelydar		ǀ	ǃ

Grammatikk

Substantiv

I swazi er substantiva samansett av to delar, eit prefiks og ein ordstamme. Ut frå prefiksa kan vi gruppere substantiva i ulike klassar.

Klasss	Eintal	Fleirtal
1/2	um(u)-1	ba-, be-
1a/2a	Ø-	bo-
3/4	um(u)-1	imi-
5/6	li-	ema-
7/8	s(i)-2	t(i)-2
9/10	iN-3	tiN-3
11/10	lu-, lw-
14	bu-, b-, tj-
15	ku-

¹ umu- erstattar um- einstavingsstammar, som t.d. umuntfu (person).

² s- og t- erstattar si- and ti- framfor stammar som begynner med vokal, som sandla/tandla (hand/hender).

³ The placeholder N in the prefixes iN- and tiN- for m, n or no letter at all.

Ord

Nokre døme på ord og setningar:

Norsk	Swazi
Velkommen	Sondzela
Takk	Siyabonga
Goddag / hallo	Sawubona
Røyking forbode	Akubhenywa
Ingen tilgang	Akungenwa
Pass opp!	Caphela!
Lykke til med fødselsdagen	Lusuku lwekutalwa loluhle
God jul og godt nyår	Khisimusi lomuhle kanye neMnyaka lomusha lonenjabulo

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Swazi language» frå Wikipedia på engelsk, den 14. januar 2013.