Hopp til innhald

Thomas O'Brien Butler

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Thomas O'Brien Butler
Fødd3. november 1861
Død7. mai 1915 (53 år)
OpphavIrland
Sjangeropera
Verka somkomponist

Thomas O'Brien Butler (3. november 1861–7. mai 1915; omkom ombord på «Lusitania») var ein irsk komponist som skreiv den irskspråklege operaen Muirgheis (1903).

Liv

[endre | endre wikiteksten]

O'Brien Butler, som han vanlegvis var kjend som, var fødd i Caherciveen i County Kerry som det yngste barnet til Pierce Butler (ca. 1804-1873), som var kjøpmann i landsbyen, og Ellen Webb (ca. 1818-1876). Det finst ingen kjelde for det rette etternamet hans. Baker's Dictionary[1] indikerer at etternamnet hans var Whitwell; då han skreiv seg inn på Royal College of Music i London blei namnet hans innført som Thomas Whitwell-Butler. Han tykkjer ikkje å ha vore direkte slektning av ein annan O'Brien Butler-familie frå Irland som mista tre brør i fyrste verdskrigen.[2] Han hevdar likevel slektskap til lady Margaret O'Brien i samlinga Seven Original Irish Melodies, som dediserer den fyrste songen «Kincora; or the Lament for King Brian» til «My Great Mother Lady Margaret O 'Brien, daughter of Donough O'Brian, Earl of Thomond».[3]

Før han drog til London var O'Brien Butler omgjeven av eit tradisjonsmusikkmiljø. Musikkutdanninga hans byrja i Italia,[4] men det er ikkje kjent kva tid eller kvar. Han skreiv seg inn på Royal College of Music i februar 1897, i den ganske avanserte alderen av 35 år, og blei verande der i berre tre semester. Han studerte komposisjon hjå Charles Villiers Stanford og Walter Parratt. Baker's Dictionary seier òg at Butler reiste mykje og var ei tid i India, der operaen Muirgheis blei skriven, men det er ikkje sikkert om desse reisene fann stad før eller etter studiane i London. Ein songkomposisjon som blei gjeven ut i Dublin i 1900 er dedisert til «His Highness Rajendrah Singh, Maharajah of Patiala». I ein nekrolog bekrefta Kerry Evening Post at Muirgheis blei skriven i Kashmir nord i India.[5] Etter kring 1900 budde komponisten hovudsakleg i Kilmashogue, i fjella over Rathfarnham i Dublin, i eit hus han gav namnet Muirgheis.

Etter å ha slått seg ned i Dublin, freista O'Brien Butler å knyta seg til nokre av dei fremste kulturpersonane i Irland. Dagbokinnføringane til lady Gregory tyder på at han møtte W.B. Yeats og George Moore i mai 1900 for å bli med i den keltiske rørsla, sjølv om ingen av dei var imponerte av talenta hans. Han fann likevel meir støtte frå Gaelic League, som promoterte operaen hans Muirgheis i publikasjonen An Claidheanh Soluis.[6]

Butler døydde under fyrste verdskrigen, då ein tysk torpedo traff passasjerskipet «Lusitania» den 7. mai 1915 rett utanfor den sørlege irskekysten nær Kinsale. Butler var på veg heim frå New York. Baker's Dictionary (1958-utgåva) hevda at han var på veg heim frå ei konsertoppføring av Muirgheis i New York, medan andre kjelder seier at han vende tilbake etter å ha gjort forsøk på å får operaen framført året etter.[7]

O'Brien Butler var ein ven av Thomas MacDonagh, og arbeidde i lag med han om ein trio av operaer på irsk då han døydde ombord på «Lusitania». MacDonagh døydde året etter då han blei avretta av den britiske hæren etter påskeopprøret i 1916.

Musikk

[endre | endre wikiteksten]

Butler skreiv ei rekkje songar og ein del kammermusikk, men Muirgheis var det einaste større verket hans. Handlinga i operaen går føre seg ved byrjinga til kristendommen i landet, og er full av keltiske klisjear med namn frå irsk mytologi som Diarmuid og Donn og ei rekkje havfeer.[8] Musikken nyttar femtoneskala og mange melodiske og rytmiske påminningar om irsk tradisjonell musikk, men nytter berre ein gong ein opphavleg irsk klagesong i ein melodi som Butler hevda han kjende frå barndomen.[9] Muirgheis blei promotert som «den fyrste irske operaen». Librettoen blei skriven av Nora Chesson på engelsk, og omsett til irsk av Tadhg Ó Donnchadha i 1909.[10] Vokalnotane frå 1910, utgjevne av Breitkop og Hartel, inneheld både den engelske libretten og den irske omsetjinga.[11] Ettersom operaen fyrst blei framført i 1903, med engelsk libretto, var den fyrste operaen som blei framført på irsk ikkje denne, men Eithne av Robert O'Dwyer i 1909.

Mottakinga av verket, særleg når det gjeld musikalske kvalitet, var svært kontroversielt - både etter ei framføring av utdrag i juni 1902 og etter ei full framføring i desember 1903. Ein kritikar i Irish Times skreiv: «One would fain encourage Irish art, but it must be confessed that Muirgheis does not possess the elements of popularity. We do not think that it is more characteristically Irish than Stanford's Shamus O'Brien. […] Mr O'Brien Butler has not yet attained the art of writing a good opera.»[12] Ein annan kritikar skreiv «We are very sorry to have to criticise so severely a work intended to be thoroughly Irish. But it would be a bad service to Irish music to praise a composition merely because it is Irish.»[13] Andre, som John Millington Synge[14] og Edward Martyn, var meir positive.

Dei få andre komposisjonane av Butler som har overlevd er kammermusikkstykke og songar. På same vis som operaen er dei openberre forsøk på å samanføra irske og europeiske musikktradisjonar. Irish Sonata (1904) for fiolin og piano blei fremja av Arthur Darley i mange år, medan songen «Kincora» frå Seven Original Irish Melodies (1903) var eit tevlingsverk for sopranar på Feis Ceoil (den irske konkurransemusikkfestivalen) i mai 1915.

Verk i utval

[endre | endre wikiteksten]
  • My Little Red Colleen (Mo Cailin Beag Ruadh), Irish Song ("Ita's Laureate"), Dublin: Pohlmann & Co. 1900 ("Dedicated to His Highness Rajendrah Singh, Maharajah of Patiala G.C.S.I."). See score at DIT Conservatory of Music and Drama, Dublin.
  • Muirgheis (Thadgh O'Donoghue, engelsk versjon av Nora Chesson og George Moore), "(The First Irish Opera) in three acts" (1903). Uroppføring: Dublin, Theatre Royal, 7. desember 1903 (New York: Breitkopf & Härtel, 1910; plate no. L. 206.). Dedisert "To Clann na hÉireann".[15]
  • Seven Original Irish Melodies (tekstar av James Clarence Mangan, Denny Lane, Dan Lynch, P.J. McCall, Ethna Carbery, J.J. Callanan, Edward Walsh; med irske omsetjingar av Dan Lynch) for røyst og piano (Dublin: Pigott, Gaelic League Offices, 1903).[16]
  • Fódhla. Irish Sonata for fiolin & piano (London: Charles Woolhouse, 1904).[17]

Kjelder

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ Baker's Biographical Dictionary of Musicians (New York: Schirmer, 1940; also in 5th edition, 1958)
  2. ↑ See webpage "A tragic loss".
  3. ↑ O'Brien Butler, Thomas (1903). Seven Original Irish Melodies (Kincora utg.). Dublin: Pigott & Co. s. 4. Henta 12. februar 2018. 
  4. ↑ Baker's Biographical Dictionary of Musicians (New York: Schirmer, 1940; also in 5th edition, 1958)
  5. ↑ "The Lusitania Tragedy – A Kerry Victim", in: Kerry Evening Post, 12 May 1915.
  6. ↑ Scott, David (2018). Examining the Irish Art Song: Original Song Settings of Irish Texts by Irish Composers, 1900-1930 (MPhil thesis). DIT. 
  7. ↑ "An Echo of the Lusitania", in: The Irish Times, 7 September 1929, p. 4.
  8. ↑ Quotes from Klein (2005), p. 55; see Bibliography.
  9. ↑ See published score of Muirgheis, p. 170; quoted in Klein (1996), p. 150.
  10. ↑ Harrington, Elaine. «Lost at Sea: Thomas O'Brien Butler and RMS Lusitania». The River-side. Henta 26 April 2018. 
  11. ↑ See score at IMSLP.
  12. ↑ "Irish Opera at the Theatre Royal", in: The Irish Times, 8 December 1903.
  13. ↑ Heinrich Bewerunge, in: Irish Musical Monthly, 1 July 1902, p. 58.
  14. ↑ Klein (2005), s. 56
  15. ↑ See score at IMSLP.
  16. ↑ See score at IMSLP.
  17. ↑ See score at IMSLP.

Bibliografi

[endre | endre wikiteksten]
  • Obituary: The Musical Times 56 (1915) 868 (1 June), p. 352.
  • Joseph J. Ryan: Nationalism and Music in Ireland (PhD thesis, National University of Ireland, Maynooth, 1991; unpublished).
  • Axel Klein: Die Musik Irlands im 20. Jahrhundert (Hildesheim: Georg Olms, 1996).
  • Axel Klein: "Stage-Irish, or The National in Irish Opera 1780–1925", in: Opera Quarterly 21 (2005) 1, p. 27–67.
  • Axel Klein: "Butler, Thomas O'Brien", in: The Encyclopaedia of Music in Ireland, ed. Harry White & Barra Boydell (Dublin: UCD Press, 2013), p. 142–143.
  • David Scott: "Examining the Irish Art Song: Original Song Settings of Irish Texts by Irish Composers, 1900-1930" (MPhil, DIT, 2018).

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]


Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Thomas_O%27Brien_Butler&oldid=3605242»