Torarin Lovtunge

Opphavet til skaldskapen: i ørne-ham stal Odin skaldskapsmjøden frå jotnen Suttung, og gav han til æsene og dei folk som kan dikte.
(Illustrasjonen er frå ein biletstein på Gotland)

Torarin Lovtunge (norrønt: Þórarinn loftunga) var ein islandsk skald som levde om lag i tida 980–1045. Han var skald hos kong Knut den store og seinare hos sonen hans, kong Svein Knutsson (Alfivason). Tilnamnet «lovtunge» fekk han fordi han i sine hyllingsdikt til kongane gjerne brukte eit sterkt rosande språk.

Diktverk

Hǫfuðlausn

Det blir fortalt om Torarin at han først kom til kong Knut den store med ein flokk som han hadde dikta til han. Ein flokk (norrønt flokkr) er ei diktform som hadde litt lågare status enn ei dråpa (norrønt drápa). Kong Knut oppfatta dette som ei krenking og kravde at Torarin i løpet av natta skulle dikte ei dråpa til han, elles ville han bli hengt. Torarin redda hovudet sitt med å dikte om på flokken, og difor vart diktet kalla «Hǫfuðlausn» (hovudinnløysinga).

Tøgdråpa

I diktet «Tøgdråpa» skildrar Torarin kong Knut si ferd til Noreg i 1028, etter at han hadde avsett kong Olav Haraldsson (etter Slaget ved Helgeå). Diktet har namn etter versemålet tøglag som er ei type fornyrdislag. Nokre strofer av diktet er sitert i Soga om Olav den Heilage og andre i Knytlinga saga. Torarin var med på ferda og diktet må reknast som eit augnevitneutsegn om det som hende. I strofe 7 i diktet skildrar skalden mellom anna kong Knut si avgjerd om kven som skulle styre Noreg og Danmark:

Då gav hæve jutars Konge sin systerson heile Noreg, og gav sin eigen son å råde over Danmark, sjølandet.

Þá gaf sínum snjallr gǫrvallan Nóreg nefa njótr veg Jóta, ok gaf sínum (segi-ek þat) megi dals dökk-salar Danmǫrk svana

Glælognskviða

Glælognskviða er retta til Svein Knutsson (Alfivason) som var konge i Noreg i tida 1030–1035. Namnelekken «glælogn» kan ha tydinga 'stille, ro' og diktet er ofte kalla «havstille-kvedet». Det er skrive i verseforma kviduhått og dei fleste av dei kjende strofene handlar om undera knytt til grava åt Olav den heilage. Medan Torarin tidlegare var ein stor motstandar av Olav den Heilage, endar dette diktet med ei oppmoding til kong Svein om å bøye seg for helgenkongen og be om hans hjelp til å behalde riket. Strofe 9 lyder slik:

Til Olav be om å unne deg det land han styrde, no Guds ven. - han er signa av Herren sjølv med år og fred for alle menn -

Bið Óleif at hann unni þér, hann er guðs maðr, grundar sinnar – hann of getr af guði sjölfum ár ok frið öllum mönnum –

Diktet er rekna for å vere av stor kulturhistorisk og religionshistorisk betydning og er truleg det eldste vitneprovet på trua om at Olav var heilag.

Bakgrunnsstoff

• Hǫfuðlausn (omkvedet) Arkivert 2011-08-11 ved Wayback Machine.
• Tǫgdrápa 1 - 8 Arkivert 2011-08-11 ved Wayback Machine.
• Glælognskviða 1 - 10 Arkivert 2011-08-11 ved Wayback Machine.

Litteratur

• Den norsk-islandske Skjaldediktning,av Finnur Jónsson
• Glælognskvida av Toraren Lovtunge - av Hallvard Magerøy, Oslo 1948
• A. Holtsmark: Biografi i Norsk biografisk leksikon, bind. 16, 1969