Tsjadsjøen
| Tsjadsjøen | |||
| innsjø | |||
 | |||
| Land |  Tsjad,  Kamerun  Nigeria,  Niger
| ||
|---|---|---|---|
 Tsjadsjøen | |||
| Wikimedia Commons: Lake Chad | |||
Tsjadsjøen (fransk Lac Tchad) er ein stor, grunn innsjø i Sentral-Afrika. Han er delt mellom Kamerun, Nigeria, Niger og Tsjad, som han har gjeve namn til. Størstedelen av sjøen ligg i Tsjad og Kamerun.
Tsjadsjøen får det meste av vatnet sitt frå elva Chari, over 90 %. Han har ikkje noko utlaup. Sjøen har ei viktig økonomisk tyding, og gjev vatn til over 30 millionar menneske som lever rundt han.[1]
Innsjøen har krympa gjennom fleire tiår. Ifølgje Global Resource Information Database ved United Nations Environment Programme krympa han med så mykje som 95 % frå rundt about 1963 to 1998. Han var på sitt minste i 1986, med ei flatevidd på 279 km².[2] Ifølgje satellittbilde frå 2007 hadde flatevidda auka att i dei føregåande åra.[3]
Europeisk utforsking[endre | endre wikiteksten]
Dei fyrste europearane som nådde Tsjadsjøen, som tidlegare var blitt markert på kart berre med bakgrunn i rykte og tradisjonar, kom dit i 1823. Dei tilhøyrde ein engelsk ekspedisjon som hadde Dixon Denham, Hugh Clapperton og Walter Oudney som sine best kjende deltakarar. Nærare kunnskap om sjøen og landet rundt han i nordvest og aust blei fyrst spreidd gjennom reisene til tyskarane Heinrich Barth og Gustav Nachtigal, fyrstnemnde i 1850–1855 og sistnemnde i 1870–1874. I sør blei Tsjadbekkenet fyrst kartlagt i 1896–1897 av franskmannen Émile Gentil, som følgde Charielva til utløpet hennar i Tsjadsjøen. Eigenskapane og dei særeigne endringane til sjøen blei utforsak og kartlagde av ei rekkje franske militærekspedisjonar som byrja i 1900, framfor alt av den franske majoren Jean Tilho, som lenge var stasjonert i Tsjadterritoriet.[4]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- ↑ AllAfrica 2012.
- ↑ Umar, I.A., (2018): Modelling of water cycle regime of Lake Chad using GIS and remote sensing for decadal periods. Unpublished BSc Project. University of Maiduguri, Borno, Nigeria
- ↑ United Nations 2007.
- ↑ Tsad-sjön i Nordisk familjebok (2:a upplagan, 1920)
- «Tsjadsjøen» i Store norske leksikon, snl.no.
- Denne artikkelen bygger på «Tchadsjön» frå Wikipedia på svensk, den 28. mars 2013.
- Delar av denne artikkelen bygger på «Lake Chad» frå Wikipedia på engelsk, den 22. april 2021.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Hassan, Tina (2012). «Nigeria: Helping to Save Lake Chad». All Africa.
- «Atlas of Our Changing Environment». United Nations Environment Programme. 2007.
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Informasjon om vassystemet i Tsjadsjøen ved earthtrends.wri.org
