Zygmunt Bauman
| Zygmunt Bauman | |||
 | |||
| Fødd | 19. november 1925 Poznań | ||
|---|---|---|---|
| Død | 9. januar 2017 Leeds | ||
| Nasjonalitet | Polen, Storbritannia | ||
| Område | sosiologi | ||
| Yrke | filosof, sosiolog, universitetslærar, skribent, kommentator | ||
| Institusjonar | University of Leeds Universitetet i Warszawa Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego | ||
| Alma mater | London School of Economics Faculty of Philosophy and Sociology, University of Warsaw | ||
| Ektefelle | Janina Bauman | ||
| Barn | Irena Bauman | ||
| Medlem | Komitety Polskiej Akademii Nauk | ||
Zygmunt Bauman (19. november 1925–9. januar 2017)[1] var ein polsk jødisk sosiolog og filosof. Han vart driven ut or Polen då den kommunistiske regjeringa sette i verk politiske utreinskingar i 1968, samstundes som han vart tvinga til å gje avkall på sitt polske statsborgarskap då han flytta til Storbritannia. Bauman var ein av dei aller fremste samfunnsteoritakarane i verda, med verk om så åtskilde emne som modernitet, holocaust, forbrukarsamfunn og seinmoderne samfunn.
Familie
[endre | endre wikiteksten]Zygmunt Bauman var fødd inn i ein jødisk familie og budde fram til byrjinga av den andre verdskrigen i Poznań. Dernest flytta familien hans til Sovjetunionen. Bauman tok del i slaget om Kołobrzeg der han vart såra og i slaget om Berlin.
Etter krigen studerte han sosiologi ved Universitetet i Warszawa. Som fylgje av dei politiske utreinskingane i 1968 forlét han Polen og emigrerte fyrst til Israel, og dernest til England i 1971, der han vart professor i sosiologi ved University of Leeds, og seinare emertius i 2004.[2]
Han var gift med forfattaren Janina Bauman (fødd Lewinson) som overlevde Warszawagettoen.
Filosof
[endre | endre wikiteksten]Bauman var særleg kjent for sine analysar av den postmoderne forbrukarkulturen og samanhengane mellom moderniteten og Holocaust.[3] Han yrkte mykje med postmodernismekonseptet, men nytta sidan 2000 nokre anna omgrep for å skildra utviklinga innan moderniteten, nemleg «fast» og «flytande modernitet».[4]
Bauman er særleg kjent for boka si Moderniteten og Holocaust frå 1989 der han argumenterte for at jødeutryddinga kunne tolkast som ein logisk fylgje av opplysingstida og det moderne prosjekt. Bauman hevda Holocaust ikkje kunne verta forklara som eit resultat av rasehat i det tyske folk, og heller ikkje til å forstå som psykologiske avvik i krinsen rundt Adolf Hitler. Bauman meinte jødeutryddinga fann stad av di at nyttetenking, produksjon og orden hadde vorte overordna mål for nasjonalstaten slik at solidaritet og ansvar for medmenneske vart forskove frå enkeltindividet til eit ansiktslaust byråkrati.[5]
Prisar og utmerkingar
[endre | endre wikiteksten]Bauman tok imot Fyrstinnen av Asturias' pris for kommunikasjon og humaniora for 2010.[6] Han var også æresdoktor ved Universitetet i Oslo.[5] I 1989 fekk han den italienske Amalfiprisen for Moderniteten og Holocaust.[7]
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ «Zygmunt Bauman obituary». The Guradian. 15. januar 2017. Henta 18. februar 2023.
- ↑ «Zygmunt Bauman (1925-2017)». University of Leeds Library. Henta 18. februar 2023.
- ↑ Knut Olav Åmås. – Usikkerhet skaper fundamentalisme; Aftenposten, 12. oktober 2011.
- ↑ Nielsen, Torben Hviid: Zygmunt Bauman i Store norske leksikon i snl.no. Henta 18. februar 2023.
- ↑ 5,0 5,1 13 nye æresdoktorer ved Universitetet i Oslo Uniforum nr. 12 1997
- ↑ Prince of Asturias Award for Communication and Humanities 2010, Fundación Príncipe de Asturias.
- ↑ «History of the Amalfi Prize and Prize Winners». Arkivert frå originalen 11. januar 2017. Henta 10. januar 2017.
- Denne artikkelen bygger på «Zygmunt Bauman» frå Wikipedia på engelsk, den 30. januar 2017.
- Denne artikkelen bygger på «Zygmunt Bauman» frå Wikipedia på bokmål, den 18. januar 2023.
