Abkhasisk
| Abkhasisk аҧсуа бызшәа ( [ аpʰswa bəzʃʷa ]) | ||
| Klassifisering | kaukasisk nordvestkaukasisk | |
| Bruk | ||
| Tala i | Georgia, Abkhasia | |
| Abkhasisktalande i alt | 105 000[1] | |
| Språkkodar | ||
| ISO 639-1 | ab | |
| ISO 639-2 | abk | |
| ISO 639-3 | abk | |
| Wikipedia på abkhasisk | ||
Abkhasisk (аҧсуа бызшәа [ аpʰswa bəzʃʷa ]) er eit nordvestkaukasisk språk som blir snakka i Georgia (i den autonome republikken Abkhasia) og i Tyrkia.
Det finst 101.000 talarar av abkhasisk i Georgia. Kor mange talarar som finst i Tyrkia er ikkje kjend på grunn av manglande sensusdata, men eit overslag er 4.000, av ei etnisk gruppe på ca. 39.000).
Språklege karakteristika[endre | endre wikiteksten]
Abkhasisk er kjenneteikna av eit rikhaldig konsonantforråd og eit lite vokalforråd: To fonologisk distinkte vokalar, ein open a og ein lukka ə. Avhengig av omgjevnad kan denne vokalen bli uttalt e, i, o eller u. Abshuj-dialekten har 58 konsonantar, Bsyp-dialekten sogar 67.
Abkhasisk er eit agglutinerande ergativspråk. Språket skil mellom ulike genus i dei personlege pronomena. Morfologien til nomena er relativt enkel, med berre eit par kasus, men verbbøyinga er svært kompleks, og dominert av prefiksering.
Skriftspråk[endre | endre wikiteksten]
Utdjupande artikkel for dette emnet er det abkhasiske alfabetet.
Det første abkhasiske alfabetet vart utvikla i 1862 av Baron Peter von Uslar og bestod av 37 kyrilliske bokstavar. Frå 1905 var eit kyrillisk alfabet med55 bokstavar i bruk. Nikolaj Marr utvikla eit latinsk alfabet med 75 bokstavar, som var i bruk mellom 1926 og 1928, då det vart erstatta med eit nytt latinsk alfabet. I 1937 vart det innført eit alfabet basert på det georgiske alfabetet. Då abkhasarane ville distansere seg frå georgiarane, vart det innført eit kyrillisk alfabet i 1954.
Litteratur[endre | endre wikiteksten]
- Georgij A. Klimov: Einführung in die kaukasische Sprachwissenschaft. Buske, Hamburg 1994 (omsett frå russisk av Jost Gippert).
- Vjačeslav A. Čirikba: Abkhaz. LINCOM Europa, München 2003. (på engelsk)
- George Hewitt: Abkhaz (Lingua Descriptive Studies). North-Holland, Amsterdam 1979. (på engelsk)
- K. V. Lomtatidze: Grammatika abchazskogo jazyka: fonetika i morfologija. Suchumi 1968. (på russisk)
- N. Ja. Marr: O jazyke i istorii abchazov. Verlag der Akademie der Wissenschaften der UdSSR, Moskau u. a. 1938. (på russisk)
- Teimuraz Gvanceladze (PDF)
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Ethnologue, Languages of the World: Abkhaz
- Abchasisches Alphabet
- Abasinisch-abchasische Website aus der Türkei Arkivert 2013-12-30 ved Wayback Machine.
- Beitrag der Enzyklopädie des Europäischen Ostens über das Abchasische Arkivert 2007-09-27 ved Wayback Machine.
- Teimuraz Gvanceladze
- Teimmuraz Gvanceladze: Iz istorii perechoda abchazskogo knižnogo jazyka na gruzinskuju grafiku