Гаяна

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Кааператыўная Рэспубліка Гаяна
англ.: Co-operative Republic of Guyana
Герб Гаяны
Сцяг Гаяны Герб Гаяны
Дэвіз: «One People, One Nation, One Destiny»
Гімн: «Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains»
Дата незалежнасці 26 мая 1966 (ад Вялікабрытаніі)
Афіцыйная мова англійская
Сталіца Джорджтаўн
Найбуйнейшы горад Джорджтаўн
Форма кіравання Парламенцкая рэспубліка
Прэзідэнт
Прэм’ер-міністр 		Махамед Ірфаан Алі
Марк Філіпс
Плошча
• Усяго
• % воднай паверхні 		81-я ў свеце
214 970 км²
3,2
Насельніцтва
• Ацэнка (2009)
• Шчыльнасць
751 223[1] чал. (160-я)
9,1 чал./км²
ВУП
  • Разам (2008)
  • На душу насельніцтва
$3,082 млрд[2]  (159-ы)
$4029[2]
Валюта Гаянскі долар
Інтэрнэт-дамен .gy
Код ISO (Alpha-2) GY
Код ISO (Alpha-3) GUY
Код МАК GUY
Тэлефонны код +592
Часавыя паясы −4

Гая́на (англ.: Guyana), Кааператы́ўная Рэспу́бліка Гая́на (англ.: Co-operative Republic of Guyana) — краіна ў Паўднёвай Амерыцы, мае выхад да Атлантычнага акіяна, на паўночным захадзе мяжуе з Венесуэлай (743 км), на паўднёвым захадзе і поўдні з Бразіліяй (1 119 км), на ўсходзе з Сурынамам (600 км). Сталіца — горад Джорджтаўн.

Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Гісторыя Гаяны
Галандская крэпасць Насау, 1770 г.

Старажытныя насельнікі з’явіліся на тэрыторыі Гвіяны каля 11 тысяч гадоў таму. Каля 3 тысячагоддзяў таму яны асвоілі земляробства. Археолагі лічаць, што земляробы 1 тысячагоддзя н. э. былі прамымі продкамі сучасных індзейцаў аравакаў і варау. Незадоўга да прыходу еўрапейцаў на поўначы Гаяны з’явіліся карыбы. Акрамя таго, у розных раёнах жылі асобныя групы гуарані.

Узбярэжжа Гаяны было адкрыта іспанцамі ў 1498 г. У 1616 г. галандцы заснавалі першую калонію на рацэ Эсекіба. У 1796 г. галандскія калоніі былі акупаваны Вялікабрытаніяй. Канчаткова яны перайшлі пад кантроль Злучанага Каралеўства ў 1814 г. У 1831 былі аб’яднаны ў адзіную адміністрацыйную адзінку Брытанскую Гвіяну.

Ужо галандцы для забеспячэння створаных імі плантацый таннай працоўнай сілай увозілі чарнаскурых рабоў з Афрыкі. У першай трэці XIX ст. іх колькасць значна павялічылася. Цяжкія ўмовы жыцця і працы вымушалі рабоў арганізоўваць паўстанні. Найбольш значныя адбыліся ў 1763 г. і 1823 г. Рабства было адменена ў 1834 г. Нашчадкі чарнаскурых рабоў склалі адну з найбольш уплывовых абшчын сучаснай Гаяны — афрагаянцаў.

Для вырашэння праблемы таннай працоўнай сілы ўладальнікі плантацый пачалі ўвозіць закантрактаваных рабочых. У 1844—1912 гг. дзейнічала пагадненне з каланіяльнай Індыяй, згодна якому ў Брытанскую Гвіяну прыбыло каля 240 000 рабочых з Усходняй Індыі. Такім чынам сфарміравалася найбуйнейшая ў наш час індыйская абшчына Гаяны.

У 1928 г. Вялікабрытанія прадставіла калоніі самакіраванне. Гэта дало штуршок да развіцця нацыянальнага і рабочага руху. Да сярэдзіны XX ст. у Брытанскай Гвіяне было створана некалькі буйных уплывовых прафсаюзных аб’яднанняў. У 1950 г. — першая палітычная Народная Прагрэсіўная Партыя (НПП), якая выступала за незалежнасць і сацыяльныя змены. У другой палове 1950-ых гг. у НПП адбыўся раскол. Вылучыліся асобная Народная Прагрэсіўная Партыя, якую падтрымлівала пераважна індыйская абшчына, і Народны Нацыянальны Кангрэс (ННК), што арыентаваўся пераважна на афрагаянцаў. У 1964 г. спроба ўрада на чале Чэддзі Джагана, лідара НПП, падпарадкаваць прафсаюзы прывяла да выбуху гвалту і ўмяшання каланіяльнай адміністрацыі. Новая заканадаўчая рэформа садзейнічала перамозе кааліцыі на чале Форбса Бэрнхама, лідара ННК. 26 мая 1966 г. Гаяна атрымала незалежнасць. 23 лютага 1970 г. была абвешчана рэспублікай. У 1980 г. пачала дзейнічаць Канстытуцыя. Главой дзяржавы стаў прэзідэнт.

У 1968 — 1985 гг. прэм’ер-міністрам, а потым прэзідэнтам Гаяны быў Форбс Бэрнхам, які абвясціў палітыку пабудовы «кааператыўнага сацыялізму» на аснове нацыяналізацыі буйных і кааперавання дробных прадпрыемстваў. Яна выклікала незадаволенасць сярод розных пластоў насельніцтва і ў выніку скончылася поўным эканамічным правалам. Урад НКК абвінавачваўся ў махлярстве на выбарах. У 1985—1992 гг. НКК праводзіў рэформы, накіраваныя на адкрытасць эканомікі і прыцягненне інвестыцый. Выбарчая рэформа пачатку 1990-ых гг. прывяла да паражэння НКК і прыходу да ўлады прадстаўнікоў НПП. Гэтая партыя дамінуе ў палітычным жыцці краіны і ў нашы дні.

Геаграфія і прырода[правіць | правіць зыходнік]

Карта

Тэрыторыю краіны можна падзяліць на тры геаграфічныя рэгіёны. Узвышаная частка, Гвіянскае нагор’е, займае поўдзень і цэнтр краіны. Яно разрэзана на асобныя масівы рачнымі далінамі. Найбольш узвышаным лічыцца захад цэнтральнай часткі. У адным з горных ланцугоў на мяжы з Венесуэлай і Бразіліяй знаходзіцца самы высокі пункт краіны — гара Рарайма (2810 м). Паверхня паступова зніжаецца ў бок Атлантычнага акіяна, пакуль не пераходзіць у раўнінныя тэрыторыі, парослыя трапічнымі лясамі. Бліжэй да акіянічнага ўзбярэжжа раўніны ператвараюцца ў забалочаныя нізіны да 100 км у шырыню.

Назва Гаяны на мове індзейцаў-аравакаў значыць «месца вялікіх вод». Па ўсёй тэрыторыі краіны прыродай пракладзена густая сетка рэк. Найбуйнейшыя рэкі — Эсекіба, Бербіс, Дэмерара, Карантэйн, Мазаруні, Куюні і інш. Усе яны бяруць пачатак на Гвіянскім нагор’і і ўпадаюць у Атлантычны акіян. У перасечанай мясцовасці рэкі ўтвараюць шматлікія вадаспады. Найбольш знакаміты вадаспады Каетур вышынёй 226 м. Але многія рэкі суднаходны і выконваюць ролю важных транспартных артэрый.

У вусці рака Эсекіба фарміруе шырокую дэльту са шматлікімі астравамі. Найбольшыя з іх — Хог і Легуан. Дэльта Эсекіба падзяляе ўзбярэжжа на 2 часткі — паўночна-заходнюю і паўднёва-усходнюю. Бераг нізкі, часцяком ніжэй за ўзровень акіяна. У мінулым марскія прылівы затаплялі значную частку сушы. Для абароны берагоў былі пабудаваны дамбы і сетка дрэнажных каналаў. Рэкі выкідваюць у акіян шмат глею, з-за чаго вада набывае гразна-карычневы колер, утвараюцца глеістыя водмелі да 22,5 км у даўжыню[4].

Разведаныя карысныя выкапні — баксіты, золата, дыяменты, буры вугаль, друз, марганец, жалеза, нікель.

Клімат у Гаяне субэкватарыяльны, спякотны. Сярэднегадавая тэмпература вагаецца ад +20 °C да +27 °C на ўзбярэжжы і ад +18 °C да +39 °C ва ўнутраных раёнах краіны. Сезон дажджоў цягнецца з мая да чэрвеня і са снежня да студзеня. Сярэднегадавая колькасць ападкаў складае ад 1200 мм на ўзвышшах і да 3000 мм на ўзбярэжжы.

Флора і фаўна Гаяны адрозніваюцца значнай разнастайнасцю. Гэта абумоўлена зменамі ў колькасці дажджавых ападкаў, складу глебы і асаблівасцямі чалавечай дзейнасці ў розных рэгіёнах краіны. Большая частка акіянічнага ўзбярэжжа апрацавана і выкарыстоўваецца ў сельскай гаспадарцы, аднак месцамі на ім захаваліся мангравыя лясы і водмелі, дзе размножваюцца марскія чарапахі[5].

Далей на раўнінах, узвышшах і перадгор’ях цягнецца паласа вільготных трапічных лясоў. Лясы займаюць каля 80 % плошчы Гаяны. Усяго налічваецца каля 1000 відаў розных дрэў, у тым ліку рэдкія і каштоўныя чырвоны сандал, баі́я, жалезнае дрэва, гевея і г. д. У кронах дрэў жывуць птушкі, насякомыя, дробныя сысуны. На паўднёвым захадзе адкрываецца саванна Рупунуні — вялізарная натуральная паша для дзікай і хатняй жывёлы.

Лясы Гаяны насяляюць ягуары, тапіры, дзікабразы, кугуары, вузканосыя малпы, анаконды, ляніўцы. У саванне сустракаюцца антылопы, мурашкаеды, браняносцы. У рэках шмат рыбы, распаўсюджаны кракадзілы, прэснаводныя малюскі, паўзуны і г. д.

Для аховы дзікай прыроды Гаяны створаны шэраг нацыянальных паркаў.

  • Вільготны лес
    Вільготны лес
  • Саванна Рупунуні
    Саванна Рупунуні

Насельніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Гаяну часцяком называюць краінай шасці народаў з-за надзвычай стракатага этнічнага і расавага складу насельніцтва. У 2009 г. тут жыло 751 223 чалавек.

З агульнай колькасці гаянцаў толькі 70 000 з’яўляюцца карэннымі жыхарамі — індзейцамі[6]. У моўных адносінах яны падзяляюцца на 3 буйныя групы — аравакі, карыбы і варау. У дакаланіяльны перыяд індзейскае насельніцтва Гаяны было этнічна яшчэ больш стракатым, але пазней яно скарацілася з-за прымусовых міграцый, сутыкнення паміж плямёнамі і з каланіяльнымі захопнікамі і асабліва з-за прынесеных каланістамі у Амерыку эпідэмічных захворванняў. Большасць сучасных індзейцаў жыве ў сельскай мясцовасці, абапіраецца на абшчынную форму зямельнай маёмасці і традыцыйныя формы арганізацыі кіравання, якое, аднак, мае сталыя стасункі з афіцыйнымі органамі ўлады. У Гаяне дзейнічае Міністэрства па справах індзейцаў[7]. Карэнныя жыхары Гаяны маюць адзін з найлепшых паказчыкаў пісьменнасці сярод індзейцаў краін Паўднёвай Амерыкі.

Астатнія гаянцы — нашчадкі імігрантаў. Асобы еўрапейскага паходжання складаюць каля 1,5 % ад усяго насельніцтва, афрыканскага паходжання — каля траціны, нашчадкі выхадцаў з Усходняй Індыі — больш за палову, кітайцы — каля 1 %. 11 % гаянцаў маюць змяшанае паходжанне. Паміж прадстаўнікамі розных этнічных груп існуюць дастаткова складаныя адносіны, што асабліва заўважна на прыкладзе канкурэнцыі паміж прадстаўнікамі індыйскай і афрагаянскай абшчын.

57 % гаянцаў спавядаюць хрысціянства, 28 % — індуізм, 7 % — іслам.

Для Гаяны характэрна высокая нараджальнасць. У 1960 г. на 1000 чал. у сярэднім прыходзілася 44,49 нараджэнняў. Да 2011 г. нараджальнасць скарацілася да 17,81 нараджэнняў на 1000 чал., што значна ніжэй, чым у мінулым, але вышэй, чым у такіх краінах, як ЗША, Канада, Вялікабрытанія і Германія[8]. Росту насельніцтва перашкаджае сталая эміграцыя. У 1969—1976 гг. з краіны афіцыйна выязджала ў сярэднім 6080 чал. у год. У 1976 — 1981 гг. гэтая лічба павысілася да 14 400 чал., прычым 43 % эмігравалі ў ЗША, 31 % — у Канаду, каля 10 % — у Вялікабрытанію, 9 % — у краіны Карыбскага басейна. У канцы 1980-ых гг. легальная і нелегальная эміграцыя дасягала 10 тысяч — 20 тысяч чал. у год. Большасць эмігрантаў былі індыйскага паходжання, належалі да сярэдняга класа і мелі дастаткова добрую прафесійную адукацыю. У наш час толькі ў ЗША выязджае штогод каля 30 тысяч чал., больш за 100 тысяч гаянцаў маюць грамадзянства ЗША[9].

Эканоміка[правіць | правіць зыходнік]

Эканамічная геаграфія Гаяны

Традыцыйна эканоміка Гаяны абапіраецца на экспарт цукру, золата, баксітаў, крэветак, драўніны і рысу. Іх вытворчасць і продаж складае прыкладна 60 % ВУП краіны[10] і залежыць ад коштаў на знешніх рынках на сыравіну.

Структура народнай гаспадаркі выглядае наступным чынам[11]:

Галіна гаспадаркі Адносіны да ВУП, % Удзел насельніцтва, %
Сельская гаспадарка 21,35 1,4
Прамысловасць 33,74 15,10
Абслугоўванне 43,37 34,6

На развіццё эканомікі станоўча адбілася ўступленне краіны ў 2006 г. у адзіны рынак КАРЫКАМ, а таксама прыпыненне сталай інфляцыі. Разам з гэтым, Гаяна мае значныя знешнія пазыкі. У 2012 г. агульны ВУП Гаяны склаў 3 мільярды долараў ЗША, прыкладна 7939 долараў ЗША на чалавека. Такім чынам, краіна застаецца адной з найбяднейшых у Лацінскай Амерыцы.

Найбуйнейшымі эканамічнымі цэнтрамі з’яўляюцца Джорджтаўн і Нью-Амстэрдам.

Сельская, лясная гаспадарка, рыбалоўства[правіць | правіць зыходнік]

Земляробства развіта пераважна на поўначы краіны, дзе існуюць камерцыйныя насаджэнні цукровага трыснягу, рысу, какосавай пальмы, кавы і г. д. Асноўны прыбытак фермерам прыносяць вырошчванне цукровага трыснягу і рысу. Пашырэнне плошчаў засеву і дапамога ўрада ў забеспячэнні ўгнаеннямі садзейнічалі істотнаму падвышэнню ўраджайнасці ў другой палове 2000-ых гг. На поўдні краіны земляробства мае дапаможны характар, тут дамінуе мясная жывёлагадоўля, існуюць вялікія гаспадаркі, якія трымаюць буйную рагатую жывёлу. У 2009 г. вытворчасць мяса і маладняка падвысіліся на 2,5 %.

Лоў рыбы і крэветак ажыццяўляецца ў прыбярэжных водах Атлантычнага акіяна. Рыбакі карыстаюцца пераважна малымі суднамі. У другой палове 2000-ых гг. эканамічны рост гэтай галіны знізіўся на 10,5 % з-за падзення попыту і высілення некаторых промыслаў. Неспрыяльная знешняя кан’юнктура таксама абумовіла спад у лясной гаспадарцы (-0,6 % у 2009 г.)

Здабыча карысных выкапняў[правіць | правіць зыходнік]

Гаяна мае багатыя радовішчы баксітаў і золата. Акрамя таго, тут здабываюць дыяменты. Здабычу карысных выкапняў рэгулюе дзяржаўная камісія па геалогіі і здабычы[12], створаная ў 1979 г.

Здабыча баксітаў ажыццяўляецца галоўным чынам ў міжрэччы Бербіса і Дэмірары. Гэта складаны тэхналагічны працэс, у які ўцягнуты буйныя кампаніі, і які стала патрабуе значных інвестыцый. У апошнія два дзесяцігоддзі XX ст. баксітная прамысловасць Гаяны знаходзілася ў складаным становішчы з-за неэфектыўнага дзяржаўнага кіравання і пераразмеркавання прыбыткаў на карысць іншых галін эканомікі. У 2004 г. была створана Баксітная Кампанія Гаяны з частковым прыватным удзелам. У 2006 г. урад Гаяны прадаў актывы буйной дзяржаўнай кампаніі расійска-швейцарскаму здабытчыку РУСАЛ. РУСАЛ, а таксама кітайскія інвестары атрымалі магчымасць весці здабычу высакаякасных вогнетрывалых баксітаў[13]. Развіццю здабычы баксітаў спрыяе сусветны попыт на алюміній і цэмент, у вытворчасці якіх выкарыстоўваюцца гэтыя карысныя выкапні.

Здабыча золата і дыяментаў вабіць як буйныя кампаніі, так і дробных капальнікаў. Ліцэнзаваныя здабытчыкі аб’яднаны ў асобную Гаянскую асацыяцыю золата- і дыяментаздабытчыкаў. Згодна планам 2013 г., яе члены паставілі на рынак 500 тысяч унцый золата[14].

Прамысловасць[правіць | правіць зыходнік]

Прамысловы сектар прадстаўлены пераважна дробнымі і сярэднімі прадпрыемствамі. Дамінуе перапрацоўка сельскагаспадарчай прадукцыі, вытворчасць будаўнічых матэрыялаў, рамонтныя паслугі.

Сфера паслуг[правіць | правіць зыходнік]

Сфера паслуг паступова пашыраецца ў агульным ВУП. Найбольш імкліва развіваюцца такія галіны, як транспарт, арэнда жылля і камунальныя паслугі.

  • Штаб-кватэра сакратарыята КАРЫКАМ у Джорджтаўне
    Штаб-кватэра сакратарыята КАРЫКАМ у Джорджтаўне
  • Рысавыя палеткі
    Рысавыя палеткі
  • Рынак у Джорджтаўне
    Рынак у Джорджтаўне
  • Мост паміж Гаянай і Бразіліяй каля горада Летэм
    Мост паміж Гаянай і Бразіліяй каля горада Летэм

Культура[правіць | правіць зыходнік]

Развіццё культуры Гаяны ў значнай ступені абумоўлена каланіяльным мінулым гэтай краіны, а таксама яе шматэтнічным насельніцтвам, што асабліва ярка выяўляецца ў арганізацыі святочных мерапрыемстваў, дзе прынята спалучаць элементы афрыканскіх, еўрапейскіх і індыйскіх традыцый. У верасні праводзяцца абавязковыя мерапрыемствы, прысвечаныя індзейскай спадчыне. Гаянская культура болей набліжана да культуры краін Карыбскага басейна, чым Лацінскай Амерыкі.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

На фарміраванне гаянскай літаратуры значны ўплыў аказаў фальклор тых народаў, якія жывуць на яе тэрыторыі. Англамоўная паэзія ўзнікла ў XIX ст. У канцы XIX — пачатку XX ст. — мемуарная літаратура. Першым знакамітым гаянскім майстрам мастацкай прозы стаў выхадзец з Нью-Амстэрдама, Эдгар Мітлхольцэр (1909—1965 гг.), які праславіўся за свае рэалістычныя апавяданні, прысвечаныя падзеям у Вест-Індыі. З сярэдзіны XX ст. гаянскія аўтары прысвячалі свае творы кантрастам гарадскога і сельскага жыцця, прамысловых раёнаў і традыцыйнага сельскага ладу. У 1960—1970-ыя гг. узніклі гарадскія апавяданні, а таксама фантастычная літаратура[15].

Найбольш знакамітыя гаянскія пісьменнікі — паэт-рэвалюцыянер Марцін Картэр (1927—1997 гг.) і Тэадор Вільсан Харыс (нар. 1921 г.), аўтар метафарычных апавяданняў, літаратурны крытык і перакладчык індзейскага фальклора.

Развіццё сучаснай гаянскай літаратуры стымулюецца ўручэннем штогадовых літаратурных прэмій Універсітэта Гаяны[16].

Выяўленчае мастацтва[правіць | правіць зыходнік]

Выяўленчае мастацтва характарызуецца моцным уплывам індзейскай культурнай спадчыны. Асабліва вылучаецца мастацкая група «Лакона» (англ.: Lokono Artists Group), створаная індзейцам-аравакам Джорджам Сайманам (нар. 1947 г.), прадстаўнікі якой развіваюць традыцыі сакральнага і пабытовага жывапісу карэнных жыхароў Гаяны, ужываюць прыёмы, запазычаныя з індзейскага мінулага і сучаснай сусветнай практыкі.

Адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

Адукацыйная сістэма ў Гаяне абапіраецца на вопыт, запазычаны з часоў, калі краіна з’яўлялася калоніяй Вялікабрытаніі, і знешне нагадвае гэту сферу ў англамоўных краінах Карыбскага рэгіёна. У сярэднім на патрэбы адукацыі выдаткоўваецца 8,3 % ад ВУП. Школьная адукацыя кантралюецца дзяржавай праз Міністэрства адукацыі і дзяржаўныя праграмы. Апошнімі кіруюцца як грамадскія, так і прыватныя школы. Згодна заканадаўству, у школах абавязаны вучыцца дзеці з 5 гадоў 9 месяцаў да 16 гадоў. Навучальны год пачынаецца ў верасні і сканчаецца ў ліпені. Школьнікі вучацца 5 гадзін у дзень[17].

З канца 1980-ых гг. у сувязі з эканамічнымі цяжкасцямі ўзровень пісьменнасці знізіўся, але ў нашы дні застаецца адным з найбольш высокіх у краінах трэцяга свету (92 % асоб, старэйшых за 16 гадоў). Міністэрства адукацыі пры падтрымцы міжнародных арганізацый ладзіць праграмы і асобныя мерапрыемствы па падтрымцы пісьменнасці, бясплатна раздае дзіцячыя кнігі і падручнікі[18].

Найстарэйшай установай адукацыі ў Гаяне з’яўляецца Каралеўскі каледж (англ.: Queen's College of Guyana), заснаваны ў 1844 г.[19] Ён дае вышэйшую ступень сярэдняй адукацыі. Акрамя таго, маюцца іншыя ўстановы з вышэйшай ступенню сярэдняй і прафесійнай адукацыі — Прэзідэнцкі каледж (з 1985 г.), Гаянская школа сельскай гаспадаркі (з 1963 г.), Вышэйшая школа Макензі (англ.: Mackenzie High School, з 1945 г.), Нью-Амстэрдамскі тэхнічны інстытут, Ліндэнскі тэхнічны інстытут і г. д. Адзінай установай, якая дае вышэйшую ўніверсітэцкую адукацыю з’яўляецца Універсітэт Гаяны[20] (з 1963 г.).

Навука[правіць | правіць зыходнік]

Нацыянальная палітыка Гаяны ў галіне навукі і тэхналогій вылучае наступныя прыярытэтныя сферы развіцця: пошук і здабыча карысных выкапняў, сельская і лясная гаспадарка, лёгкая прамысловасць, энергетычныя і інфармацыйныя тэхналогіі, тэхналагічная трансфармацыя грамадства, адукацыя, здароўе, тэлекамунікацыі, даследчая сфера, стандартызацыя, інжынерыя, навакольнае асяроддзе[21]. Найбуйнейшымі навуковымі цэнтрамі краіны з’яўляюцца Універсітэт Гаяны і Інстытут Прыкладных Навук і Тэхналогій[22] у Джорджтаўне. Апошні займаецца праблемай засваення прыродных рэсурсаў праз прыстасоўванне адпаведных тэхналогій. Інстытут даследуе сферы сельскай гаспадаркі, сельскагаспадарчага машынабудавання, альтэрнатыўнай энергетыкі, аналізу, харчавання, выкарыстання натуральных прадуктаў і мінералаў, у тым ліку вытворчасць керамікі[23].

Сусветная спадчына[правіць | правіць зыходнік]

У папярэдні спіс сусветнай спадчыны ЮНЕСКА[24] ўнесена 5 аб’ектаў на тэрыторыі Гаяны.

Спорт[правіць | правіць зыходнік]

Найбольш папулярныя віды спорту — футбол і крыкет. Для правядзення сусветнага чэмпіяната па крыкету 2007 г. у Джорджтаўне быў пабудаваны сучасны стадыён Провідэнс.

  • Праца мастакоў
    Праца мастакоў
  • Мастак і археолаг Джордж Сайман праводзіць раскопкі
    Мастак і археолаг Джордж Сайман праводзіць раскопкі
  • Пачатковая школа ў Джорджтаўне
    Пачатковая школа ў Джорджтаўне
  • Стадыён Провідэнс
    Стадыён Провідэнс

Беларуска-гаянскія зносіны[правіць | правіць зыходнік]

Падпісаннем сумеснага камюніке ў 2000 годзе на ўзроўні пастаянных прадстаўнікоў Беларусі і Гаяны пры ААН усталяваны дыпламатычныя зносіны паміж Рэспублікай Беларусь і Рэспублікай Гаяна. Такім чынам, Гаяна стала 133 дзяржавай, з якой Беларусь ўсталявала дыпламатычныя зносіны. Гаяна разглядаецца як адна з краін, важных для развіцця і дыверсіфікацыі беларускага экспарта[25][26].

Зноскі

  1. ↑ Guyana 2002 Census Архівавана 9 верасня 2012. Bureau of Statistics — Guyana.
  2. ↑ а б Guyana(недаступная спасылка). International Monetary Fund. Архівавана з першакрыніцы 4 верасня 2018.
  3. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/southamerica
  4. ↑ The World Geographical Encyclopedia. / John F. McCoy, Project Editor. — Thompson Gale, 2003. P. 228
  5. ↑ Guyana — Flora and fauna
  6. ↑ The Amerindians in Guyana Архівавана 16 снежня 2013.
  7. ↑ amerindian.gov.gy Архівавана 11 снежня 2013.
  8. ↑ Guyana Birth rate
  9. ↑ THE MASS EMIGRATION FROM GUYANA TO THE USA Архівавана 29 лістапада 2016.
  10. ↑ Guyana Economy Profile 2013
  11. ↑ Guyana — All Economic Indicators Архівавана 13 лістапада 2013.
  12. ↑ Guyana Geology and Mines Commission (GGMC)
  13. ↑ Bauxite Mining in Guyana — Overview Архівавана 13 мая 2002.
  14. ↑ Guyana miners association projects historic 500,000oz 2013 gold production
  15. ↑ Jeremy Poynting, GUYANESE LITERATURE Архівавана 3 ліпеня 2006.
  16. ↑ Guyana Prize for Literature Архівавана 28 лістапада 2017.
  17. ↑ Education in Guyana Архівавана 12 лістапада 2016.
  18. ↑ VAHNU MANIKCHAND, Guyana not in a terrible place as it relates to literacy
  19. ↑ A Brief History of Queen’s College Архівавана 20 лістапада 2014.
  20. ↑ University of Guyana
  21. ↑ NATIONAL SCIENCE AND TECHNOLOGY POLICY FOR GUYANA(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 11 сакавіка 2016. Праверана 9 снежня 2013.
  22. ↑ iast.gov.gy
  23. ↑ REPORT ON SCIENCE AND TECHNOLOGY INFRASTRUCTURE AND POLICY IN SELECTED MEMBER AND ASSOCIATE MEMBER COUNTRIES OF THE CDCC(недаступная спасылка)
  24. ↑ whc.unesco.org
  25. ↑ Об итогах внешней торговли за январь-апрель 2012 г.
  26. ↑ Материалы брифинга начальника управления информации — пресс-секретаря МИД Андрея Савиных, проведенного для представителей СМИ 7 июня 2012 года Архівавана 10 кастрычніка 2013.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Гаяна&oldid=4616015"