Riddarroman

Riddarane av det runde bordet ser ein visjon av den heilage gralen. Illustrasjon frå rundt 1475.

Riddarroman eller riddardikting er ein type mellomalderdikting med riddarar som hovudpersonar. Den internasjonale nemninga romanse kjem frå fransk, ettersom sjangeren oppstod på det gammalfranske språket i Frankrike på byrjinga av det andre tusenåret, og i byrjinga viste til litteratur skriven på romanske språk som stamma frå vulgærlatin. Litteratur på oksitansk, mellomalderspansk og italiensk og normannarengelsk følgde før sjangeren blei teken opp i germanskpråklege område. Sjangeren har høviske motiv, vanlegvis med riddarar og damer, fabeldyr som drakar, og kan i tillegg til eit mål om å underhalda også ha vore retta mot opplæring.

Riddarromanar har det til felles at dei handlar om ein riddar (eller tilsvarande, om handlinga føregår tidlegare enn riddartida) som blir stilt ovanfor ei vanskeleg oppgåve som han typisk vinn over og ved enden av soga framstår som ein helt.

Det finst tre hovudsjangrar innan riddarromanane, som har fått franske nemningar:

• romans bretons (bretonsk roman), inspirert av keltiske soger (som Tristan og Isolde og kong Artur). Blomstra seint på 1000-talet og tidleg på 1100-talet.
• romans antiques (fortidsromanen), skriven i mellomalderen men inspiret av og lånte material frå fortida og antikken. Denne sjangeren var inspirert av den klassiske epikken, som Iliaden og Odysséen.
• romans d’adventure (eventyrromanar), som utspelte seg i eksotiske miljø.

Ein framståande forfattar av riddarromanar var hoffdiktaren Chrestien de Troyes, som mellom anna skreiv Parsifal. Tristan og Isolde er ein kjend roman breton, det same er Robin og Marion av Adam de la Halle. Dei fleste forfattarane av desse verka verker å ha vore hoffdiktarar.

Fleire riddarromanar blei omsett til nordiske språk, som Eufemiavisene, som blei omsett til svensk på 1300-talet. Dei nordiske riddarromanane skil seg frå dei kontinentale, mellom anna i korleis dei formidlar kjønnsroller.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Riddarroman» frå Wikipedia på svensk, den 1. mars 2018.
  • Wikipedia på svensk oppgav desse kjeldene:
    • Den svenska litteraturen. Från forntid till frihetstid, red. Lars Lönnroth och Sven Delblanc 1993